Natuurkundige grootheden en eenheden
In de natuurkunde is het vaak van belang om de numerieke waarde van natuurkundige grootheden te bepalen. Dit gebeurt over het algemeen met behulp van meettechnieken. Op deze pagina een overzicht van de in de natuurkunde gebruikte grootheden en de daarvoor gebruikte eenheden.
De grondeenheden, zoals die zijn vastgelegd in het SI (Système International), zijn in de tabel op een gekleurde ondergrond aangegeven.
| Grootheid | Naam | SI-symbool | Uitdrukking in SI-grond-eenheden | Dimensie | |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
|||||
| aantal moleculen of atomen | mol | mol | mol | ||
| hoek | radiaal | rad | 1 | m·m-1 | |
| ruimtehoek | steradiaal | sr | 1 | m2·m-2 | |
| lengte | meter | m | m | l | |
| massa | kilogram | kg | kg | m | |
| elektrische lading | coulomb | C | A·s | Q | |
| tijd | seconde | s | s | t | |
| frequentie | hertz | Hz | s-1 | t-1 | |
| radioactiviteit | becquerel | Bq | s-1 | t-1 | |
| katalytische activiteit | katal | kat | mol·s-1 | t-1 | |
| temperatuur | kelvin | K | K | T of Θ | |
| geabsorbeerde radioactieve dosis | gray | Gy | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 |
| radioactieve-dosisequivalent | sievert | Sv | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 |
| verlichtingssterkte | lux | lx | cd·sr·m-2 | mt-3 | |
| elektrische stroom | ampère | A | A | Qt -1 | |
| zelfinductie, wederzijdse inductie | henry | H | V·A-1·s | m2·kg·s-2·A-2 | l2mQ-2 |
| kracht | newton | N | m·kg·s-2 | lmt-2 | |
| energie, arbeid, warmte | joule | J | N·m | m2·kg·s-2 | l2mt-2 |
| vermogen | watt | W | J·s-1 | m2·kg·s-3 | l2mt-3 |
| lichtsterkte | candela | cd | cd | l2mt-3 | |
| lichtstroom | lumen | lm | cd·sr | l2mt-3 | |
| druk, mechanische spanning | pascal | Pa | N·m-2 | m-1·kg·s-2 | l-1mt-2 |
| magnetische fluxdichtheid, magnetische inductie | tesla | T | V·s·m-2 | kg·s-2·A-1 | mQ-1t-1 |
| elektrische spanning, elektromotorische kracht | volt | V | W·A-1 | m2·kg·s-3·A-1 | l2mQ-1t-2 |
| magnetische flux | weber | Wb | V·s | m2·kg·s-2·A-1 | l2mQ-1t-1 |
| weerstand | ohm | Ω | V·A-1 | m2·kg·s-3·A-2 | l2mQ-2t-1 |
| elektrische geleidbaarheid | siemens | S | A·V-1 | m-2·kg-1·s3·A2 | l-2m-1Q2t |
| elektrische capaciteit | farad | F | C·V-1 | m-2·kg-1·s4·A2 | l-2m-1Q2t2 |
|
|
|||||
| specifieke lichtstroom | lm·W-1 | ||||
| oppervlak | m2 | l2 | |||
| inhoud | (***) | m³ | l3 | ||
| molair volume | m³·mol-1 | l3 | |||
| golfgetal | m-1 | l-1 | |||
| concentratie of aantal moleculen of atomen | mol·m-3 | L-3 | |||
| hoeksnelheid | s-1, rad·s-1 | t-1 | |||
| soortelijk volume | m³·kg-1 | l3m-1 | |||
| dichtheid, soortelijke massa | kg·m-3 | l-3m | |||
| elektrische ladingsdichtheid | C·m-3 | m-3·s·A | l-3Q | ||
| snelheid | m·s-1 | lt-1 | |||
| versnelling | m·s-2 | lt-2 | |||
| kinematische viscositeit, diffussiecoëfficiënt | m2·s-1 | l2t-1 | |||
