Politiek correct
Politiek correct is een aanduiding voor een vorm van genormeerd taalgebruik of ook een aanduiding voor een vorm van genormeerd handelen in het algemeen. In de oorlogsjaren was het in Duitsland juist politiek correct om voor de belangen van de massa op te komen en heette politieke correctheid nog Gleichschaltung. In reactie op de oorlog gaat het hier tegenwoordig om handelingen die passen in het politieke streven om minderheidsgroepen te doen emanciperen. In de late jaren negentig kreeg dit hedendaagse begrip een negatieve bijklank bij de massa die zich achtergesteld voelde ten aanzien van minderheidsgroeperingen, in bijzonder t.a.v. allochtone groeperingen.
Inhoud |
[bewerk] Taalgebruik
Politiek correct taalgebruik is een in de jaren 1970 populair geworden taalgebruik waarbij voor woorden die de sporen van discriminatie en ongelijkheid in zich zouden dragen, passender alternatieven werden bedacht. Politiek correcte termen zijn hierdoor veelal eufemismes. Tegenstanders associëren dit taalgebruik waar dat in zijn uitersten wordt doorgevoerd met het door George Orwell in zijn boek 1984 bedachte nieuwspraak. Bovendien worden steeds opnieuw de opnieuw 'politiek correcte' termen daarna weer opnieuw als niet-politiek-correcte termen gedefinieerd en als dicriminerend ervaren.
Voorbeelden van typisch politiek correcte eufemismen zijn:
- migrant, allochtoon of nieuwe Nederlander (voor: buitenlander)
- medewerker (voor: personeelslid)
- menskracht (voor: mankracht)
- verstandelijk gehandicapt (voor: debiel)
- mens met andere mogelijkheden (voor mongool, of (ook politiek correcter) mensen met het Down-syndroom)
- zwart, voor neger, (in de VS): Afro-American
- inwerp-opening voor gleuf (bij een brievenbus)
Een typisch voorbeeld waarin politiek correct taalgebruik verweten wordt "nieuwsprakerig" te zijn is de term "politiek correct" zelf: het zichzelf voorzien van het predicaat "correct", impliceert immers dat andersdenkenden dus automatisch "incorrect" zouden zijn.
[bewerk] Oorsprong
Politieke correctheid is grotendeels geïnspireerd op het gedachtegoed van de marxistische, neo-marxistische of cultureel marxistische denktank de Frankfurter Schule of [Frankfurt School], die voor oog had om het marxisme niet, zoals in de Sovjet-Unie, door revolutie te realiseren, maar door het promoten van een neo-marxistische cultuur. De eerste grondslagen voor deze stroming werden vlak na de eerste wereldoorlog reeds gelegd.
Politieke correctheid wordt daarom ook cultureel marxisme genoemd, een aanduiding die vooral onder tegenstanders populair is vanwege de vermeende negatieve bijklank van marxisme en de vermeende waarschuwende invloed die uitgaat van deze, volgens tegenstanders beter de kern van het gedachtengoed beschrijvende, aanduiding.
[bewerk] Gedachtegoed
In ruimere zin wordt met politiek-correctheid ook wel verwezen naar het linkse, op repressieve tolerantie gebaseerde gedachtegoed dat vanaf de jaren zeventig de Nederlandse politiek heeft gedomineerd. De term wordt dan vooral badinerend gebruikt voor diegenen die dit gedachtegoed op een dogmatische manier aanhangen, zonder oog te hebben voor de keerzijden. Ook klinkt in het gebruik van de term vaak het verwijt van onoprechtheid door: iemand die een politiek correct standpunt inneemt zou dit vooral doen om bij een invloedrijke politieke kliek in het gevlei te komen, of om voor een nobel mens te worden aangezien.
[bewerk] Kritiek en kritiek op kritiek
Critici van politiek-correctheid wijzen op het gevaar dat bepaalde onderwerpen moeilijk bespreekbaar, of zelfs taboe worden wanneer politiek correcte standpunten de norm zijn. Vaak schieten, volgens deze critici, de voorstanders van politieke correctheid te ver door en worden problemen die bijvoorbeeld ontstaan omdat mensen en culturen wel degelijk verschillend zijn, of omdat vrouwen ook niet altijd het beste voor hebben, veronachtzaamd en onder het tapijt geschoven.
Sinds het succes van de politicus Pim Fortuyn is kritiek op sommige soorten politieke correctheid in Nederland niet langer taboe, met name in discussies rondom de integratie van bepaalde groepen allochtonen, extremistische islam, veelplegers in de misdaad en misbruik van de sociale voorzieningen. Mogelijk kalft de cultuur van politieke correctheid rondom genderverhoudingen eveneens af, maar hierover verschillen op dit moment de meningen. Vaak wordt politiek links in dergelijke discussies door vertegenwoordigers van rechts beschuldigd van politiek correct denken. Met deze kritiek op de politieke correctheid is ook aan de orde de vraag of links altijd progressief en rechts altijd conservatief is. Er is wellicht sprake van een ingewikkelder en multidimensionaal politiek spectrum.
Inmiddels is kritiek op politiek correctionisme in Nederland volgens sommigen zelfs zo populair dat ze het zo ongenuanceerd mogelijk bekritiseren van bijvoorbeeld minderheidsgroeperingen als de nieuwe politiek-correctheid beschouwen. Volgens critici van deze nieuwe politieke-correctheid bestaat opnieuw het gevaar van dogmatiek waardoor nuances moeilijk bespreekbaar, of zelfs taboe worden. Volgens enkelen onder hen leidt "politieke incorrectheid om de politieke incorrectheid" tot generalisatie, discriminatie en schijnoplossingen.
[bewerk] Gender
Politiek correct denken is met name ook aan de orde in de verhoudingen tussen de seksen. In de laatste decennia zijn vele woorden voorzien van een vrouwelijke pendant (vrouwkracht, werkneemster) of zijn genderneutraal gemaakt (menskracht). Volgens critici van het politiek correcte denken zijn slachtofferwoorden dikwijls vrouwelijk gebleven terwijl daders mannelijk worden benoemd. Soms verwordt ook juist de inhoud van een, op zich genderneutraal woord, tot een genderspecifieke inhoud. Huiselijk geweld heeft in het dagelijks taalgebruik bijna per definitie betrekking op een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer.
Ook het hier gebruikte woord gender heeft een sterk politiek correcte lading.
[bewerk] Meer dan taal alleen
Tegenwoordig kan de term politiek correct ook slaan op handelingen, gebeurtenissen of producten. Zo bestaat het begrip politiek correcte kunst, hebben Britten volgens persberichten meer politiek correcte seks en nemen Nederlandse politici politiek correcte standpunten in.
