Paus Bonifatius VIII
| Benedetto Gaetani 1235 – 11 oktober 1303 |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Paus | ||||||
|
Bonifatius VIII (Anagni, 1235 – Rome, 11 oktober 1303), eigenlijk Benedetto Gaetani, was paus van 1294 tot 1303. Zijn claim op de hoogste positie binnen Europa bracht hem in ernstig conflict met Filips de Schone van Frankrijk.
Benedetto Gaetani was lid van een adellijke familie in de Campagna. Hij studeerde te Bologna zowel Romeins recht als canoniek recht. Hij werd belast met diplomatieke missies naar Frankrijk en Engeland. In 1281 werd hij kardinaal. In 1294 volgde hij Celestinus V op toen het conclaaf hem al elf dagen na diens aftreden tot paus koos. Eén van zijn eerste daden tijdens zijn pontificaat was het gevangenzetten van zijn voorganger in het kasteel van Fumone. Bijgestaan door twee monniken van zijn orde stierf Celestinus daar op 81-jarige leeftijd.
Met de bul Clericis laicos van 1296 probeerde hij de Franse koning het recht te ontnemen om belastingen te eisen van geestelijken ter financiering van zijn oorlog tegen Engeland. De koning verbood handel vanuit Frankrijk met de paus. Als gebaar van verzoening verklaarde de paus in 1297 Lodewijk IX heilig.
Door zijn voortdurende bemoeienissen met wereldse zaken geraakte hij ook in conflict met Albrecht I van het Heilige Roomse Rijk en met de invloedrijke familie Colonna.
In 1300 stelde hij voor het eerst een Heilig Jaar in.
In 1301 formuleerde Bonifatius VIII in de bul Unam sanctam een zeer scherp standpunt ten aanzien van de suprematie van de pausen. Hierin stelde hij dat het voor ieder levend wezen noodzakelijk was voor zijn redding zich te onderwerpen aan de Paus. Bonifatius was intussen ook in conflict geraakt met de invloedrijke familie Colonna en trok zich terug in een slot in Anagni, zijn geboortestad.
Filips de Schone reageerde fel op de pauselijke pogingen om zijn gezag te ondermijnen en besloot de paus gevangen te nemen en naar Frankrijk te brengen. Guillaume de Nogaret kreeg die opdracht. Samen met Sciarra Colonna trok hij naar Anagni. Gebroken door wat we nu de aanslag op paus Bonifatius VIII noemen, stierf Bonifatius enige maanden later, op 12 oktober 1303. Zijn opvolger werd paus Benedictus XI.
In 1298 had Bonifatius VIII het Liber Sextus uitgevaardigd, een verzameling van pauselijke decretalen -vonnissen in briefvorm- als vervolg op het eerdere kerkelijk wetboek, het Liber Extra van Gregorius IX uit 1234. Met de bul Super cathedram perkte hij het recht van de bedelorden in om te preken en biecht te horen. Zo verminderde hij wrijving tussen hen en seculiere priesters. Hij stichtte in 1303 de eerste universiteit van Rome.
Dante Alighieri laat in het eerste deel van De goddelijke komedie (die na 1303 geschreven is, maar in 1300 speelt) paus Nicolaas III voorspellen dat Bonifatius naar de hel gaat.
