Swahili

Het Swahili (Swahili: Kiswahili) is een Afrikaanse taal die vooral in Oost-Afrika gesproken wordt door ongeveer 50 miljoen mensen. In Tanzania, en Kenia is het Swahili, naast het Engels een officiële voertaal. Ook in Oeganda, Burundi, Rwanda, het oosten van Congo-Kinshasa en het noorden van Malawi en Mozambique wordt Swahili gesproken.

Swahili is oorspronkelijk de taal van het Swahili volk ('Waswahili'), levend langs de oostkust van Afrika tussen zuid-Somalië en noord-Mozambique. Er zijn ongeveer 5 miljoen moedertaalsprekers. Vooral door handelscontacten in het verleden won de taal aan invloed en werd een lingua franca voor grote delen van Oost-Afrika. De taal wordt door ongeveer 50 miljoen mensen als tweede taal gesproken.

Voor het schrijven van Swahili werden oorspronkelijk Arabische tekens gebruikt. Later hebben Duitse en Britse missionarissen een transcriptie gemaakt naar het Latijns alfabet.

[bewerk] Classificatie

Swahili is qua structuur onderdeel van de Bantoetalen, een grote groep talen gesproken in een groot deel van Afrika bezuiden de Sahara. Meer specifiek is Swahili een onderdeel van de Sabaki tak van de Bantoetalen. Meer dan duizend jaar contact met allerlei verschillende talen en culturen hebben hebben de woordenschat van Swahili behoorlijk beïnvloed, zodat het Swahili nu ook Perzische, Arabische, Portugese, Duitse, en Engelse woorden kent (bv. kitabu 'boek' < Arabisch; mvinyo 'wijn' < Portugees; shule 'school' < Duits; en baisikeli 'fiets' < Engels). De aard van de leenwoorden weerspiegelt het karakter van de invloed die het Swahili ondervond van de respectievelijke culturen. Van het Arabisch zijn veel woorden geleend die te maken hebben met religie en handel. De Portugese invloed wijst vooral op typische cultuurverschillen; niet alleen het woord voor wijn, maar ook de woorden die gebruikt worden bij kaartspelen zijn bijvoorbeeld van Portugese oorsprong. Het Engels heeft vooral woorden bijgedragen, die karakteristiek zijn voor de Westerse cultuur sinds de Industriële revolutie. Een keep lefti bijvoorbeeld is een rotonde (men rijdt links); deze wordt overigens ook wel pita kushoto (de letterlijke vertaling van 'keep left' in Swahili) genoemd.

Ondanks deze onmiskenbare invloed zijn de basisstructuren en basiswoordenschat van Swahili nog altijd echt Bantoe. De situatie wordt wel eens vergeleken met de positie van het Engels, dat uitgebreid geleend heeft van Scandinavische talen, Frans, en Latijn maar desondanks niet beschouwd wordt als een mengtaal.

Swahili wordt gesproken verspreid over een dermate groot gebied dat er allerlei lokale varianten zijn ontstaan. Het Kiamu dialect bijvoorbeeld, gesproken op het eiland Lamu aan de noordkust van Kenia, is verschillend van het Kimvita dialect in Mombasa. De standaardvorm is Kiswahili Sanifu, gebaseerd op het Kiunguja dialect dat gesproken wordt in Zanzibar, Tanzania. In deze vorm wordt Swahili gebruikt in de media en onderwezen op Oost-Afrikaanse scholen.

[bewerk] Zie ook

Hakuna Matata

[bewerk] Bronnen

Hinnebusch, T. (1979) 'Swahili', in Tim Shopen (ed.) Languages and Their Status. Cambridge, Massachusetts: Winthrop Publishers.
Whiteley, W. (1969) Swahili. The Rise of a National Language. Londen: Methuen & Co.