Tiếng Ainu

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tiếng Ainu là một ngôn ngữ được người Ainu sử dụng, tại Nhật Bản và Nga, Trung Quốc trong quá khứ. Theo số liệu của Alexander Vovin vào năm 1996, chỉ còn 15 người Ainu có thể sử dụng thứ ngôn ngữ có hơn 2000 năm tuổi này của họ. Số người này đang sinh sống tại các đảo nhỏ thuộc quần đảo Kuril (tên Nhật là Tsishima) và tại đảo Hokkaido. Trước đây, thứ tiếng này còn được dùng rải rác tại nam phần Sakhalin thuộc Nga. Việc xuất hiện thứ tiếng này tại nước Nga là điều có thể giải thích được, bởi lẽ đây là địa bàn mà người Ainu từng định cư trước cả khi người Nhật chiếm được một phần đảo này trong một thời đoạn lịch sử (khoảng thế kỉ 8 và 9) cũng như trước khi người Nga đưa vùng đất này vào bản đồ hành chính của họ.

Tuy số lượng người sử dụng rất hạn chế, nhưng do sự quá thiếu tiếp xúc giữa những người này mà tiếng Ainu có tới tận 19 phương ngữ.

Một số phương ngữ của tiếng Ainu là Itak Sakhalin (còn gọi là Saghilin), Taraika, Ezo và Yezo tại vùng Hokkaido, Shikotan và Tsishima tại vùng Kuril... Tuy vậy, giống như tình hình chung của ngôn ngữ Ainu, việc sử dụng các phương ngữ Ainu là rất hạn chế, điển hình là việc người cuối cùng có thể sử dụng tiếng Ainu tại Sakhalin đã qua đời từ năm 1994.

Một số người Ainu tại Trung Hoa cũng có thể sử dụng ngôn ngữ Ainu, tuy vậy thứ phương ngữ mà họ sử dụng dị biệt rất nhiều so với tiếng Ainu "chuẩn" tại Nhật Bản, thậm chí theo nhận xét của những chuyên gia đã tham gia khảo cứu thì gần như "không có liên hệ gì đáng kể".

Số lượng hiện thời của tộc người Ainu là khoảng một vạn rưỡi người. Tuyệt đại đa số họ chỉ có thể sử dụng tiếng Nhật Bản trong mọi sinh hoạt ngày thường cũng như đang trải qua quá trình "tự tích hợp" vào nền văn hóa Nhật Bản.

Tiếng Ainu được các nhà ngôn ngữ học quan tâm trong quá trình tìm hiểu về nguồn gốc dân tộc cũng như ngôn ngữ của người Nhật. Tuy kết luận cuối cùng là dân Ainu không có can hệ gì trực tiếp về mặt nhân chủng và huyết thống với tổ tiên người Nhật, nhưng nhờ các nghiên cứu mà tiếng Ainu được tìm hiểu và khám phá với một mức độ rất đáng kể.

Tiếng Ainu được xếp vào các ngôn ngữ cô lập (hay ngôn ngữ phân lập), và đứng sau tiếng Triều Tiên trong nhóm này về số lượng nghiên cứu đã thực hiện.

[sửa] Tham khảo

Số liệu do S. Wurm và S. Hattori công bố vào năm 1981.
số liệu do M. Shibatani công bố vào năm 1990.
Academic Publications,Toba, Sueyoshi. 1983. Review of: The genetic relationship of the Ainu language, by James Patric.