Georges Brassens
Georges Brassens (22 oktober 1921 – 29 oktober 1981) was een Franse chansonnier.
Inhoud |
[bewerk] Debuut
Hoewel Brassens uiteindelijk uitgroeide tot misschien wel de meest bijzondere en meest populaire auteur en vertolker van het Franse chanson, was zijn debuut bijzonder moeizaam. Toen hij bekend werd had hij al meer dan 10 jaar chansons geschreven en vrijwel zonder enige inkomsten geleefd. Als hij niet was geholpen door vrienden was hij vrijwel zeker onbekend gebleven en zou hij zeer waarschijnlijk clochard zijn geworden.
Dankzij zijn vrienden, kwam hij begin 1952 in contact met Patachou die in hem onmiddellijk een groot talent herkende. Zij voorspelde dat hij binnen een jaar beroemder zou worden dan zijzelf. Dat gebeurde inderdaad heel snel nadat hij in haar cabaret moest optreden. Moest, want hij beschouwde zichzelf als auteur en componist, hij had er geen moment aan gedacht om zelf op te treden. 'Ik ben toch geen circusartiest!' had hij gezegd toen Patachou aandrong.
Hoewel Patachou enkele chansons van hem kocht, vond ze dat hij zijn eigen chansons moest zingen omdat ze zo persoonlijk waren dat niemand anders ze zou willen kopen. Hij werd door een deel van zijn publiek bemind om zijn non-conformistische liedjes, maar menigeen was geschokt door zijn directe taalgebruik. Hierover zegt hijzelf in een (niet gepubliceerd) gedicht:
- "Ma muse est sans conteste une franche poissarde, qui n'a pas peur des mots, qui l'a prouvé déjà, qui vous enfourche son Pégase à la hussarde, qui plutôt deux fois qu'une appelle un chat, un chat". (Mijn muse is zonder twijfel een eerlijke marktvrouw die niet bang is voor woorden en dat reeds heeft bewezen, die haar Pegasus zonder manieren berijdt, die liever twee keer dan één een kat een kat noemt).
Veel van zijn liedjes werden verboden voor de Franse en Zwitserse radio (soms gekuisd).
[bewerk] Zijn chansons
Zijn liedjes waren niet alleen schokkend omdat ze recht-voor-zijn-raap-woorden bevatten maar ook omdat ze zo indruisten tegen de normen en waarden van toen (rond 1953). Maar wat wil je ook! Als je in een liedje laat doorschemeren dat een rechter door een ontsnapte gorilla verkracht gaat worden, dat het jammer is dat je het verhaal niet verder mag vertellen, we hadden dan een beetje kunnen lachen, want op het ultieme moment schreeuwde de rechter mama! en huilde veel net als de man die hij diezelfde dag nog het hoofd af had laten hakken!
In de honderden liedjes die hij heeft geschreven komen veel typische en zeer uiteenlopende personages tot leven: boerenmeisjes, vlinderjagers, hoeren, verliefde stelletjes, gendarmes, hoorntjesdragers, kruimeldieven, overspelige vrouwen, trouwe echtgenoten, pastoors, doodgravers, moordenaressen, dronkelappen, en ga zo maar door. Hij neemt het op voor mensen die traditioneel door het publiek geminacht wordt, de croquants, de brave burgers met hun vooroordelen. Hij schreef veel over ontrouw, dreef er de spot mee zoals in Le cocu of verhief het tot iets bijna nobels zoals in Pénélope. Hij schreef veel over de dood, over God de Vader en de hemel, maar hij was een overtuigd atheïst. Hij was fel antiklerikaal, maar kwam op voor de dorpspastoor die een Heilige Mis voor een gehangene opdroeg.
Zijn eigenzinnigheid blijkt wel heel duidelijk nadat hij kritiek had gekregen op het feit dat hij nooit een lied tegen de Frans-Algerijnse oorlog had geschreven. Hij schreef daarop een lied tegen het protestlied: Iedereen moet naar eigen eer en geweten handelen. Helaas stierf hij voordat dit lied kon worden opgenomen. Zijn vriend Jean Bertola heeft het geïnterpreteerd op een plaat die na zijn dood is uitgegeven.
