Triceratops
| Triceratops
Status: Fossiel |
||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Triceratops skelet |
||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||
|
||||||||||
| Geslacht | ||||||||||
| Triceratops | ||||||||||
| soorten | ||||||||||
|
T. prorsus |
Triceratops ("driehoorngezicht"; het Griekse keras, genitief keratos, betekent "hoorn"; ops, meervoud opia, "gezicht") was een ornithischische dinosauriër uit de groep van de Ceratopia die negen meter lang en drie meter hoog kon worden.
Inhoud |
[bewerk] Uiterlijk
Triceratops valt vooral op door de eigenaardige vorm van de kop. In tegenstelling met vele andere dinosauriërs had Triceratops in verhouding tot het lichaam een grote kop. Zijn kop bestond grotendeels uit zware beenderen. Merkwaardig is dat de herseninhoud van deze reus heel klein was. De kop droeg drie hoorns (vandaar de naam), twee boven de ogen en een, een kortere op de neus. Deze hoorns gebruikte hij waarschijnlijk om eventuele vijanden af te schrikken maar ook bij onderlinge krachtmetingen tussen de mannetjes. Opvallend aan de schedel is het grote pantserschild, dat uit slaap- en wandbeenderen bestaat en de nek beschermde. Ook op andere plaatsen was het lichaam door pantserplaten in de huid en door hoornstekels beschermd. De nek van Triceratops moest heel erg sterk zijn, om het gewicht van de kop te dragen. Ook gebruikte hij zijn nek om taaie begroeiing af te scheuren.
Voor zo'n zwaar dier was Triceratops een opvallend snelle loper. Vaak denkt men bij deze dieren dat ze vergelijkbaar zijn met hedendaagse reptielen. De kop van het dijbeen van de Triceratops is echter rond en past zo in de heupholte dat de poten recht onder het lichaam staan, in tegenstelling tot huidige reptielen, waarvan de poten meer naar bezijden uitsteken. De paleontoloog Robert Bakker meende dat het beest een snelheid van wel 50 kilometer per uur kon bereiken. De zware poten waren van hoeven voorzien; de voorpoot had vier tenen, de achterpoot drie.
[bewerk] Voedsel
De snuit droeg van voren een hoornsnavel, maar achter in de bek had het dier tanden. Die tanden wijzen erop, dat Triceratops van plantaardig voedsel leefde. Tijdens de laatste veertig miljoen jaar van het tijdperk der dinosauriërs waren er bloeiende planten zoals wij die nu kennen. Deze planten waren hard en taai. Triceratops had lange spieren van de kaken naar het nekschild, daardoor werden die, ondanks een enorme bijtkracht, niet snel vermoeid. Triceratops gebruikte zijn smalle haakvormige snavel om planten af te knippen en ze dan met zijn scherpe, schaarachtige tanden in stukken te snijden. De tanden vormden een dicht aaneengesloten rij en nieuwe tanden groeiden van onderen onophoudelijk aan, zodat er altijd een functionele snijrand was. Als er geen sappige planten waren dan deed hij zich tegoed aan de taaiste en hardste bladeren. Hij kon zich als soort goed aanpassen, dat was zijn kracht.
[bewerk] Voorkomen
De verschillende soorten van Triceratops hebben alleen in Noord-Amerika (Montana, Wyoming, Colorado en Dakota) geleefd aan het eind van de Krijtperiode. Er heerste in die tijd een warm, mild en stabiel klimaat, dat echter gevoelig was voor veranderingen in de biosfeer.
Om zich voort te planten legde Triceratops vermoedelijk elk jaar eieren in een nest. Triceratops leefde waarschijnlijk niet alleen maar in kudden. Waarschijnlijk zal een dier als Tyrannosaurus er niet aan gedacht hebben een gevecht met zo'n troep aan te gaan.
[bewerk] Fossielen
Aan het einde van de 19e eeuw werden veel dinosauriërs uit het Late Krijt gevonden. De eerste exemplaren van Triceratops werden in Wyoming en Montana opgegraven door veldwerkers van het Amerikaans Natuurhistorisch Museum, die meestal onder leiding van Barnum Brown stonden. Er zijn heel veel fossielen van Triceratops gevonden: botten, soms voetsporen en een enkele keer een afdruk van een dier of een stukje huid. Daardoor weten ze vrij precies hoe het dier eruit gezien heeft. Er is echter tot nu toe maar één vrijwel compleet skelet gevonden. Schedels van Triceratops worden daarentegen zo vaak gevonden dat lang niet alle exemplaren zijn verzameld. Een skelet van een triceratops weegt ongeveer 5 ton, maar dat komt omdat de botten inmiddels versteend zijn.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Triceratops van Wikimedia Commons. |
