Rode Kruis

Het Rode Kruis is een wereldwijde hulpverleningsorganisatie waarvan de werking in zeven basisbeginselen (menselijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid, onafhankelijkheid, vrijwilligheid, eenheid en universaliteit) is gegoten. Deze beginselen vormen de grondslag voor alles wat het Rode Kruis doet en worden weerspiegeld in alle acties van de vrijwilligers van het Rode Kruis.

De Internationale Rode Kruis Beweging bestaat uit drie onderdelen:

nationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (onder meer het Rode Kruis België die de eerste Rode Kruisvereniging in een land oprichtte)
Internationale Rode Kruiscomité of ICRC
Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen of IFRC

Binnen elk land kan één nationale Rode Kruis- of Rode Halve Maanvereniging worden opgericht. Deze vervult humanitaire taken die beantwoorden aan de specifieke behoeften van de bevolking in haar land.

[bewerk] Rode Kruisembleem

Medewerkers van het Belgische Rode Kruis

Het Rode Kruis is een embleem dat volgens de Verdragen van Genève bescherming biedt aan humanitaire en medische voertuigen en gebouwen tegen militaire aanvallen. Het werd in 1864 vastgelegd tijdens de eerste Conventie van Genève.

De oprichter van het Rode Kruis, de Zwitserse bankier Henri Dunant, heeft het symbool afgeleid van de Vlag van Zwitserland waarop een wit kruis op een rode achtergrond staat maar waarvan hij de kleuren verwisselde. Men noemt het symbool ook wel het "Kruis van Genève".

In 1876 werd voor het eerst een Rode Halve Maan gebruikt in de Russisch-Turkse oorlog. De Rode Halve Maan werd later door heel wat andere islamitische landen overgenomen. In 1929 werd dit als tweede embleem door de Staten in de Verdragen van Genève erkend. In hetzelfde verdrag werd ook de Rode Zon en Leeuw, die door het toenmalige Perzië werd gebruikt, erkend. Er werd eveneens afgesproken geen bijkomende emblemen op te nemen, om een woekering van emblemen te voorkomen. Heel wat landen wilden immers hun eigen nationaal symbool als embleem erkend zien. Inmiddels heeft Iran de voorkeur gegeven aan het gebruik van de Rode Halve Maan.

De keuze voor één van de erkende emblemen is één van de voorwaarden waaraan nationale Rode Kruis- of Rode Halve Maanverenigingen moeten voldoen om in de internationale Rode Kruis en Rode Halve Maanbeweging opgenomen te worden. Een aantal staten kunnen zich niet vinden in de erkende internationale emblemen. Staten die verschillende religieuze bevolkingsgroepen hebben, maken liever geen keuze tussen één van beide emblemen. Dit is bijvoorbeeld het geval voor Eritrea met aanzienlijke islamitische en christelijke bevolkingsgroepen, dat bij voorkeur zowel de halve maan als het kruis gebruikt.

De bestaande emblemen worden niet overal als neutraal opgevat, zo bijvoorbeeld in Irak, waar Rode Kruismedewerkers wegens een te grote associatie met de westerse coalitietroepen, het symbool van hun gebouw hebben verwijderd.

In Israël gebruikt de hulporganisatie Magen David Adom een rode davidster. Dit symbool is in 1949, direct na de oprichting van de staat, afgekeurd als een van de officiële symbolen van de Rode Kruisbeweging. Hierdoor kon de hulporganisatie lange tijd niet toetreden tot de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. Volgens het Amerikaanse Rode Kruis was de "uitsluiting van het MDA van de Rode-Kruisbeweging en de Rode-Kruisfederatie, die nu uit de 181 nationale organisaties in soevereine naties bestaat, verraad van de Fundamentele Principes van het Rode Kruis." De Amerikaanse Rode Kruisorganisatie oefende druk uit op de Internationale Rode Kruisbeweging om deze situatie op te lossen, door het achterhouden van bijdragen. Op 22 juni 2006 werd Magen David Adom, tegelijkertijd met de Palestijnse Halve Maan toegelaten tot de Internationale Rode Kruisorganisatie.

[bewerk] Rode Kristal

Na lange onderhandelingsrondes heeft een diplomatieke conferentie op 8 december 2005 besloten om het zogeheten Derde Aanvullende Protocol bij de Conventie van Genève goed te keuren. Dit protocol heeft het Rode Kristal als bijkomend embleem ingevoerd. Deze wordt ook wel de Rode Diamant of Rode Ruit genoemd; in het Engels en het Frans wordt thans de voorkeur aan de benaming "rood kristal" gegeven, daar op die manier de afkorting RC evengoed voor red cross, red crescent en red crystal respectievelijk CR voor croix rouge, croissant rouge en cristal rouge kunnen staan. Net zoals de andere emblemen – het rode kruis en de rode halve maan - is het rode kristal een beschermend en neutraal embleem. Het rode kristal voldoet aan de vooropgestelde maatstaven:

rood
eenvoudig aan te brengen
goed zichtbaar op afstand
nog niet geclaimd
geen religieuze of politieke gevoelswaarde

De vlag van het Rode Kruis mag niet worden verward met het kruis van St. George, dat de vlag is van Engeland, Barcelona, Freiburg en een aantal andere plaatsen. Het rode kruis van St. George loopt door tot de rand van de vlag, in tegenstelling tot die van het Rode Kruis.

[bewerk] Gebruik van het Rode Kruis

Volgens de Verdragen van Genève mag het Rode Kruissymbool alleen voor de volgende zaken en personen worden gebruikt:

faciliteiten voor de verzorging van gewonde en zieke militairen,
militair medisch personeel en uitrusting,
militair kapelaan,
het Internationale Rode Kruiscomité, de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen en de verschillende nationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen, zoals het American Red Cross en het Belgische Rode Kruis.

Het gebruik van het Rode Kruisembleem is in Nederland beschermd door het Wetboek van Strafrecht (artikel 435c):

Hij die, zonder daartoe gerechtigd te zijn, gebruik maakt van het rode-kruisteken of van de woorden "Rode Kruis" of "Kruis van Genève", of van daarmede door de wetten en gebruiken van de oorlog gelijkgestelde tekens of woorden, dan wel van tekens of woorden die daarvan een nabootsing zijn, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste een maand of geldboete van de tweede categorie.