Engel
|
Het woord engel stamt af van het Latijnse angelus, wat zelf afgeleid is van het Griekse ἄγγελος, ángelos, wat allebei "boodschapper" betekent. Het Hebreeuwse woord voor engel is מלאך, mal'ach, en dat betekent ook "boodschapper". Zo wordt de auteur van het laatste Bijbelboek van het Oude Testament aangeduid met 'malach'. Ook het Arabische woord ملاك, malak, is hieraan verwant.
Inhoud |
[bewerk] De joodse, christelijke en islamitische traditie
Engelen behoren tot de tradities van het jodendom, christendom en islam. In andere religies worden bovennatuurlijke wezens soms vergeleken met engelen, omdat zij enkele kenmerken met engelen gemeen hebben en gelden als engel-achtigen.
[bewerk] Kenmerken
Hun aantal zou astronomisch groot zijn: er wordt in de Bijbel gesproken over tienduizenden maal tienduizenden. Letterlijk genomen zou dit al een (minimaal) aantal van honderd miljoen engelen opleveren. Jezus zou een veel geringer aantal engelen hebben genoemd. Bij zijn arrestatie in Getsehame sprak hij van enige legioenen engelen. Ook is er een bepaalde rangorde onder de engelen. Volgens Soera De in de Rangen Behorenden 164 staat te lezen: En er is niet een onzer of hij heeft een vaste plaats. Hierin zijn de aartsengelen de belangrijkste en de machtigste.
Op basis van de Bijbel en de Koran zijn er verschillende taken van engelen:
- brengen van boodschappen; zij worden uitgezonden om mensen te waarschuwen of woorden van God te verkondigen. Volgens de islam zou Mohammed de Koran van de aartsengel Djibril ontvangen hebben met de opdracht deze van buiten te leren (reciteren).
- aanbidden van God; in de Bijbel aangeduid als 'serafs' en in de Koran 'seraphim'
- dienen van mensen; zij beschermen mensen en 'dragen hen op handen'.
- strijden; zij voeren zowel geestelijke als natuurlijke strijd in de hemelse gewesten en op aarde tegen kwade geesten en mensen die Gods plan willen dwarsbomen, zoals de moslimse traditie zegt, tijdens de Slag bij Badr.
- In de Tenach zijn engelen ook uitvoerders van Gods besluiten en gerichten.
- Engelen bewaken de muren en toegangspoorten van de hemel en de hel
- Engelen noteren alle daden van ieder mens, Soera De Splijting 10-12
- Engelen zijn aanwezig tijdens het gebed en worden door een moslim gegroet aan het einde van het gebed.
In het christendom had het werk van Dionysius de Areopagiet grote invloed op de volksdevotie en inspireerde menig mysticus. Dionysius deelde de engelen in rangen in:
- Engelen
- Aartsengelen
- Sferen
- Krachten
- Machten
- Koninkrijken
- heerschappijen
- Cherubijnen
- Serafijnen
Zij zouden in steeds engere cirkels rond God bevinden. De serafijnen staan het dichtst bij de troon.
[bewerk] Uiterlijk
Engelen worden over het algemeen in de kunst afgebeeld als wezens met vleugels, hoewel er in de Bijbel en in joodse geschriften nooit over engelen met vleugels gesproken wordt. Integendeel; Jacob zag de engelen met behulp van een (jacobs)ladder uit de hemel neerdalen. Dit in tegenstelling tot de Koran die expliciet melding maakt in Soera Schepper 1 dat engelen geschapen zijn met 2, 3 of 4 vleugels. De Bijbel maakt wel melding van vleugels bij de cherubijnen of cherubs, hemelse wezens die wel als gevleugeld worden beschreven, en serafijnen, die zes vleugels hebben. Volgens de Koran (Soera Saad 76) zijn engelen geschapen uit licht. Engelen kunnen volgens de islam mannelijk of vrouwelijk zijn, maar kunnen zich niet voortplanten
[bewerk] Boodschapper
In de rol van boodschapper komen we de engelen vaak tegen in de Bijbel en ook in de Koran. Het zijn dan geestelijke wezens, zonder een (aards) lichaam, in dienst van God. Ze kunnen als het nodig is een willekeurig zichtbaar uiterlijk aannemen. Meestal verschijnen ze dan in de gedaante van een uiterlijk volmaakt mens. In de Bijbelse verhalen worden ze soms niet in eerste instantie herkend als engel. Ook bij de verschijning van aartsengel Gabriël aan Mohammed dacht Mohammed te doen te hebben met een djinn. Soms komen engelen ook voor in de gedaante van een uitzonderlijk angstaanjagend, machtig en lichtuitstralend wezen en vallen de menselijke toeschouwers bijna flauw van angst aan hun voeten neer. Deze moeten dan eerst op hun gemak gesteld worden voordat ze de boodschap kunnen aanhoren die de engel komt brengen.
