Winderigheid
| Benaming van symptoom: Flatulentie |
|
| ICD-10 | R14. |
|---|---|
| ICD-9 | 787.3 |
Winderigheid of flatulentie wordt veroorzaakt door ingeslikte lucht en koolzuur, en een mengsel van gassen dat door bacteriën en gisten in de darmen van zoogdieren wordt aangemaakt. Het gas wordt uitgescheiden via de anus en dat maakt een karakteristiek geluid en het heeft een reuk. Winderigheid wordt in de volksmond besproken met de term: 'een wind (of scheet) laten'. De meeste dieren, zoals vogels, vissen en insecten, laten winden.
Inhoud |
[bewerk] Hoeveelheden en samenstelling
De mens produceert gemiddeld 0,5 tot 1,5 liter darmgas per dag in 12 tot 25 windjes. Darmgas is samengesteld uit meerdere reukloze gassen: stikstof (ingeslikt), zuurstof (ingeslikt), methaan (geproduceerd door anaerobe microben), koolstofdioxide (geproduceerd door aerobe microben, of ingeslikt), en waterstof (geproduceerd door sommige microben en opgenomen door andere). Geuren zijn het resultaat van kleine hoeveelheden van andere componenten (vaak zwavelverbindingen).
Stikstof is de belangrijkste component van darmgas. Methaan wordt vaak geassocieerd met winderigheid, maar bewijs suggereert dat twee derde van alle mensen helemaal geen methaan produceren in hun winden. Methaan en waterstof zijn brandbaar, en dat geldt dan ook voor sommige winden. Winden hebben vaak een onprettige geur. Dit wordt veroorzaakt vooral door boterzuur en zwavelverbindingen zoals zwavelwaterstof (geur van rotte eieren) en koolstofdisulfide, allebei afbraakproducten van eiwitten.
In winden vindt men ook minuscule hoeveelheden deeltjes ontlasting.
[bewerk] Oorzaak
Gas in de darmen komt van exogene bronnen (90 %, ingeslikt) en endogene bronnen (10 %, in de darmen geproduceerd). Endogene gassen wordt geproduceerd als bijproduct bij het verteren van bepaalde soorten voedsel. Winderigheidproducerend voedsel is vaak hoog in polysacchariden (specifieke koolhydraten als inuline), en ook bonen, melk, uien, zoete aardappelen, citrusschillen, broccoli, kool, aardperen, broodgist, enzovoort.
Het gas dat veroorzaakt wordt door het consumeren van bonen, komt waarschijnlijk door bepaalde koolhydraten die niet verteren in de dunne darm en dan als voedsel dienen voor bacteriën in de dikke darm, die op hun beurt veel gas produceren.
Bij mensen met een lactose intolerantie (de meeste niet-Europeanen), die melk of voedsel met lactose consumeren, bewerken bacterieën de lactose en dit kan de oorzaak zijn van grote gasproductie.
Veel onderzoek naar de productie van darmgassen werd gedaan naar aanleiding van het vliegen op grote hoogte, ruimtevluchten waar men zich blootstelt aan verlaagde atmosferische druk, en waar beperkte ruimte beschikbaar is, en stresssituaties aanwezig zijn.
[bewerk] Geluid
Het geluid bij het laten van winden wordt veroorzaakt door trillen van de anale opening. Het geluid is afhankelijk van conditie van de sluitspier en de snelheid van het uitgestoten gas, maar ook andere factoren zoals vochtigheid en lichaamsvet spelen een rol.
[bewerk] Actie
Darmgas wordt met een peristaltische actie naar de anus gevoerd, samen met de vaste uitwerpselen. Zenuwen leren onderscheid te maken tussen gas en vaste stof. Sommige samenstellingen van de uitwerpselen kunnen deze zenuwen in de war brengen.
[bewerk] Verhelpen
Dieetaanpassingen kunnen de vorming van darmgas doen verminderen. Sommige kruiden helpen hierbij, bijvoorbeeld komijn en curcumine, en sommige soorten zeewier.
Minder eten van voedsel rijk aan koolhydraten (rijst, pasta, aardappelen, en brood) kan ook winderigheid doen verminderen.
Neemt men voedsel als yoghurt of kefir tot zich om de balans van de darmflora te herstellen, dan kan dat ook vermindering van winderigheid tot gevolg hebben, maar het kan ook de balans verstoren en juist winderigheid doen toenemen.
Verder zijn er nog farmacologische middelen beschikbaar, zoals enzymen.
[bewerk] Gezondheid
De productie van darmgas en bijbehorende winderigheid zijn een normale functie van het spijsverteringsysteem. Het ophouden van winden is niet direct schadelijk voor het lichaam, maar kan ongemak en pijn veroorzaken.
