Vrede van Tilsit
De Vrede van Tilsit werd op 25 juni 1807 gesloten tussen het Franse keizerrijk van Napoleon Bonaparte, en Pruisen en Rusland anderzijds, in Tilsit, het huidige Sovjetsk, op een vlot in de Memel, destijds een grensrivier tussen Rusland en Pruisen.
Frankrijk hield onder de alleenheerschappij van Napoleon (1802-1814) de macht over West-, Zuid- en Centraal-Europa in handen door een reeks van verdragen met de vijandelijke staten Oostenrijk, Rusland en Groot-Brittannië, het instandhouden van vazalstaten in Zuid- en Midden-Duitsland en in Italië en het inlijven van gebieden als departementen van Frankrijk (zoals met de huidige Benelux-landen en Noordwest-Duitsland gebeurde).
Van tijd tot tijd echter durfden enkele aartsvijanden van Frankrijk (Oostenrijk en Rusland) op instigatie van de andere aartsvijand Groot-Brittannië het heft op te nemen en in die coalitie één of meerdere verdragsstaten op te nemen.
Bij de poging die de vierde coalitie genoemd werd, werd de Vrede van Pressburg (van 26 december 1805) die tussen Oostenrijk, Rusland en Frankrijk werd afgesloten na de Driekeizersslag bij Austerlitz, verbroken. Napoleon was erin geslaagd de Rijnbond bijeen te krijgen, een verbond van zestien koninkrijkjes in Centraal-Duitsland, die onder protectoraat van Frankrijk een buffer vormden tussen Frankrijk in het westen en Oost-Europa, waar Pruisen en Rusland de dienst uitmaakten. Daarop besloot de titelvoerende keizer van het Heilige Roomse Rijk, Frans II, de kroon neer te leggen (waarbij een einde kwam aan dat rijk) en als Frans I slechts als keizer van Oostenrijk verder te regeren.
Pruisen voelde de buffer als een bedreiging van de eigen macht en soevereiniteit. Groot-Brittannië, dat een ongedeeld continentaal Europa onder Franse leiding vreesde, zocht daarop contact met Berlijn. Frederik Willem III, koning van Pruisen, zond Napoleon daarop eind 1806 een ultimatum waarin geëist werd dat alle Franse troepen de Duitse bodem moesten verlaten. Ook Rusland stelde zich achter die eis - en zo werd de vierde coalitie tegen Frankrijk geboren.
Napoleon reageerde bliksemsnel. Binnen een week werd Pruisen tot onderhandelen gedwongen, na supersnelle en complete overwinningen van La Grande Armée op de Pruisische troepen in de veldslagen bij Jena en Auerstedt.
Na Pruisen moest Rusland bedwongen worden in een wintercampagne begin 1807. De Russische tsaar Alexander I had een groot leger naar de westgrenzen gezonden, onder leiding van generaal Bennigsen, dat in de slag bij Eylau op de Poolse vlakten slag leverde met het Franse legioen. Aan beide kanten werden grote verliezen geleden, maar de slag eindigde onbeslist. Pas op 14 juni 1807 kon Napoleon in de Slag bij Friedland het Russische leger verslaan en een vrede (het zou wederom een voorlopige blijken) afdwingen.
Om te onderstrepen dat Frankrijk de macht in continentaal Europa wilde delen met het oostelijk gelegen Rusland werd ervoor gekozen het verdrag op de grens tussen beide invloedssferen te tekenen: op een vlot op de grensrivier troffen de Franse en de Russische keizers elkaar.
In het vredesverdrag werd beslist dat:
- Pruisen in het westen grote delen van Hannover (en nog wat andere kleinere gebieden) verloor aan een nieuw op te richten Koninkrijk Westfalen met Napoleons broer Jérôme Bonaparte aan het hoofd.
- Pruisen in het oosten, in Posen, gebied verloor aan een nieuw op te richten Hertogdom Warschau onder Frederik August I van Saksen
- Rusland zich aansloot bij het Continentaal Stelsel, een in november 1806 door Napoleon in Berlijn afgekondigd wurgend tariefstelsel dat tegen elke handel met Groot-Brittannië gericht was.
De vrede werd in 1812 beëindigd toen Frankrijk Rusland binnenviel.
