Obwód zakarpacki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Obwód zakarpacki

Flaga	Herb

Informacje ogólne
Stolica:	Użhorod
Gubernator:	Ołeh Hawaszy
Powierzchnia:	12 777 km²
Populacja:	1 241 887
Gęstość zaludnienia:	98 os./km²

oficjalna strona obwodu

Użhorod, siedziba obwodu

Obwód zakarpacki (ukr. Закарпатська область - Zakarpats'ka obłast) - jeden z 24 obwodów Ukrainy. Leży w zachodniej części Ukrainy, na obszarze historycznego Zakarpacia. Graniczy z Polską, Słowacją, Węgrami i Rumunią. Ludność obwodu wynosi 1.258.264 mieszkańców (2001), powierzchnia - 12.777 km². Stolicą obwodu jest Użhorod. Obwód został utworzony 22 stycznia 1946 roku.

Obwód zakarpacki graniczy od północy z polskim województwem podkarpackim oraz z obwodami lwowskim i iwanofrankowskim, od południa - z rumuńskimi okręgami Maramureş i Satu Mare, od południowego zachodu - z węgierskim komitatem Szabolcs-Szatmár-Bereg, od zachodu - ze słowackimi krajami preszowskim i koszyckim (historyczny region Zemplín}.

[edytuj] Historia

Obwód zakarpacki został utworzony decyzją władz ZSRR dnia 22 stycznia 1946. Jak nazwa wskazuje, jest jedyną częścią Ukrainy leżącą po południowej stronie Karpat. Dzisiejszy obwód zakarpacki zajmuje ziemie historycznej Rusi Zakarpackiej oraz dwa skrawki historycznie należące do Słowacji - pas przy granicy ze Słowacją i z Polską na zachód i północny zachód od doliny Użu oraz pas przy granicy ze Słowacją i z Węgrami, na południe od Użhorodu, z miastem Czop. Obszar dzisiejszego obwodu włączono do ZSRR w 1945, przedtem należał do Węgier (1938/1939-1945), Czechosłowacji (1918-1939) i Węgier (do 1918). Za panowania węgierskiego obszar dzisiejszego obwodu należał do komitatów Ung, Bereg, Ugocsa i Maramaros. Dzisiejsza północna granica obwodu do 1945 stanowiła granicę państwową: Niemiec i Węgier (1939-1945), Polski i Węgier (1939), Polski i Czechosłowacji (1918-1939), austriackiej Galicji i Węgier (1867-1918), a przed 1772 - Rzeczypospolitej Obojga Narodów (województwa ruskiego) i Królestwa Węgier.

[edytuj] Podział administracyjny

Obwód zakarpacki dzieli się na 13 powiatów (ukr. район - rajon):

polska nazwa	ukraińska nazwa	siedziba	zaludnienie (tys.)	powierzchnia (km²)
berehowski	Берегівський район Berehiwskyj rajon	Berehowe (miasto)	53.8	654
irszawski	Іршавський район Irschawskyj rajon	Irszawa (miasto)	100.9	944
chustski	Хустський район Chustskyj rajon	Chust (miasto)	96.6	998
miżhirski	Міжгірський район Mischhhirskyj rajon	Miżhir'ja	51.1	1.163
mukaczewski	Мукачівський район Mukatschiwskyj rajon	Mukaczewo (miasto)	101.6	997
pereczynski	Перечинський район Peretschynskyj rajon	Pereczyn	31.8	631
rachiwski	Рахівський район Rachiwskyj rajon	Rachów (miasto)	98.8	1.892
swalawski	Свалявський район Swaljawskyj rajon	Swalawa	55.5	676
tiacziwski	Тячівський район Tjatschiwskyj rajon	Tiacziw (miasto)	172.4	1.818
użhorodzki	Ужгородський район Uschhorodskyj rajon	Użhorod (miasto)	65.5	866
wełykobereznianski	Великоберезнянський район Welykoberesnjanskyj rajon	Wełykyj Bereznyj	28	810
wołowecki	Воловецький район Wolowetzkyj rajon	Wołowec'	25.3	544
wynohradiwski	Виноградівський район Wynohradiwskyj rajon	Wynohradiw (miasto)	117.9	695

oraz pięć miast wydzielonych:

polska nazwa	zaludnienie (tys.)	powierzchnia (km²)
Użhorod	117.3	35
Mukaczewo	82.3	28
Chust	32.3	11
Berehowe	27.2	15
Czop	8.9	6

Dane ze spisu 5 grudnia 2001 według [1].

[edytuj] Ludność

Obwód zakarpacki jest wielonarodowościowy. Wśród jego mieszkańców Ukraińcy ^[1] stanowią 78,4%, Węgrzy - 12,5%, Rosjanie - 4%, Rumuni - 2,4%, Cyganie - 1%, Słowacy - 0,6%, Niemcy - 0,3%, Żydzi - 0,2%, około 60 innych narodowości łącznie - 0,2%.

[edytuj] Sławni ludzie pochodzący z Zakarpacia

Robert Maxwell, Slatinské Dôly (obecnie Wełykyj Byczkiw)
Milton Friedman, Beregszász (obecnie Berehowe),

[edytuj] Największe miejscowości

Miejscowość	Nazwa ukraińska	Nazwa rusińska	Nazwa węgierska	Liczba mieszkańców (według spisu z 5 XII 2001)
Użhorod	Ужгород	Унґгородъ	Ungvár	117.317
Mukaczewo	Мукачеве	Мукачів	Munkács	82.346
Chust	Хуст	Густ	Huszt	29.080
Berehowe	Берегове	Берегово	Beregszász	26.735
Wynohradiw	Виноградів	Виноградово	Nagyszőlős	25.760
Swalawa	Свалява	Свалява	Szolyva	17.145
Rachiw	Рахів	Рахово	Rahó	15.241
Tiacziw	Тячів	Тячево	Técső	9.786
Miżhir'ja	Міжгірья	Межгорьє	Ökörmező	9.656
Irszawa	Іршава	Иршава	Ilosva	9.515
Wełykyj Byczkiw	Великий Бичків	Бычків		9.430
Sołotwyno	Солотвино	Солотвыно	Aknaszlatina	9.276
Dubowe	Дубове	Дубово		9.246
Wełyki Łuczki	Великі Лучки			9.029
Czop	Чоп	Чоп	Csap	8.919
Ilnycia	Ільниця	Ільниця		8.902
Busztyno	Буштино	Буштыно		8.554
Korolewo	Королево	Королево	Királyháza	8.147
Wyszkowo	Вишково	Вышково		8.141
Biłky	Білки	Белки		8.078
Jasinia	Ясіня	Єсінє		8.006

[edytuj] Przypisy

↑ obecnie toczy się dyskusja czy mieszkających w obwodzie zakarpackim Rusinów należy uznać do narodowości ukraińskiej czy rusińskiej, w referendum z grudnia 1991 roku 78% procent mieszkańców tego obwodu opowiedziało się za większą autonomią wobec Ukrainy, wyniki tego referendum nie zostały jednak uznane przez władze ukraińskie, utworzony w roku 1991 rząd tymczasowy Rusinów z premierem prof. Iwanem Turjanicą w Użhorodzie został następnie zdelegalizowany w roku 1995, nowa ustawa o partiach i stowarzyszeniach obowiązująca na Ukrainie od roku 1995 utrudnia obecnie wpisywanie do statusów takich postulatów politycznych, które kontestują integralność terytorialną Ukrainy