Graubünden

Kanton Graubünden
(Details)
Gegevens
Hoofdstad:	Chur
Oppervlakte:	7105 km²
Inwoners:	185.700 (2002)
Bewonersdichtheid:	26 per km²
Lid Zwitsers Eedgenootschap sinds:	1803
Afkorting:	GR
Talen:	Duits, Italiaans, Retoromaans
Website:	Kanton Graubünden
Ligging van kanton in Zwitserland
Kaart van het kanton

Graubünden is het oostelijkste en grootste kanton van Zwitserland.

Duits: Graubünden; Frans: Grisons; Italiaans: Grigioni; Retoromaans: Grischun; Engels: Graubunden (soms ook Grisons); Nederlands (verouderd): Grauwbunderland.

Het is het enige officieel drietalige kanton: Duits, Retoromaans en Italiaans zijn er de officiële talen.

De keuze voor een religie was als een van de weinige kantons, vrijgesteld, De inwoners van het kanton zijn 40,8% protestant en 48,3% rooms-Katholiek (2000).

Inhoud 1 Geografie 2 Politiek 2.1 Wetgevende macht 2.2 Uitvoerende macht 2.3 Politieke partijen 2.4 Verkiezingsuitslagen 3 Economie 4 Talen 5 Plaatsen en gebieden 6 Toerisme 7 Districten 8 Geschiedenis 9 Zie ook

[bewerk] Geografie

Het zeer bergachtige Graubünden vormt een belangrijke Europese waterscheiding: het beslaat de bovenloop van de Rijn (de Voor-Rijn en de Achter-Rijn) en van de Inn (het Engadin) en aan de zuidrand zijn nog vier dalen die naar de Adriatische Zee afwateren: het Valle Mesolcina, het Val Poschiavo, het Val Bregalgia (alle via de Po) en het Val Mustair (Münsterdal) (via de Adige). Deze dalen zijn respectievelijk te bereiken via de San Bernardinopas, de Berninapas, de Malojapas en de Ofenpas. De stroomgebieden van de Rijn en de Inn worden onder andere verbonden door de Julierpas, de Flüelapas en de Albulapas.

Het heeft 150 dalen, 615 meren en 937 bergtoppen.

Graubünden grenst in het westen aan Ticino en Uri, in het noorden aan Glarus en Sankt Gallen en aan Liechtenstein, in het noordoosten aan het Oostenrijkse Vorarlberg en in het zuiden aan de Italiaanse regio's Lombardije en Trentino-Zuid-Tirol.

[bewerk] Politiek

[bewerk] Wetgevende macht

De wetgevende macht ligt in handen van de 120 leden tellende Grote Raad van het kanton Graubünden die om de drie jaar wordt gekozen. De kiesgerechtigden brengen in hun kiesdistrict hun stem uit op de kandidaat naar keuze (districtenstelsel). Uitsluitende de kandidaat met de meeste stemmen wordt afgevaardigd naar de Grote Raad. De bevolking is rechtstreeks betrokken bij besluitvorming en wetgeving. 4000 personen of een zevende van de gemeenten kunnen een grondwetsverandering verlangen, terwijl 3000 personen of een achtse van de gemeenten kunnen een wet of een wetsverandering voorstellen (volksinitiatief). Tenslotte kunnen 5000 personen of een tiende van de gemeenten van de Grote Raad eisen dat zij een wetsvoorstel aan het volk moeten voorleggen (referendum).

[bewerk] Uitvoerende macht

De uitvoerende macht ligt in handen van de Regering (vroeger Kleine Raad genaamd) die uit 5 leden bestaat die voor de duur van vier jaar, rechtstreeks door de bevolking worden gekozen via het districtenstelsel. De voorzitter van de Regering wordt ieder jaar uit het midden van de regeringsleden gekozen. De huidige voorzitter van de Regering is (2006) Claudio Lardi.

[bewerk] Politieke partijen

Traditioneel zijn de Christen-Democratische Volkspartij (CVP), de Zwitserse Volkspartij (SVP) en de Vrijzinnig Democratische Partij (FDP). Graubünden is één van de kantons waar de SVP al lange tijd deel uitmaakt van de regering.

[bewerk] Verkiezingsuitslagen

Partij	2000	2003	2006
CVP	37	40	35
FDP	34	29	33
SVP	33	33	32
SP	13	13	14
DSP	1	1	1
Partijlozen	2	4	5

[bewerk] Economie

De voor de voortdurende bewoning van sommige gemeenschappen benodigde bergeconomie overleeft dankzij productie van specialiteiten en hoge subsidies van bond en kanton. Tegenwoordig is het toerisme de belangrijkste economische factor.

[bewerk] Talen

Moedertaal (2000):

• Duits: 68,3%
• Retoromaans: 14,5%
• Italiaans: 10,2%
• andere talen: 7,0%

13,6% van de bevolking van het kanton heeft geen Zwitsers paspoort.

[bewerk] Plaatsen en gebieden

Arosa – Chur – Davos – Domat/Ems – Engadin - Igis – Ilanz – Klosters – Lenzerheide – Poschiavo – Reichenau – St. Moritz – Samedan – Splügen – Zernez – Zuoz

[bewerk] Toerisme

Omdat Graubünden een bergkanton is, is het toerisme daarop toegespitst. Bergbeklimmen, wandelen, natuur en wintersport zijn de belangrijkste trekpleisters.

[bewerk] Districten

Graubünden is opgedeeld in 11 districten (die weer bestaan uit 39 cirkels, met totaal 208 gemeentes):

• Albula
• Bernina
• Hinterrhein
• Imboden
• Inn
• Landquart
• Maloja
• Moesa
• Plessur
• Prättigau/Davos
• Surselva

[bewerk] Geschiedenis

Het gebied van Graubünden werd oorspronkelijk bewoond door de Rhätien en werd 15 v. Chr. door de Romeinen veroverd. De Septimerpas was in deze tijd een van de belangrijkste noord-zuid verbindingen. Chur werd de eerste bisdom ten noorden van de Alpen. Eerst was het gebied in bezit van de Franken, daarna behoorde het tot 1648 tot het Romisch-Duitse rijk.

In de 13e eeuw werd het gebied geleidelijk vanuit het oosten bezet door de Walliser en van noorden uit door de Germanen. Dit gebeurde vrij langzaam, zodat de Retoromaanse taal hier stand heeft kunnen houden. Ter bescherming van de verschillende gebieden werden bonden gevormd, in het zuidoosten en centrum de Gotteshausbund in 1367, in 1395 de grijze bond in het westen en per 1436 in het noorden de tienrechtenbond. In 1497 werd de eerste aansluiting gezocht bij de toen 8 kantons van het Zwitsers Eedgenootschap. Tussen de politieke krachten van Frankrijk en Oostenrijk verhield Graubünden zich vrij neutraal. In 1798 werd Graubünden met de rest van Zwitserland samengevoegd in de Helvetische Republiek en werd daarna in 1803 een zelfstandig kanton. Per 1848 werd het een volwaardig lid in de nieuw gevormde Bondstaat Zwitserland.

[bewerk] Zie ook

• Rhätische Bahn

Kantons van Zwitserland
Aargau | Appenzell Ausserrhoden | Appenzell Innerrhoden | Bazel-Landschap | Bazel-Stad | Bern | Fribourg | Genève | Glarus | Graubünden | Jura | Luzern | Neuchâtel | Nidwalden | Obwalden | Sankt Gallen | Schaffhausen | Schwyz | Solothurn | Thurgau | Ticino | Uri | Vaud | Wallis | Zug | Zürich