Ruch lewostronny
Z Wikipedii
Ruch lewostronny – zasada ruchu drogowego, nakazująca pojazdom poruszanie się w pobliżu lewej krawędzi jezdni; niekiedy także rozszerzana o zasadę obowiązująca na kolejowych lub tramwajowych liniach dwutorowych, nakazującą jazdę lewym torem. Zasada ruchu lewostronnego obowiązuje dziś w mniejszości krajów świata: w Wielkiej Brytanii oraz w krajach niegdyś od Wielkiej Brytanii zależnych lub będących jej byłymi koloniami, w tym m.in. – w Europie – w Irlandii, na Cyprze i Malcie, a także w Australii, Nowej Zelandii, Indiach, Pakistanie, Sri Lance, Bangladeszu, Papui-Nowej Gwinei, Brunei, Indonezji, Hongkongu, RPA i innych postbrytyjskich koloniach Afryki (Lesotho, Botswana, Kenia, Tanzania, Uganda, Zambia, Zimbabwe), jak również w Japonii, Tajlandii, Makau, Mauritiusie, Jamajce, Dominice, Gujanie i Surinamie. Jednym z wyjątków zasad wynikających z "brytyjskości" jest zależna od Wielkiej Brytanii enklawa Gibraltar, gdzie od 1929 obowiązuje ruch prawostronny tak, jak w sąsiedniej Hiszpanii i całej kontynentalnej Europie.
|
|
Zasada ruchu lewostronnego pochodzi jeszcze z czasów starożytnych, a – według niektórych, choć niepopartych dokumentami, przekazów – w nowożytnej Europie została uregulowana prawem jeszcze w średniowieczu przez papieża Bonifacego VIII, który w roku 1300 zarządził, że pielgrzymi mają poruszać się po lewej stronie drogi. Niezależnie jednak od tego, czy, kiedy i przez kogo wprowadzona, zasada ta jest konsekwencją faktu, iż tak piesi, jak i konni podróżni, posługujący się w walce bronią trzymaną (w zdecydowanej większości) w prawej ręce, mogli szybciej uniknąć niespodziewanego ataku ze strony zbliżającej się z przeciwka osoby, znajdując się po lewej stronie drogi. W Japonii zasada ruchu lewostronnego została wprowadzona dekretem cesarskim na początku XVII wieku i wynikała z faktu, że pomiędzy samurajami poruszającymi się wąskimi uliczkami miast japońskich często dochodziło do zwad na tle "kto komu ma ustąpić", zwłaszcza jeśli zaczepili się bronią noszoną u lewego boku.
W Europie odejście od ruchu lewostronnego na rzecz prawostronnego zawdzięcza się Francuzom, przy czym liczni są zwolennicy poglądu, przypisującego to Napoleonowi, który m.in. w ten sposób miał wywoływać zamęt w oddziałach wojskowych swoich przeciwników, przygotowanych do ewentualnych bojów spotkaniowych z żołnierzami poruszającymi się (jak wszyscy do tej pory) lewą stroną. Inni wiążą tę zmianę z rzekomą leworęcznością cesarza, a jeszcze inni – ze swoistym buntem wobec papieskich zarządzeń Bonifacego VIII. Są też jednak przesłanki, przemawiające za tym, że nastąpiło to we Francji nieco wcześniej.
Ruch lewostronny obowiązywał w Austro-Węgrzech aż do ich rozpadu, a w powstałych w wyniku państwach – Austrii, Czechosłowacji i na Węgrzech – obowiązywał aż do 1938/39, kiedy III Rzesza ujednoliciła zasady ruchu drogowego na ruch prawostronny we wszystkich zaanektowanych lub uzależnionych od siebie krajach. Na ziemiach polskich w zaborze austriackim także obowiązywał ruch lewostronny (odwrotnie niż w pozostałych dwóch), zastąpiony prawostronnym po odrodzeniu się państwa polskiego w 1918 (tramwaje w Krakowie – dopiero w 1925). W Kanadzie ujednolicono zasady odchodząc od lewostronności w anglojęzycznych terytoriach w latach 20. XX wieku (niebędąca wcześniej częścią Kanady Nowa Fundlandia w 1947), w Chinach ruch ujednolicono na prawostronny w 1946 (dziś wyjątek stanowi w Chinach tylko Hongkong i Makau, choć przez krótki czas z przyczyn politycznych w okresie "rewolucji kulturalnej" wprowadzono w całych Chinach ruch lewostronny), Szwecja odeszła od ruchu lewostronnego obowiązującego tam od 1734 (wcześniej, od 1718 obowiązywała tam prawostronność) dopiero 3 września 1967 ("dagen H"), dostosowując się do zasad obowiązujących w sąsiednich krajach skandynawskich, Islandia 26 maja 1968, Birma – w 1970, a Nigeria – jeszcze kilka lat później. Szacuje się, że ok. 1/3 ludności świata mieszka w krajach, gdzie obowiązuje ruch lewostronny, i że ponad 1/4 pojazdów na świecie porusza się po lewej stronie drogi.
|
|
W krajach, w których obowiązuje ruch lewostronny, wbrew nasuwającej się analogii, zasada pierwszeństwa na skrzyżowaniach wcale nie jest odwrotna, niż w krajach z ruchem prawostronnym. Tam także obowiązuje reguła pierwszeństwa z prawej strony. Wyprzedzanie natomiast zasadniczo odbywa się (inaczej niż przy ruchu prawostronnym) po prawej stronie pojazdu wyprzedzanego, a ronda objeżdża się w kierunku zgodnym z obrotem wskazówek zegara. Odmienna jest także konstrukcja samochodów: miejsce kierowcy w samochodach przeznaczonych do ruchu lewostronnego znajduje się po prawej stronie pojazdu, bliżej osi jezdni.
Na kolei ruch lewostronny obowiązuje także w niektórych spośród tych krajów, w których na drogach obowiązuje prawostronność, np. we Francji, Włoszech, w Szwajcarii, Szwecji, Danii, Belgii i Portugalii. W ruchu statków wodnych natomiast, niezależnie od kraju, wszędzie obowiązuje ruch prawostronny.
