Spelt

Spelt
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Magnoliophyta (Bedektzadigen) Klasse: Liliopsida (Eenzaadlobbigen) Orde: Poales Familie: Poaceae (Grassenfamilie) Geslacht: Triticum (Tarwe)
Soort
Triticum spelta

Beluister +?

Spelt (Triticum spelta) is een soort grove tarwe. Het kan gegeten worden in plaats van gewone tarwe. De smaak is iets anders dan die van gewone tarwe. De kafjes van gewone tarwe laten ook heel makkelijk los, terwijl die van de speltkorrel zeer vast zitten. Dit betekent, dat ze er met een pelmolen afgepeld moeten worden, voordat de speltkorrel gemalen kan worden.

Inhoud 1 Genetische achtergrond 2 Geschiedenis 2.1 Spelt weer in opkomst 2.2 Speltprojecten in Nederland 3 Speltproducten 3.1 Recepten 3.2 Voedingswaardetabel 4 Afbeeldingen 5 Externe links

[bewerk] Genetische achtergrond

Spelt is een soortskruising van de tetraploïde Emmertarwe met 28 chromosomen en de diploïde Eenkoorn met 14 chromosomen. Daardoor heeft spelt in totaal 42 chromosomen en is daarmee hexaploid, net als gewone tarwe.

[bewerk] Geschiedenis

Spelttarwe is ontstaan in het Nabije Oosten, waar het al minstens 3000 jaar wordt verbouwd. In de Middeleeuwen werd spelt verbouwd in Europa in Zwitserland, Duitsland en Tirol. In de twinstigste eeuw is spelt bijna geheel verdrongen door gewone tarwe (Triticum aestivum), omdat speltgraan minder opbrengt per hectare, en omdat het pellen in de pelmolen extra tijd en geld kost.

[bewerk] Spelt weer in opkomst

Speltgraan komt nu weer in de belangstelling bij de biologische landbouw omdat het minder bemesting nodig heeft, beter bestand is tegen ziekten en een zogenaamde harde korrel met een hoog gehalte aan gluten heeft wat gunstig is voor het bakken van brood. Dit hoge gehalte aan gluten zorgt er overigens wel voor, dat spelt absoluut niet geschikt is voor mensen met coeliakie.

Spelt wordt tegenwoordig verbouwd in Schwabenland (rassen: Bauländer Spelz, Schwabenkorn), Franken (Franckenkorn), Zwitserland, Oostenrijk (rassen: Hubel, Ostro) en België (rassen: Hercule, Redouté, Rouquin). Andere rassen die in Duitsland geteeld worden zijn Emilius, Holstenkorn en Oberkulmer Rotkorn.

[bewerk] Speltprojecten in Nederland

Sinds enige jaren wordt spelt ook weer in Nederland verbouwd. Meestal werken telers, molenaars, bakkers en leveranciers binnen één bepaalde streek samen aan de speltproducten. Succesvolle speltprojecten lopen in Limburg (Kollenberger Spelt) en rondom Pieterburen (Speltproject Pieterburen). In en om Oss is stichting Landschapsbeheer Oss recent een speltproject begonnen, waarvan de speltproducten als "VanTosse" verkocht zullen gaan worden.

[bewerk] Speltproducten

In Nederland is speltmeel, speltbloem en speltbrood vaak te verkrijgen bij natuurvoedings- en reformwinkels. Ook steeds meer bakkers bieden minimaal één soort speltbrood aan, of speltkoekjes. Van spelt wordt ook nog macaroni en andere soorten pasta's, bier en jenever gemaakt, en met de kafjes worden kussens gevuld.

[bewerk] Recepten

In uw eigen recepten vervangt u gewoon de genoemde hoeveelheid tarwemeel of tarwebloem door dezelfde hoeveelheid speltmeel of speltbloem. De hele (rijpe) speltkorrel kan trouwens ook gebruikt worden bij de warme maaltijd als vervanger voor rijst. De korrels moeten dan eerst één uur geweekt worden in ruim water, en vervolgens worden zij gedurende één uur gekookt in water met wat zout. Bijvoorbeeld lekker bij een groentewokschotel of bij kipkerrie. In Duitsland wordt spelt als Grünkern, dat is de onrijpe gedroogde graankorrel, in onder andere soep gegeten.

[bewerk] Voedingswaardetabel

Voedingswaarde	Bevat per 100g
Energie	1340 kJ
Water	12,5 g
Eiwit	11,6 g
Vet	2,7 g
Koolhydraten	62,4 g
Vezel	8,8 g
Natrium	3,0 mg
Kalium	447 mg
Calcium	22 mg
Fosfor	411 mg
Magnesium	130 mg
IJzer	4,2 mg
Fluor	0,06 mg
Vitamine E	0,30 mg
Vitamine B1	0,30 mg
Vitamine B2	0,10 mg
Niacine	1,50 mg
Vitamine B6	0,30 mg

[bewerk] Afbeeldingen

Afbeelding C en D is spelt	Rijp speltgraan op de akker	Links een stuk speltaar voor het pellen, in het midden het kaf dat na pellen overblijft, rechts de uit dit stukje speltaar afkomstige speltkorrels.	Links een paar speltkorrels voor het pellen, in het midden de gepelde korrels, rechts het kaf dat overblijft
Speltkorrels na pellen	Brood gebakken met spelt

[bewerk] Externe links

• Kollenberger Spelt - meer informatie over speltteelt in Limburg
• Het speltproject in Pieterburen

{{{afb_links}}}	Graansoorten	{{{afb_rechts}}}
Gerst – Gierst – Haver – Maïs – Rogge – Sorghum – Tarwe – Triticale – Rijst – Spelt – Teff