Kindsoldaat

Een kindsoldaat is een kind dat dienst doet in een regeringsleger of in een georganiseerde gewapende politieke groep. Het gaat hierbij niet alleen om betrokkenheid bij gevechten, maar ook dienst doen als kok, drager of boodschapper. Meisjes die misbruikt worden als seksslavinnen of gedwongen worden tot een huwelijk worden doorgaans ook kindsoldaat genoemd.

Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind schrijft voor dat kinderen onder de 15 jaar niet ingezet mogen worden bij gewapende conflicten.

De Verenigde Naties hebben in 2000 een optioneel protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind uitgebracht, waarmee een minimale leeftijd van 18 jaar wordt ingesteld voor deelname aan gewapende conflicten. Ook gedwongen rekrutering is daarmee pas vanaf 18 jaar mogelijk. Dit nieuwe protocol is door België en Nederland niet geratificeerd.

[bewerk] Achtergrond

Wereldwijd zijn meer dan een half miljoen kinderen onder de achttien jaar ingelijfd in legers in meer dan 85 landen. Driehonderdduizend (300.000) van hen vechten op dit moment daadwerkelijk mee in oorlogen. Sommigen zijn maar zeven jaar oud.

Kindsoldaten worden vooral gebruikt door rebellenlegers, maar ook regeringslegers rekruteren en gebruiken minderjarigen als soldaten. Ruim zestig landen rekruteren jongeren onder de achttien jaar voor hun strijdkrachten. In Nederland kunnen jongeren vanaf zeventien jaar BBT'er worden: beroepsmilitair voor bepaalde tijd.

De technologische vooruitgang in wapentuig en de enorme verspreiding van kleine wapens hebben bijgedragen tot het toenemend gebruik van kindsoldaten. Er zijn momenteel 500 miljoen kleine wapens in circulatie wereldwijd. Lichte automatische machinegeweren zijn gemakkelijk te gebruiken, ook voor kinderen, en gemakkelijk verkrijgbaar. In sommige Afrikaanse landen zijn geweren te koop voor 6 euro.

Kinderen zijn een gemakkelijke prooi voor militaire rekrutering. Ze zijn gemakkelijk te manipuleren en te jong om te weerstaan aan het geweld waarin ze worden meegesleurd, of dat zelfs maar te begrijpen.

Een deel van de 300.000 kindsoldaten heeft zich door de omstandigheden aangesloten bij een leger. Vaak gaat het om weeskinderen, vluchtelingenkinderen of kinderen uit extreem arme of gebroken families. In het leger hebben zij onderdak, bescherming en voedsel, of tenminste een geweer waarmee zij hun voedsel kunnen stelen.

Sommige kinderen ook hebben zich aangesloten bij een van de strijdende partijen om de dood van een van hun familieleden te wreken. Tienduizenden kinderen worden echter onder dwang gerekruteerd en ontvoerd door gewapende groepen. In Sierra Leone werden naar schatting twintigduizend kinderen ontvoerd door de rebellen van het Revolutionary United Front. In Oeganda zijn meer dan dertigduizend kinderen ontvoerd door het Lord’s Resistance Army. In Congo worden kinderen door alle strijdende partijen onder dwang gerekruteerd.

[bewerk] Waar gebruikt men kindsoldaten

Afrika heeft het grootste aantal kindsoldaten, waarschijnlijk 100.000, die direct in gewapende conflicten ingezet worden. Kindsoldaten worden gebruikt in Burundi, Ivoorkust, Congo, Rwanda, Somalië, Soedan en Oeganda.

In Azië werken er duizenden kinderen in het leger bij conflicten en wapenstilstand; omdat de regeringen mensen niet toelaat in de conflictgebieden, kunnen we het aantal niet inschatten. Birma is uniek in de regio, het is het enig land waar de regering kinderen rekruteert tussen 12 en 18 jaar. Er zijn ook kindsoldaten in Afghanistan, India, Indonesië, Laos en de Filipijnen, waar ze meestal deelnemen aan verzetsgroepen, die horen bij clans of religieuze of etnische minderheden. In Sri Lanka zijn er honderden kinderen die in de leiding zitten van het belangrijkste oppositieleger. Gedwongen rekrutering van minderjarigen is ook in 2004 doorgegaan.

In het Midden Oosten worden kindsoldaten gebruikt in Iran, Irak, Israël en de bezette Palestijnse gebieden. Er zijn kindsoldaten actief in stammenstrijd in Jemen.

