Adenosinetrifosfaat

adenosinetrifosfaat
Chemische formule en molecuulmodel
Structuurformule van Adenosinetrifosfaat
Algemeen
Molecuulformule	C10H16N5O13P3
Smiles
IUPAC
Andere namen	(((5-(6-aminopurin-9-yl)- 3,4-dihydroxy-oxolan-2-yl) methoxy-hydroxy-phosphoryl) oxy-hydroxy-phosphoryl) oxyfosfonzuur
CAS-nummer	56-65-5
EINECS-nummer
EG-nummer
VN-nummer
Beschrijving
Vergelijkbaar met	adenosine, AMP, cAMP, ADP
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
Carcinogeen
Hygroscopisch
Risico (R) en veiligheid (S)	R-zinnen: S-zinnen:
Omgang	inademing, aanraking en langdurige gebruik vermijden, handen grondig wassen na gebruik
Opslag	stevig gesloten houden, bewaren bij 2-8°C.
ADR-klasse
MAC-waarde
LD50 (ratten)	mg/kg
LD50 (konijnen)	mg/kg
MSDS-fiches
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vast
Kleur	wit
Dichtheid	g/cm³
Molmassa	507,181 g/mol
Smeltpunt	°C
Kookpunt	°C
Vlampunt	°C
Zelfontbrandingstemperatuur	°C
Dampdruk	Pa
Andere eigenschappen
Oplosbaarheid in water	50 g/L
Goed oplosbaar in	water
Slecht oplosbaar in
Onoplosbaar in
Dipoolmoment	D
Viscositeit	Pa·S
Kristalstructuur
ΔfGog	kJ/mol
ΔfGol	kJ/mol
ΔfGos	kJ/mol
ΔfHog	kJ/mol
ΔfHol	kJ/mol
ΔfHos	kJ/mol
Sog, 1 bar	J/mol·K
Sol, 1 bar	J/mol·K
Sos	J/mol·K
Cop,m	J/mol·K
Evenwichtsconstanten
Klassieke analyse
Spectra
Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (298,15K of 25°C, 1 bar)

Adenosinetrifosfaat of ATP is een verbinding die in de celstofwisseling een sleutelrol vervult als drager van chemische energie. Het bestaat uit een adenosinemolecuul met het suikermolecuul ribose met 3 fosfaatgroepen. Naast Adenosinetrifosfaat bestaat er ook van de andere basen zo'n energiedragende variant (CTP, UTP, GTP, TTP) elke variant speelt in werkelijkheid bij specifieke reacties een rol. Om in energie te kunnen rekenen spreekt men meestal alleen over ATP als energiedrager.

Drie ruimtelijke weergaven van ATP. lichtblauw staat voor koolstof, donkerblauw voor stikstof en rood voor zuurstof. Paars is fosfor. De waterstof is weggelaten.

[bewerk] Energiedrager

Voor de meeste in de cellen spelende processen is energie nodig. ATP is zo'n energiedrager. De bindingen van de fosfaatgroepen van het molecuul zijn energierijk. De fosfaten zijn aan elkaar gebonden met anhydride-bindingen. Bij splitsing in fosfaat en adenosinedifosfaat (ADP) komt chemische energie vrij, deze reactie loopt af over het enzym adenosinedehydrogenase. Bij deze reactie komt 30 kJ/mol energie vrij. Adenosinedifosfaat kan door nog een fosfaatgroep af te splitsen verder omgezet worden naar adenosinemonofosfaat (AMP), waarbij wederom 30 kJ/mol vrijkomt.

De energie wordt bijvoorbeeld gebruikt voor synthese van organische moleculen of transport van stoffen over het celmembraan.

[bewerk] Regeneratie

AMP en ADP worden geregenereerd om opnieuw te dienen als energiedrager. Hiertoe worden fosfaatgroepen gebonden aan AMP of ADP. Dit wordt in de oxidatieve fosforylering gedaan door het enzym ATP synthase. Daarbij wordt energie gebruikt die is opgeslagen in de vorm van een protonengradiënt tussen het dubbele membraan van het mitochondrion. Deze gradiënt is op zijn beurt afkomstig van NADH en FADH2 uit de glycolyse, citroenzuurcyclus en beta-oxidatie. Bij dieren en mensen wordt ATP gemaakt in het mitochondrion, bij planten daarnaast ook in het chloroplast met behulp van zonne-energie.

[bewerk] Gerelateerde onderwerpen

• citroenzuurcyclus
• facultatief anaeroob