Kantelbaktrein
De kantelbaktrein is een trein met een techniek, waardoor de wagenbak in tegenovergestelde richting van de middelpuntvliedende kracht gekanteld wordt. Hierdoor kan de trein sneller door krappe bogen rijden.
Inhoud |
[bewerk] Techniek
De kantelbaktechnologie maakt het treinen mogelijk om in een bocht meer naar binnen te hellen dan de verkanting van de rails. Daardoor gaat de trein de centrifugale kracht op de reizigers tegen waardoor de trein aanmerkelijk sneller door bochten kan rijden. Door de kantelbaktechnologie wordt de maximale snelheid op bochtige trajecten hoger, en de reistijd verkort. Zo heeft de inzet van Baureihe 612 op het baanvak Chemnitz Hbf - Leipzig Hbf de reistijd met 25 minuten verkort (van 85 naar 59 minuten).
De kantelbaktechnologie kan onderverdeeld worden in actieve en passieve vorm. Bij de passieve kantelbaktechniek is de cabine zodanig opgehangen dat er een virtueel draaipunt in de lengterichting ontstaat dat boven het het zwaartepunt van de cabine ligt, waardoor de trein vanzelf gaat hellen. Bij de actieve kantelbaktechniek meten sensoren de zijdelingse krachten waarmee hydraulische cilinders aangestuurd worden om de trein te kantelen.
Een kantelbaktrein heeft als nadeel dat de reizigers een verhoogd risico op zeeziekte (of wagenziekte) hebben. Een onderzoeksteam heeft onderzocht dat een deel van de reizigers zich misselijk voelt doordat vanuit het gezichtspunt van de reiziger de horizon beweegt.
[bewerk] Geschiedenis
Hoewel de kantelbaktrein in Duitsland is uitgevonden, is de treintype pas succesvol geworden in Italië met de invoering van de Pendolino.
[bewerk] Kantelbaktreinen in Europa
Alle genoemde treinen zijn treinen met een actieve kantelbakinrichting, tenzij anders vermeld.
[bewerk] Duitsland
In Duitsland wordt de kantelbaktrein vooral gebruikt als regionale trein van DB Regio. Deze heeft drie typen kantelbaktrein: BR (Baureihe) 610, 611 en 612 (Regio-Swinger).
DB Fernverkehr heeft een aantal ICE's met kantelbakinstallatie aangeschaft voor lange trajecten waar geen hogesnelheidslijn is. Er is zowel een elektrische variant, ICE-T, als een dieselvariant, ICE-TD. Deze laatste is echter buiten dienst genomen vanwege een groot aantal technische problemen. Op sommige lijnen zijn deze treinstellen vervangen door treinstellen BR 612, die beduidend minder comfort hebben dan de ICE's.
[bewerk] Frankrijk
De SNCF (Franse spoorwegen) hebben nog geen treinen met kantelbakinrichting. Wel zijn er proeven geweest met een TGV met kantelbakinstallatie, maar dit heeft nog niet geleid tot reguliere inzet.
[bewerk] Italië
In Italië rijden veel kantelbaktreinen voor lange afstanden, die daar Pendolino worden genoemd. De treinen rijden onder de merknaam Eurostar Italia, evenals de Italiaanse hogesnelheidstrein ETR.500. Ook rijden er Pendolino's naar Zwitserland en Duitsland onder de naam Cisalpino.
In diverse landen rijden van de Pendolino afgeleide treinen: Finland, Portugal, Slovenië, Spanje en Tsjechië.
[bewerk] Spanje
In Spanje rijden, naast de eerder genoemde Pendolino's, veel in Spanje gebouwde Talgo-treinen met een passieve kantelbakinstallatie (Talgo Pendular). Deze worden ook ingezet in internationale treinen naar Frankrijk en Zwitserland. Talgo's rijden ook in Duitsland, Kazachstan en de VS. Tenslotte hebben de Spaanse spoorwegen (RENFE) in 2004 een type dieseltreinstel met kantelbaktechniek gekocht voor regionale lijnen.
[bewerk] Scandinavië
In Zweden rijdt de succesvolle X2000 kantelbaktrein, die ook aan China verkocht is. Deze treinen rijden ook naar Denemarken en Noorwegen.
De Noorse spoorwegen hebben ook eigen kantelbaktreinen voor de lange afstanden gekocht (BM73), die rijden onder de namen Signatur en Agenda. Soortgelijke treinen worden door een private exploitant ingezet tussen Oslo en de luchthaven. Deze typen treinen werden echter geplaagd door technische storingen.
Voor de lijn naar het noorden van het land, Nordlandsbana, werden Talent-treinen gekocht met kantelbakinrichting. De Talent is een light train die vooral geschikt is voor korte afstanden. Voor de enorme afstanden in Noorwegen is deze trein voorzien van een comfortabeler interieur dan gebruikelijk. Desondanks heeft de inzet van deze treinen geleid tot een terugval in het aantal passagiers op de lijn.
In Finland worden treinen ingezet die zijn afgeleid van de Italiaanse Pendolino.
[bewerk] Verenigd Koninkrijk
In de jaren zeventig en tachtig heeft British Rail al geëxperimenteerd met de weinig succesvolle Advanced Passenger Train (APT).
Spoorwegmaatschappij Virgin Trains heeft nu twee type kantelbaktreinen: de Super Voyager en de Britse versie van de Pendolino.
[bewerk] Zwitserland
De SBB (Zwitserse staatsspoorwegen) hebben een eigen type kantelbaktrein ontwikkeld, de ICN (Intercity Neigezug). Ook deze werd door technische storingen geplaagd. Desondanks heeft de SBB er recentelijk een aantal nieuwe stellen van aangeschaft.
