Ozonlaag

De ozonlaag is een laag in de atmosfeer, tussen ongeveer 15 en 30 kilometer hoogte, waarin relatief veel ozon aanwezig is. Dit ozon, neemt een belangrijk deel van de voor het leven zo schadelijke ultraviolette straling van de zon op. De dikte van de ozonlaag is vooral sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw afgenomen. Boven de zuidpool is steeds in het voorjaar enige tijd ruim de helft van het ozon verdwenen. Ook boven Nederland en België is de ozonlaag dunner geworden, al is de afname veel minder. Ook hier is deze ozonafname het grootst in het voorjaar, terwijl in de herfst nauwelijks minder is gemeten.

Vooral aan het eind van de winters 1995-1996 en 1996-1997 was de ozonlaag boven Nederland en België uitzonderlijk dun. Waarschijnlijk hing dit samen met de bijzondere weersituatie in West-Europa en zeer lage temperaturen in de ozonlaag, waardoor de afbraak door ozonafbrekende stoffen werd bevorderd. Ozonafbrekers zijn bijvoorbeeld CFK's, stoffen die onder meer in koelkasten en piepschuim zijn verwerkt. voorbeeld van een reactie:

Cl + O₃ → ClO + O₂

ClO + O → Cl + O ₂

Op 1 januari 1989 werd het Montreal Protocol van kracht dat het gebruik van ozonafbrekende stoffen wereldwijd aan banden moet leggen. Die maatregelen hebben effect gehad: waarnemingen tonen aan dat de hoeveelheid ozonafbrekende stoffen in de atmosfeer aan het afnemen is en in 2006 bleek de ozonlaag zich langzaam te herstellen.

Vermoedelijk duurt het tot de tweede helft van de eenentwintigste eeuw vóór de ozonlaag volledig hersteld is. Ook dan zijn we nog niet uit de problemen want de toegenomen UV-straling, die een dunnere ozonlaag met zich meebrengt, heeft pas veel later zijn uitwerking. Ervan uitgaande dat de ozonlaag rond de eeuwwisseling het minimum bereikt, wordt een halve eeuw later het grootste aantal gevallen van huidkanker als gevolg van de ozonafname verwacht.

De laatste tientallen jaren (gerekend vanaf 1999) is het aantal gevallen van huidkanker al toegenomen. Die toename is echter nog voornamelijk toe te schrijven aan het UV blootstellingsgedrag, zoals een toename in zonvakanties. De komende jaren zal ook het effect van de dunnere ozonlaag een rol gaan spelen.

Afname van ozonlaag tussen 1984 en 1997 bron: NASA