[bewerk] Vrije wil
Volgens de christelijke traditie hebben engelen hebben net als de mensen een vrije wil en kunnen kiezen tussen God gehoorzamen of hun eigen weg gaan. Ergens in het verhaal van Genesis zou er een opstand van de aartsengel Lucifer (lichtdrager) zijn geweest, waarbij een derde van het aantal engelen zijn zijde koos. Lucifer werd bekend als de duivel of de satan en zijn engelengevolg als 'gevallen engelen', demonen, kwade en onreine geesten of duivels. Engelen kunnen éénmaal kiezen tussen God of hun eigen weg in tegenstelling tot mensen die zich maar al te vaak herhaaldelijk van God afkeren maar tot aan hun dood weer terug mogen komen - en bovendien zo vaak als nodig is. Dit is een groot verschil tussen engelen en mensen. Bovendien heeft God volgens de Bijbel voor mensen een mogelijkheid tot redding en genade gegeven, zodat hun zonden vergeven kunnen worden - voor engelen wordt dit nergens genoemd.
Volgens de islam hebben engelen geen vrije wil, waardoor zij ook niet kunnen zondigen.
[bewerk] Bovennatuurlijke macht
Volgens de vele bijbelse en buitenbijbelse verhalen over engelen hebben ze bovennatuurlijke macht over de natuurwetten en kunnen dingen doen die voor de mens onmogelijk zijn. Deze macht over de natuurwetten hebben ook de 'gevallen engelen' nog steeds tot hun beschikking; blijkbaar hoort deze bovennatuurlijke macht tot de inherente eigenschappen van engelen.
[bewerk] Engelenverering in het christendom
De verering van de engelen in Europa kwam vooral vanaf de vijfde eeuw op gang, nadat Laurentius van Siponto het Apuliaanse heiligdom ter ere van de Aartsengel Michaël vestigde. In de theologie houdt de angelologie zich bezig met de engelen. De kerken onthouden zich in het algemeen van verdere expliciete uitspraken over de engelen. Voor christenen geldt dat engelen bestaan, maar de opvattingen over engelen uit de rijke volksdevotie maken deel uit van de fides implicita en vormen derhalve geen onderdeel van de fundamentele christelijke dogmata. De rijke volksdevotie is geïnspireerd door met name Dionysius de Areopagiet en Hildegard van Bingen.
De Engel des Heren of Engel van de HEER die in het Oude Testament meer dan vijftig maal optreedt wordt door christenen soms als voorverschijning van Jezus Christus gezien.
Volgens het rooms-katholieke geloof wordt het menselijk leven vanaf de geboorte tot de dood omringd door de bescherming en de voorspraak van de engelen. Iedere gelovige wordt terzijde gestaan door een engel (beschermengel of engelbewaarder) om hem als een behoeder en herder naar het leven te leiden. Het feest van de beschermengel wordt steeds gevierd op 2 oktober, het feest van de aartsengelen op 29 september. In de Rooms-Katholieke Kerk bestaat er (slechts) een geestelijke orde, die expliciet leeft vanuit de engelenspiritualiteit. Deze orde van de Reguliere kanunniken van het Heilig Kruis begeleidt het uit leken en priesters bestaande Engelenwerk (Opus Sanctorum Angelorum). De theologische discipline, die zich bezighoudt met de engelen, heet angelologie.
