Emile Verviers
Emile Gerard Hubert Verviers (Roosendaal, 24 oktober 1886 - Oisterwijk, 3 februari 1968) was een Nederlands econoom, fascist en nationaalsocialist.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en vorming
Verviers volgde de HBS te Bergen op Zoom. Daarna behaalde hij door avondstudie de middelbare akten staatsinrichting en staathuishoudkunde. Na zijn dienstplicht te hebben vervuld, was hij van 1908 tot 1911 werkzaam bij de Katholieke Sociale Actie te Leiden. Verviers leverde toen bijdragen aan het Katholiek Sociaal Weekblad, maar werkte van 1909 tot 1911 ook mee aan het katholieke dagblad De Maasbode, waarvan de hoofdredacteur M.A. Thompson een der vertegenwoordigers van het katholieke integralisme in Nederland was. Nadat hij in 1911 ontslag had genomen, was hij enige tijd werkzaam als leraar staathuishoudkunde aan diverse middelbare scholen, o.a. in 's-Hertogenbosch en Venlo. In de nazomer van 1913 vertrok hij naar Leuven, waar hij in juli 1914, kort voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, in de sociale en economische wetenschappen promoveerde op het proefschrift De Nederlandsche handelspolitiek tot aan de toepassing der vrijhandelsbeginselen. In 1918 werd hij toegelaten als privaatdocent aan de Leidse universiteit voor sociale en economische politiek. Het hoogleraarschap heeft hij echter nooit bereikt. Zijn openbare les droeg als titel 'De draagwijdte der individueele wilsbepaling in het economische leven'. De terugkeer naar Leiden was een belangrijk keerpunt: hij raakte onder de invloed van het cultuurpessimisme van Oswald Spengler en G.J.P.J. Bolland maar weigerde zich niet neer te leggen bij de ondergang van de Europese beschaving. Als wetenschapsman vertoonde Verviers integralistische en conservatieve overtuigingen en een afkeer van socialisme, liberalisme, democratie en parlementarisme.
[bewerk] Groei naar fascisme
Op 3 april 1922 verscheen onder redactie van Verviers het eerste nummer van het veertiendaagse orgaan Katholieke Staatkunde, een blad van duidelijk conservatief-katholieke signatuur, dat vanaf oktober 1922 wekelijks zou verschijnen. Men zocht alternatieven voor het democratische falen. De verschijning ervan viel samen met de oprichting in maart 1922 van de Nieuwe Katholieke Partij (NKP), geboren uit onbehagen over de politieke en sociale hervormingen van vlak na de Eerste Wereldoorlog. In het nummer van 15 mei 1922 van Katholieke Staatkunde stond het programma van de NKP afgedrukt. Zowel het blad van Verviers als de nieuwe partij waren uitingen van een maatschappelijk onbehagen. In de geest van het interbellum koos men partij tegen het individualisme en het collectivisme, tegen liberalisme en socialisme. Het was, aldus priester Wouter Lutkie ”een beweging die het mogelijk maakt wat tot nu toe onmogelijk lijkt, te weten, dat men antikapitalistisch kan zijn zonder tot socialisme te vervallen”. De aartsbisschop van Utrecht veroordeelde al vrij spoedig het optreden van de NKP, die mede daardoor spoedig van het politieke toneel verdween. Verviers ging in het tijdschrift voort met de verbreiding van zijn op het katholieke integralisme geënte denkbeelden. In december 1922 begon de Brabantse priester Wouter Lutkie zijn medewerking onder het pseudoniem Expectans. In Katholieke Staatkunde van 30 november 1922 - exact één maand nadat Mussolini zijn eerste kabinet vormde en regeringschef werd - schreef Verviers in zijn hoofdartikel 'De fascisten' lovend over het nieuwe fascistische regime in Italië. Het blad oogstte zware kritiek: de denkbeelden strookten volgens het kerkelijk instituut niet met de katholieke leer en katholieken moesten zich organiseren in de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP) en niet een campagne beginnen tegen democratische verkiezingen. Eind 1923 nam mgr. A.F. Diepen, bisschop van 's-Hertogenbosch, een afwijzende houding aan tegen het tijdchrift en Verviers liet daarop het predicaat 'katholiek' los. Op 22 november 1923 kondigde hij de stichting aan van het Genootschap voor Opbouwende Staatkunde en vanaf 3 januari 1924 verscheen het weekblad Katholieke Staatkunde onder de nieuwe naam Opbouwende Staatkunde. De redactie werd een tijdlang geleid door Lutkie, terwijl Verviers' naam al spoedig uit de kolommen verdween.
[bewerk] Overgang naar nationaalsocialisme
Omstreeks 1933 werd Verviers lid van ir. A.A. Musserts Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Hij nam zitting in de Raad van Katholieken van die beweging. In december 1934 trad hij publicistisch weer naar voren als redacteur van het zich onafhankelijk noemende maandblad Nieuw-Nederland. In werkelijkheid was het een orgaan van de NSB. Begin 1936 kreeg het blad een driehoofdige leiding; naast Verviers traden de NSB'ers mr. Robert van Genechten en E.J. Roskam als redacteur op. In juli 1936 trok Verviers zich terug uit de redactie.
Na zijn uittreding riep Verviers, hoogstwaarschijnlijk met medeweten van de NSB-leiding, een Bureau voor Economische Ordening in het leven; dit zou voorlichting en leiding moeten geven op de weg naar een corporatieve samenleving. Uit dit Bureau ontstond op 24 juli 1936 de Nederlandse Werkgemeenschap (NWG), waarin Verviers een leidende rol heeft gespeeld. De NWG stichtte een huurdersgemeenschap, die de contribuanten woningen ter beschikking zou gaan stellen beneden de normale huurwaarde. Ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid werd eind 1937 besloten tot de inrichting van het werkkamp 'De Scheepsstal' tussen Helmond en Bakel. In 1938 werd overgegaan tot de stichting van een werkfonds, dat obligaties zou uitgeven. In 1938 werd een visserijgemeenschap in het leven geroepen die zou werken onder de naam 'Werk en Vreugd'. Ze zou motorkotters op stapel doen zetten ten behoeve van werkloze vissers. In de pers werden doen en laten van de NWG met argusogen gevolgd. Met name in de sociaal-democratische pers werd hevig geageerd tegen deze 'beweging', die immers grotendeels in handen was van NSB'ers en hun sympathisanten. In de bezettingstijd werd er, nu van nationaalsocialistische kant, tegen het NWG geschreven. Begin 1942 verdween de NWG. In de bezettingsjaren heeft Verviers verder geen rol gespeeld, na de oorlog nauwelijks. Wat hij na 1945 over economische, sociale en religieuze wereldsituaties op schrift stelde, werd nimmer uitgegeven.
[bewerk] Publicaties
- De Nederlandsche handelspolitiek tot aan de toepassing der vrijhandelsbeginselen
- De draagwijdte der individuele wilsbepaling in het economische leven
- De kentering in het materialistisch denken
- Economische aspect der vloeibare brandstoffen
- Talrijke artikelen in diverse tijdschriften en dagbladen, zoals het Katholiek Sociaal Weekblad, De Economist, Economisch-Statistische Berichten, De Maasbode, Katholieke Staatkunde, Opbouwende Staatkunde, Vaderlandse Kroniek, Nieuw Nederland, Werk en Vreugd
| Zie ook: |
|---|
 Portaal: Fascisme en nationaalsocialisme in Nederland . Fascisme in Nederland . Fascisme . Nationaalsocialisme |