In Latijns Amerika zijn circa 14.000 kinderen onder de wapenen bij gewapende politieke groeperingen een paramilitaire eenheden in Colombia.

In Europa zijn minderjarigen in het leger in de Tsjechië en Rusland. Het is onmogelijk aantallen te noemen omdat de media niet vrij zijn en internationale mensenrechtengroepen niet in de regio kunnen werken.

[bewerk] Waarom gebruikt men kindsoldaten?

Kinderen zijn de beste soldaten. Ze zijn klein en kunnen relatief onzichtbaar door het struikgewas lopen. Ze zijn snel, behendig, gemakkelijk manipuleerbaar en zeer gehoorzaam. Doordat ze geen benul hebben van de dood, zijn ze dapper en onversaagd. Ze zijn vooral goedkoop: ze hoeven geen soldij en hebben minder voedsel nodig dan volwassen soldaten.

Zowel jongens als meisjes worden gebruikt als kindsoldaten. In landen als El Salvador, Ethiopië en Oeganda bestaat een derde van de kindsoldaten uit meisjes. Naast soldaten worden ze ook gebruikt als seksslavinnen voor de commandanten in landen als Angola, Sierra Leone en Oeganda.

Kindsoldaten voeren allerlei opdrachten uit in het leger. Ze doen dienst als boodschappers, spionnen, kampbewakers of koks. Ze worden gebruikt als dragers van wapens, munitie en proviand. Velen ook worden ingezet in de strijd, waarbij ze als voorhoede of mijnenvegers kunnen worden uitgestuurd. Sommige kinderen worden gebruikt voor zelfmoordmissies.

Door hun onvolwassenheid, onbesuisdheid en gebrek aan ervaring worden kindsoldaten gemakkelijker gewond en gedood op het strijdveld dan volwassen soldaten. Velen zijn ledematen kwijt en voor het leven gehandicapt.

[bewerk] Slachtoffers en daders tegelijk

Soms worden kinderen gedwongen wreedheden uit te voeren tegenover hun eigen familie, buren of dorpsgenoten. Dit soort praktijken is bedoeld om hen te ’stigmatiseren’, de band met de achterban te doorbreken en hen voorgoed te binden aan het leger. De kinderen zijn ervan overtuigd dat ze nooit meer terug kunnen naar huis.

Kindsoldaten ontvoerd door rebellengroepen in Sierra Leone, Liberia, Congo en Oeganda waren getuige van, en moesten deelnemen aan, extreme wreedheden tegen de burgerbevolking, waaronder onthoofdingen, amputaties, verkrachtingen en het levend verbranden van mensen. In Liberia en Sierra Leone kregen kinderen drugs om hun angst en aarzeling te overwinnen.

Veel kinderen kunnen niet meer weg uit het leger. Als zij deserteren of ontsnappen, wordt wraak genomen op hun families. Soms wordt het hele dorp uitgemoord, als straf of om te voorkomen dat vitale informatie wordt doorgespeeld aan de vijand.

[bewerk] Internationale regelgeving

Maar weinig vredesakkoorden erkennen het bestaan van kindsoldaten of voorzien in hun herstel en herintegratie in de samenleving. Na de oorlog blijven veel kindsoldaten verweesd achter, psychologisch getraumatiseerd, moreel ontspoord en zonder opleiding of diploma. Bijgevolg eindigen velen van hen op straat, waar ze betrokken raken bij misdaad en geweld, of gemakkelijk te rekruteren zijn voor een nieuw conflict. Enkele NGO’s pogen die vicieuze cirkel te doorbreken en ex-kindsoldaten een alternatief en een toekomst te geven.

Pas in het jaar 2000 kwam er een internationaal verdrag tegen het gebruik van kindsoldaten. Het nieuwe ’Kindsoldaten Protocol’ legt de minimumleeftijd voor verplichte rekrutering en rechtstreekse deelname aan vijandelijkheden vast op achttien jaar. Het is een optioneel protocol bij de ’Conventie van de Rechten van het Kind’ over de betrokkenheid van kinderen bij gewapende conflicten, dat geratificeerd is door alle regeringen in de wereld behalve Somalië en de Verenigde Staten.

Volgens het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind kunnen kinderen onder de 15 jaar niet ingezet worden bij gewapende conflicten, zelfs niet wanneer het gaat om vrijwillige deelname.