Zambia

Główne partie polityczne:
- Ruch na Rzecz Wielopartyjnej Demokracji (Movement for Multiparty Democracy - MMD)
- Zjednoczona Narodowa Partia Niepodległości ( United National Independence Party - UNIP)

Przynależność do organizacji międzynarodowych:
- ONZ
- Organizacja Jedności Afrykańskiej
- Wspólnota Narodów
- Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC)
- Wspólny Rynek dla Wschodniej i Południowej Afryki (COMESA)

Terytorium Zambii jest podzielone na 9 prowincji (w nawiasach stolice prowincji):

Centralna (Kabwe)
Copperbelt (Ndola)
Wschodnia (Chipata)
Luapula (Mansa)
Lusaka (Lusaka)
Północna (Kasama)
Północno-Zachodnia (Solwezi)
Południowa (Livingstone)
Zachodnia (Mongu)

	Prowincje Zambii
	Centralna \| Copperbelt \| Wschodnia \| Luapula \| Lusaka \| Północna \| Północno-Zachodnia \| Południowa \| Zachodnia

[edytuj] Geografia

Obszar Zambii obejmuje lekko pofałdowany płaskowyż (1000-1400 m n.p.m.), który stanowi znaczną część lewobrzeżnego dorzecza Zambezi. Na południu znajduje się rozległa Dolina Luangwy, z jednej strony ograniczona przez pasmo górskie Muchinga.

Klimat: podrównikowy suchy.

Główna rzeka: Zambezi - dopływy Kafue, Luangwa.

Jeziora: Bangueulu oraz częściowo Tanganika i Mueru. Sztuczny zbiornik wodny Kariba na Zambezi.

Roślinność sawannowa. Liczne parki narodowe i rezerwaty.

Granice:

długość całkowita 5 664 km
- Angola 1 110 km
- Demokratyczna Republika Konga 1 930 km
- Malawi 837 km
- Mozambik 419 km
- Namibia 233 km
- Tanzania 338 km
- Zimbabwe 797 km
- Botswana < 1km

[edytuj] Historia

Pierwotnie tereny dzisiejszej Zambii zamieszkiwali Buszmeni, a od ok. VI wieku zaczął się napływ ludów Bantu. Od XIV do XV wieku pod wpływami państwa Monomotapa. W XIX wieku na terenie Zambii powstały dwa stabilne twory państwowe - państwo Barotse (na zachodzie) i Bemba (na południowym zachodzie). W 1835 w Zambii osiedlił się zuluski lud Nguni. W 2. połowie XIX wieku tereny Zambii zaczęły być stopniowo penetrowane przez europejskich misjonarzy, handlarzy i odkrywców. Jednym z odkrywców był Brytyjczyk David Livingstone. On jako pierwszy z Europejczyków zobaczył wodospady na rzece Zambezi i nazwał je na cześć królowej Wikitorii. W 1888 Cecil Rhodes uzyskał od miejscowych władców przywileje do eksploatacji złóż mineralnych. Od 1902 Zambia znalazła się pod zarządem Brytyjskiej Kompanii Afryki Południowej, którą kierował Rhodes. W tym czasie rozpoczęła się tam eksploatacja bogatych złóż rud miedzi, a także budowa linii kolejowych dla umożliwienia wywozu surowców. W 1911 roku tereny te zostały przekształcona w brytyjski protektorat o nazwie Rodezja Północna. Od 1924 do uzyskania niepodległości Rodezją Północną administrował rząd brytyjski. W okresie międzywojennym Zambia stała się największym producentem miedzi na świecie.

W dziesięcioleciu 1953-1963 wchodziła w skład Federacji Rodezji i Niasy. Po jej rozpadzie 31 grudnia 1963 Północna Rodezja uzyskała szeroką autonomię, a 24 października 1964 proklamowano niepodległość Zambii. W tym samym roku została też członkiem ONZ i Organizacji Jedności Afrykańskiej. Prezydentem Zambii został Kenneth Kaunda. Polityka Zambii we wczesnym okresie niepodległości była zwrócona przeciw otaczającym ją krajom kolonialnym (Mozambik, Angola, Rodezja) oraz RPA (wraz z Namibią) i aktywnie popierała ruchy wyzwoleńcze (UNITA, ZAPU, ANC i SWAPO). Konflikt z Rodezją doprowadził do zablokowania granicy z tym państwem co w połączeniu z sankcjami wobec Rodezji (1965-1980) spowodowało poważne trudności gospodarcze, transportowe i energetyczne. Linia kolejowa tanzańskiego portu Dar es Salaam, zbudowana z pomocą ChRL poprawiła sytuację transportową (problemy z transportem przez RPA i przez Angolę). Budowa hydroelektrowni Kariba rozwiązała problemy energetyczne kraju.

Od 1972 w Zambii zapanował system jednopartyjny. Polityka Kaundy i światowy trend spadkowy cen miedzi doprowadziły do kryzysu gospodarczego, w wyniku którego władzę w 1991 przejęła opozycja. Po referendum na które zgodził się Kaunda, doszło do zmian politycznych. W roku 1991 wybory wygrał Ruch na Rzecz Wielopartyjnej Demokracji, a prezydentem został Frederick Chiluba. W 1996 Kaunda i większość działaczy opozycyjnych zostali odsunięci od możliwości startowania w wyborach i ponownie zwycięstwo w wyborach parlamentarnych i prezydenckich odniósł Ruch na Rzecz Wielopartyjnej Demokracji i Frederick Chiluba. UNIP partia Kaundy zbojkotowała wybory, nie zgadzając się na wyeliminowanie jej przywódcy i stawiając zarzuty nieprawidłowości przy głosowaniu. Wybory w 2001 wygrał Levy Mwanawasa i został zaprzysiężony na prezydenta w 2002. Od tego czasu rozpoczął kampanię antykorupcyjną, jednym z celów tej kampanii jest postawienie zarzutów byłemu prezydentowi Frederickowi Chilubie.

[edytuj] Gospodarka

Podstawowe informacje o ekonomii i odsyłacz do artykułu o ekonomii kraju

[edytuj] Demografia

Przyrost ludności: 1,52% (2003, dane szacunkowe)

Skład etniczny:

Afrykanie - 98,7%
- Bemba: 36%
- Tonga: 17%
- Malawi: 13%
- Lozi: 10%
- Lunda: 6%
- Luena: 5%
- Ngoni: 4%
- Fipa: 3%
- Nkoyi: 2%
Europejczycy - 1,1%
inne - 0,2%