Tlenek azotu(II)
Z Wikipedii
Tlenek azotu(II) (NO) - nieorganiczny związek chemiczny, tlenek azotu na II stopniu utlenienia.
W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny gaz o temperaturze topnienia -163,6°C i temperaturze wrzenia -151,8°C. Posiada jeden niesparowany elektron (jest rodnikiem), stąd jest niestabilny i bardzo reaktywny. W powietrzu reaguje z tlenem, tworząc trujący tlenek azotu(IV) NO2.
Jest to nietrwały, jednak bardzo aktywny biologicznie związek chemiczny, który spełnia wiele ważnych funkcji fizjologicznych u ssaków (również u człowieka). Ze względu na niewielkie rozmiary cząsteczki i lipofilowość, tlenek azotu łatwo przenika przez błony biologiczne bez pośrednictwa układów transportujących.
W organizmie tlenek azotu jest produkowany z L-argininy przez kilka izoform syntazy tlenku azotu (NOS). Zanim odkryto, że tlenek azotu jest produkowany w organizmie, istniało określenie na nieznany związek powodujący rozkurcz mięśniówki gładkiej - śródbłonkowy czynnik rozluźniający (EDRF - Endothelium-derived relaxing factor), który później okazał się być tlenkiem azotu. EDRF odkrył i scharakteryzował Robert F. Furchgott, który otrzymał za to Nagrodę Nobla w 1998 roku, razem ze swoimi współpracownikami: Louisem J. Ignarro i Feridem Muradem.
Niektóre z działań tlenku azotu w fizjologii i stanach chorobowych:
- regulacja napięcia naczyń krwionośnych i co za tym idzie ciśnienia tętniczego krwi (poprzednio znany jako EDRF)
- hamuje agregację płytek krwi i leukocytów
- w ośrodkowym układzie nerwowym pełni funkcję neuromodulatora (np. wpływ na pamięć)
- w obwodowym układzie nerwowym działa jak neurotransmiter i wpływa na motorykę przewodu pokarmowego, funkcje neuroendokrywnne i lokalny przepływ krwi
- ma wpływ na wiele mechanizmów immunologicznych.
