Stikstofmonoxide

Stikstofmonoxide




Algemeen
Molecuulformule	N O
Smiles
IUPAC
Andere namen	RCRA P076
CAS-nummer	10102-43-9
EINECS-nummer	233-271-0
EG-nummer
VN-nummer	1660
Beschrijving	kleurloos gas
Vergelijkbaar met	stikstofoxide, salpeterzuur
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
T+, zeer giftig; O, oxiderend
Carcinogeen	ja
Hygroscopisch
Risico (R) en veiligheid (S)	R-zinnen: R8,R26, R34 S-zinnen: S1, S9, S17, S26, S36/37/39, S45
Omgang	gas niet inademen, contact vermijden
Opslag	indien in gasfles: niet boven 52 °C laten uitkomen; verswijderd houden van hitte, vonken en open vlammen
ADR-klasse	klasse 2.3, subrisico 5.18
MAC-waarde	25 ppm of 30 mg/m³
LD₅₀ (ratten)	mg/kg
LD₅₀ (konijnen)	mg/kg
MSDS-fiches	Hazardous Chemical Database
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	gas
Kleur	kleurloos
Dichtheid	g/cm³
Molmassa	30,01 g/mol
Smeltpunt	-163,6 °C
Kookpunt	-151,7 °C
Vlampunt	°C
Zelfontbrandingstemperatuur	°C
Dampdruk	Pa
Andere eigenschappen
Oplosbaarheid in water	0,067 g/L
Goed oplosbaar in
Slecht oplosbaar in	water
Onoplosbaar in
Dipoolmoment	D
Viscositeit	Pa·S
Kristalstructuur
Thermodynamisch gedrag
Δ_fG^o_g	kJ/mol
Δ_fG^o_l	kJ/mol
Δ_fG^o_s	kJ/mol
Δ_fH^o_g	90 kJ/mol
Δ_fH^o_l	87,7 kJ/mol
Δ_fH^o_s	kJ/mol
S^o_{g, 1 bar}	211 J/mol·K
S^o_{l, 1 bar}	J/mol·K
S^o_s	J/mol·K
C^o_p,m	J/mol·K
Evenwichtsconstanten
Klassieke analyse
Spectra
Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaard omstandigheden gebruikt (298,15K of 25°C, 1 bar)

Stikstofmonoxide (systematische naam: stikstofmono-oxide) is een gas met de chemische formule NO. Het ontstaat onder andere bij verbrandingsprocessen in auto's en elektriciteitscentrales. Als het wordt opgelost in water, ontstaat er salpeterig zuur, HNO₂ (te onderscheiden van salpeterzuur, HNO₃). In de lucht reageert NO snel met zuurstof tot stikstofdioxide (NO₂).

Stikstofmonoxide draagt bij aan luchtverontreiniging. Het draagt bij aan verzuring (door de reactie met water tot salpeterig zuur) en draagt bij aan de afbraak van de ozonlaag.

[bewerk] Rol van stikstofmonoxide (NO) in het lichaam

In de jaren 1980 werd ontdekt dat stikstofmonoxide een belangrijke intercellulaire signaalstof is. In het centrale zenuwstelsel is NO een neurotransmitter, en in het autonome zenuwstelsel is NO een neurotransmitter die gladde spiercellen ontspant, onder andere in het maagdarmkanaal en in de penis.

In de bloedvaten wordt NO door de endotheelcellen aangemaakt als vasodilaterende stof. In 1987 werd deze endothelium-derived relaxing factor geïdentificeerd als stikstofmonoxide. NO wordt door zogenoemde NO-sythase-enzymen aangemaakt uit het aminozuur arginine.

Sommige immuuncellen produceren grote hoeveelheden NO die toxisch zijn voor de onmiddellijke omgeving.

[bewerk] Nobelprijs en molecuul van het jaar

In 1992 werd NO door het blad Nature uitgeroepen tot molecuul van het jaar. In 1998 werd de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde uitgereikt aan Ferid Murad, Robert F. Furchgott, en Louis Ignarro voor de ontdekking van de biologische signaalfunctie van NO.

{{{afb_links}}}	Neurotransmitters		{{{afb_groot}}}
Acetylcholine (ACh) - Adrenaline - Anandamide - Asparaginezuur (Asp) - β-lipoproteïne - Bombesine - Cholecystokinine (CCK) - Corticotropine (ACTH) - Dimethyltryptamine - Dopamine (DA) - Dynorfine - Endorfine - Enkefaline - γ-aminoboterzuur (GABA) - Gastrine - Glucagon - Glutaminezuur (Glu) - Glycine (Gly) - Histamine - Koolstofmonooxide (CO) - Leumorfine - Melatonine - Motiline - Neurofysine I - Neurofysine II - Neurokinine A - Neurokinine B - Neuropeptide A - Neuropeptide γ - Neuropeptide Y - Noradrenaline - Oxytocine - Peptide YY - Secretine - Serotonine (5-HT) - Somatostatine - Stikstofoxide (NO) - Substantie P - Vasopressine			{{{afb_groot}}}