[bewerk] Engelambt in Apostolische Kerken
De benaming engel wordt soms ook gebruikt voor mensen. in de Openbaring van Johannes (hoofdstuk 2 en 3) wordt gesproken over een engel van de gemeente. Onder vooral protestanten en apostolischen wordt dit veelal uitgelegd als de opzieners van de zeven gemeenten in Klein-Azië, aan wie deze apostel zeven profetische brieven richtte. Het ambt van engel in Apostolische Kerken is op deze uitleg gebaseerd. Zo'n engel is in de katholieke hiërarchie vergelijkbaar met een deken. Volgens rooms-katholieke en oosters-orthodoxe opvattingen heeft engel van de gemeente hier echter de betekenis van beschermengel van de gemeente of is het bedoeld als personificatie van die gemeenten.
[bewerk] Engelen in de islam
Het geloof in de engelen is een van zuilen van geloof van de islam. In de Koran worden engelen circa tachtig keer genoemd. Het Arabische woord malak betekent zoveel als bode.
Het geloof in de engelen als onderdeel van de Zuilen van geloof moet gezien worden als het geloof in hun bestaan, in wat er over hen in de Koran staat vermeld en wat Mohamed over hen heeft verteld, zoals namen (o.a Djibriel) en ook het geloven in de engelen waarover geen namen zijn vermeld,het geloven wat er is vermeld in de Koran en/of wat de profeet Mohamed over hen heeft gezegd over hun eigenschappen en het geloven in hun taken, waarover is gesproken in de Koran en de hadith.
Volgens de islam zijn engelen geschapen uit licht geschapen door God. Normaliter begaan zij geen zonden. In de hemel bezingen zij Gods lof, dragen Zijn Troon en brengen Zijn boodschappen over. Daarnaast beschermen zij de mensen en treden op in het leven van de mensen. Zo blazen zij de ziel in bij ongeborenen volgens de hadith.
Een aantal engelen heeft een specifieke taak, zoals Izra'iel, de doodsengel, en Israfiel die op de Dag des oordeels op de bazuin zal blazen. Suleyman wist de macht over de djinns te krijgen door de engelen Harut en Marut. De engelen Munkar en Nakier bezoeken de overledenen in hun graf en vragen om de geloofsbelijdenis volgens de hadith. Malik zorgt voor het hellevuur. Ook Iblis, de duivel, is een engel, maar hij weigerde te buigen voor Adam, zoals de andere engelen deden, zoals vermeld in Soera Al-Hidjr. In de islam wordt de duivel niet gezien als een machtige tegenpool van God.
Volgens Soera De Splijting 10 t/m 12 en Soera Qaaf 18 schrijven twee engelen, links en rechts gezeten, van ieder mens de goede en de slechte daden op. Aan het einde van de salat worden zij dan ook gegroet met een vredeswens.
Tijdens de Slag bij Badr werden de moslims volgens de traditie geholpen door een leger van engelen.
[bewerk] Engelachtigen in andere religies
In andere religies treden vaak wezens op die gemeenschappelijke kenmerken met die van engelen vertonen. Deze wezens zijn veelal goedaardig maar kunnen soms ook slechtere intenties hebben. De goden (pali: deva) in het boeddhisme kunnen kenmerken van engelen vertonen. Soms wordt daarom voor de lagere devas de Nederlandse vertaling engel gebruikt. De Catummaharajika devas, de Tusita devas en de Tavatimsa devas komen het dichtst bij de beschrijving van een engel, omdat ze mensen kunnen beschermen en zich relatief vaak laten zien en soms ook in de gebeurtenissen in het dagelijks leven van de mens ingrijpen. De engelen van de Catummaharajika devas kunnen soms ook minder goede intenties hebben.
[bewerk] Verschijningen van engelen in het heden
Niet alleen in vroeger tijden was er sprake van engelen. Ook heden zijn er mensen die beweren dat ze in contact gekomen zijn met engelen, vaak in levensbedreigende situaties waaruit ze op wonderlijke wijze gered werden. Een engel wordt dan enerzijds ervaren als "mens" die stoffelijk aanwezig is en hulp of ondersteuning biedt en even later plotseling (in het niets) is verdwenen. Anderzijds beweren mensen met paranormale krachten ook engelen waar te nemen. Ervaringen met engelen worden als wonder beschouwd.
Een moderne beweging waarin engelachtige wezens een rol spelen is New Age.
In het Nederlands heeft 'engel' nog als bijbetekenis een 'bijzonder lief persoon'.