[bewerk] Zijn muziek
Vrijwel al zijn melodieën dragen zijn heel persoonlijke signatuur, ze zijn heel herkenbaar maar onopvallend, uitsluitend bedoeld als de dragers en versterkers van de teksten. Hij bleef tot zijn dood trouw aan zijn oorspronkelijke eenvoudige stijl, waarin hij zichzelf begeleidde op de gitaar. De rest van zijn orkest bestond slechts uit Pierre Nicolas, contrabas en vaak nog een sologitarist. Zijn muziek doet voor sommigen soms monotoon aan. Bij nadere beschouwing blijken zijn melodieën echter even meesterlijk te zijn als zijn teksten en ze kunnen vaak heel goed een eigen leven leiden. Veel van zijn muziek is gebruikt door jazzmuzikanten.
[bewerk] Vriend van de dichters
In Frankrijk staat hij bekend als een grote vriend van de dichters. Veel gedichten van zeer bekende auteurs als Victor Hugo en Jean Richepin maar ook van tot dan toe volkomen onbekende dichters als Antoine Pol zijn door Brassens geselecteerd, aangepast, op muziek gezet en vertolkt. Paul Fort, van wie Brassens een aantal gedichten als chansons heeft uitgebracht, heeft zijn roem tijdens zijn leven voor een groot deel aan Brassens te danken.
Georges Brassens stierf in 1981 op zestigjarige leeftijd en werd bijgezet in het familiegraf van Brassens op de armenbegraafplaats 'Le Py' van Sète.
[bewerk] Een kleine greep uit zijn allerbekendste chansons
- Chanson pour l'Auvergnat. Een gedeeltelijk autobiografisch lied, geschreven in 1944, waarin hij zijn hospita en hospes (Jeanne en Marcel) bedankt voor de vele jaren dat zij hem gratis onderdak en te eten hebben gegeven. Dit, terwijl zijzelf zeer arm waren en hun kleine woning geen stromend water, geen elektriciteit en geen verwarming had. Ook nadat Brassens beroemd was geworden en veel geld tot zijn beschikking kreeg (waarvan hij het grootste gedeelte weggaf) bleef hij er nog vele jaren wonen.
- Brave Margot. Het verhaal van Margootje, een herderinnetje dat een verloren poesje adopteert en dagelijks de borst geeft. Het leven in het dorpje kwam stil te staan doordat alle mannen naar het tafereeltje kwamen kijken. De vrouwen uit het dorp werden zo kwaad dat ze het poesje doodsloegen. Uit troost nam het herderinnetje een echtgenoot en liet haar charmes nooit meer aan iemand anders zien.
- Les copains d'abord. Een ode aan de vriendschap en kameraadschap.
[bewerk] Brassens buiten het Franstalig gebied
Hoewel hij relatief weinig bekend is buiten Frankrijk, België, Zwitserland en Québec, spreken zijn teksten en melodieën toch een aantal mensen aan in de meest uiteenlopende landen. Vertalingen van zijn chansons bestaan onder meer in het Engels (Graeme Allwright [1]), Duits (Ralf Tauchmann [2]), Spaans (Paco Ibañez e.a. [3]), Creools (Sam Alpha[4]), Italiaans, Russisch [5], Hebreeuws, Esperanto, Japans en vele andere talen.
Een aantal van zijn chansons zijn in het Nederlands vertaald door Ernst van Altena. Gerard Wijnen heeft inmiddels zijn gehele oeuvre, 131 gedichten en chansons, vertaald in het Nederlands.
[bewerk] Externe links
- projetbrassens.eclipse.co.uk (Engels)
- beausoleil.free.fr: een site met veel foto's en vrijwel alle teksten en bijbehorende akkoorden voor gitaar (Frans)
- brassens.sud.fr: site met o.a. foto's, biografie, muziek en teksten (Frans)
- aupresdesonarbre.com: een aantal audio's met interviews met de zanger en veel andere informatie (Frans)
- L´Espace Georges Brassens (Frans) L´Espace Georges Brassens (Engels)
