Euraziatische uitwisseling
De Euraziatische uitwisseling (Eurasian Exchange, soms ook Afro-Eurasian Exchange genoemd) is een term die - naar analogie met de Columbiaanse uitwisseling - wordt gebruikt om de culturele uitwisselingen binnen Eurazië aan te duiden. Deze uitwisselingen verliepen voornamelijk langs de zijderoutes, maar konden evengoed door verovering - zoals die van Alexander de Grote - gebeuren.
Een kruispunt van deze culturele uitwisseling - en van de zijderoute - was het gebied van Transoxanië (Ferghanavallei), met aangrenzend Bactrië en Sogdianië. Al zeer vroeg gebeurde er een uitwisselen tussen de Euraziatische culturen. Zo zou het Fenicisch alfabet gebaseerd zijn op Chineese tekens, ook al zou het Chinese schrift zelf zich in een andere richting evoluren. Men heeft ook jade voorwerpen teruggevonden bij opgravingen te Troje (ca. 1400 v. Chr.), die wijzen op (indirecte) handelsrelaties met China.
Inhoud |
[bewerk] Handynastie
Keizer Wuti stuurde in 135 v. Chr. zijn generaal Zhang Qian uit om een bondgenootschap te sluiten met de Yuenzi, die na vele avonturen terugkeerde met de "bloedende paarden" uit Ferghana, die groter, sterker en sneller waren dan diegene die de Chinezen voor hun beperkte cavalerie gebruikten. Op deze wijze werd de zijderoute definitief geopend, die liep van Chang'an (in de provincie Xi'an, het huidige Shaanxi), door Xinjiang en Centraal-Azië tot aan de het oostkust van de Middellandse Zee. De goederenruilhandel in middelen als Chinese zijde, Afrikaans ivoor en Romeinse wierook verbeterde de contacten tussen het Oosten en het Westen.
Het leidde tot de introductie van het boeddhisme in China vanuit India in de eerste eeuw. Andere godsdiensten die zich over de zijderoute zouden verspreiden waren onder andere de islam en het Nestorianisme. Wellicht hebben joodse handelaren ook bijgedragen aan het tot stand komen van de route: na de eerste diaspora en de vervolgingen ontstonden tot diep in Azië joodse gemeenschappen. Een andere Chinese ontdekker, in dienst van de generaal Pan Tsau, zou Perzië hebben bereikt. In Hormuz in Perzië werd hem echter door de Perzen, tuk op het behouden van hun eigen winstmarges, zulke gruwelverhalen over de resterende reis verteld, dat hij terugkeerde. Berichten waren echter tot China doorgedrongen over Ta-tsin (Rome), dat erg rijk en machtig was, en graag met China handel wilde drijven. Rond 150 na Chr. zou een klein Romeins gezelschap zelfs Annam hebben bezocht met wierook en goud voor de Chinese keizer. Hierdoor ontstond een geregelde handelsstroom.
[bewerk] Sogdianiërs
De Sogdianiërs waren dé handelaars op de zijderoutes en het Sogdisch was dan ook de internationale omgangstaal op de zijderoutes. Hun thuisland was Transoxanië, dat - zoals gezegd - het kruispunt vormde van de Euraziatische uitwisseling. Men reisde door de onherbergzame gebieden op Hybridekamelen.
[bewerk] Kushanrijk
Het Kushanrijk zou het nieuwe kruispunt worden van de interculturele uitwisselingen in Eurazië. Eén van dé belangrijkste uitvindingen - zoniet de belangrijkste uitvinding - voor de bevordering van de Zijderoute werd door de Kushans gedaan: de stijgbeugel.
[bewerk] Mongoolse rijk
Het Mongoolse rijk deed de uitwisseling in Eurazië toenemen, doordat het grote dele van deze continenten beheerste.
[bewerk] Mughalrijk
Het Mughalrijk in India, één van de rijken die ontstonden na de desintegratie van het Mongolenrijk, zette de traditie van uitwisseling binnen Eurazië verder. Vooral Akbar de Grote bevorderd de Euraziatische uitwisseling door zijn interesse in cultuur.
[bewerk] Yuan-dynastie
De Yuan-dynastie in China, die door Koeblai Khan gesticht werd, zorgde voor een heropleving van de Euraziatische uitwisseling in China, die door de drie rijken waarin het verdeeld was geweest minder contacten had gehad met de buitenwereld.
[bewerk] Marco Polo
Van Europese kant kwam een geslaagde toenadering tot China pas echt tot stand na de reizen van Marco Polo.
[bewerk] Portugezen & Nederlanders
Door de Portugese en Nederlandse kolonies in Azië begon de Euraziatische uitwisseling verder toe te nemen.
[bewerk] Overzicht
| Euraziatische verspreiding van organismen met nauwe banden met de mens | ||
| Groep organismen | Inheems in Europa (en Amerika) | Inheems in Azië |
| Gedomesticeerde dieren |
|
|
| Gewassen | ||
| Technieken |
|
|
| Technieken |
|
|
[bewerk] Verder lezen
- T.T. Allsen, Commodity and Exchange in the Mongol Empire. A Cultural History of Islamic Textiles, Cambridge - New York, 1997.
- A. Dalby, art. Bactria and Sogdiana, in A. Dalby, Food in the Ancient World from A to Z, Londen - New York, 2003, p. 42.
- G.C. Gunn, First Globalization: The Eurasian Exchange, 1500-1800, Lanham (MD), 2003.