| specifieke energie | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 | ||
| snelheid geabsorbeerde dosis | Gy·s-1 | m2·s-3 | l2t-3 | ||
| blootstelling (aan röntgen- en gammastraling) | C·kg-1 | kg-1·s·A | m-1Q | ||
| oppervlaktespanning | N·m-1="J·m-2" | kg·s-2 | mt-2 | ||
| luminantie | cd·m-2 | mt-3 | |||
| permeabiliteit | H·m-1 | m·kg·s-2·A-2 | lmQ-2 | ||
| impuls,stoot | kg m s-1 | lmt-1 | |||
| moment | N·m | m2·kg·s-2 | l2mt-2 | ||
| molaire energie | J·mol-1 | m2·kg·s-2·mol-1 | l2mt-2 | ||
| dynamische viscositeit | N·s·m-2 ="Pa·s" | m-1·kg·s-1 | l-1mt-1 | ||
| energiedichtheid | J·m-3 | m-1·kg·s-2 | l-1mt-2 | ||
| magnetische veldsterkte | A·m-1 | l-1Qt-1 | |||
| elektrische stroomdichtheid | A·m-2 | l-2Qt-1 | |||
| specifieke warmtecapaciteit, specifieke entropie | J·K-1·kg-1 | m2·s-2·K-1 | l2t-2Θ-1 | ||
| molaire geleiding | S·m2·mol-1 | kg-1·mol-1·s3·A2 | m-1Q2t | ||
| elektrische veldsterkte | V·m-1 | m·kg·s-3·A-1 | lmQ-1t-2 | ||
| elektrische geleiding | S·m-1 | m-3·kg-1·s3·A2 | l-3m-1Q2t | ||
| permittiviteit | F·m-1 | m-3·kg-1·s4·A2; | l-3m-1Q2t2 | ||
| thermische geleiding | W·m-1·K-1 | m·kg·s-3·K-1 | lmt-3Θ-1 | ||
| warmtecapaciteit, entropie | J·K-1 | m2·kg·s-2·K-1 | l2mt-2Θ-1 | ||
| molaire warmtecapaciteit, molaire entropie | J·K-1·mol-1 | m2·kg·s-2·K-1·mol-1 | l2mt-2Θ-1 | ||
[bewerk] Andere eenheden
Andere eenheden die niet direct afgeleid zijn van de SI-eenheden; dit kunnen bijvoorbeeld oudere eenheden zijn die nog wel gebruikt worden, of eenheden die zo handig zijn dat men ze blijft gebruiken. Hierin staan ook eenheden die strikt genomen geen eenheden zijn, maar wel in het algemeen spraakgebruik zo gezien worden (zoals decibel en magnitude).
| Grootheid | Eenheid of eenheden |
|---|---|
| Lengte of afstand, van klein naar groot | ångström, inch, astronomische eenheid (*), lichtjaar, parsec (*) |
| Lage concentraties | ppm, ppb, ppt |
| Druk | mmHg of torr, cm H2O, atmosfeer |
| Energie | calorie, kilojoule, kilowattuur, elektronvolt (*) |
| Frequentie | rpm, radialen per seconde |
| Geluidsniveau | decibel, dB(A) |
| Gewicht | kilogram (eigenlijk een eenheid van massa) |
| Hoek | graad (*), minuut (*), seconde (*), decimale graad |
| Informatie | bit of byte |
| Inhoud | kubieke meter, liter (*), gallon |
| Lichtsterkte | magnitude van sterren |
| Massa | atomaire massaeenheid (*), ton (*), gram (*) |
| Ontploffingskracht | kiloton, megaton |
| Oppervlakte | vierkante kilometer, centiare, are, hectare |
| Radioactiviteit | Ci |
| Snelheid | knoop |
| Telefonie | erlang |
| Temperatuur | graad Celsius (**), Fahrenheigraad fahrenheit |
| Tijd | minuut (*), uur (*), dag (*), zie verder: Lijst van eenheden van tijd |
| Vermogen | paardenkracht |
(*): Deze eenheden gelden in het SI als 'voorlopig toegelaten' niet-SI-eenheden.
(**): De Celsius geldt officieel als een afgeleide SI-eenheid. (***): De naam stère wordt zelden gebruikt. In de volksmond zegt men wel kuub.
