Azijn
Azijn is een levensmiddel dat ontstaat wanneer gegiste producten verzuren door de juiste bacteriën. Als bijvoorbeeld bij de rijping van wijn lucht in het vat komt kan de alcohol worden omgezet in zuur en ontstaat wijnazijn. Azijn is chemisch gezien een oplossing van 4 tot 15% azijnzuur met geur- en smaakstoffen.
Als 'azijn' minder dan 4% azijnzuur bezit, mag het wettelijk geen azijn worden genoemd. Dit wordt aangeduid met edik.
De Franse scheikundige en bioloog Louis Pasteur (1822-1895) ontdekte de azijnbacteriën.
Inhoud |
[bewerk] Bereiding
Azijn kan op twee manieren worden gemaakt: met behulp van bacteriën en chemisch.
[bewerk] Bacteriële azijn
Azijn wordt traditioneel bereid met behulp van de azijnzuurbacterie Acetobacter, deze zit van nature in hout. Om dit proces plaats te laten vinden worden alcoholische dranken over houtkrullen gecirculeerd bij 30-35°C. Als grondstof kan oude wijn dienen, vergiste appelsap of andere producten. Traditioneel azijn heeft een aangename geur en smaak en wordt dan ook veelal in de keuken toegepast.
[bewerk] Synthetische azijn
Azijn kan chemisch bereid worden door een oxidatie van aceetaldehyde, afkomstig van alcohol (ethanol). De bacterie zet ethanol eerst om in aceetaldehyde en dan in azijnzuur. Chemische azijn bevat geen geur- en smaakstoffen, die worden later toegevoegd. De synthetische azijn is veel goedkoper en kan ook sterker zijn.
[bewerk] Toepassing
Azijn wordt toegepast als levensmiddel, conserveermiddel en reinigingsmiddel. Verder zijn er enkele huis-tuin-en-keuken toepassingen.
[bewerk] Culinair
Een bekende toepassing is de combinatie van azijn en olie in dressings voor salade. De Engelsen doen moutazijn (malt vinegar) puur over hun befaamde fish and chips.
Vroeger werden vooral in de noordelijke landen groenten (augurken, uien) en vruchten (vossenbessen, kwetsen) in puur azijnzuur in Keulse potten ingelegd. Deze pure azijn maakte de schadelijke micro-organismen in de pot onschadelijk, maar remde ook de goede af. De veel te zure smaak van deze inmaak werd verzacht door er (veel) suiker aan toe te voegen.
[bewerk] Brandnetelsteken
Azijn helpt tegen brandnetelwonden. Op de brandnetel zitten kleine kalkachtige naaldjes. Deze zijn gevuld met onder meer mierenzuur en histamine. Bij het aanraken van de brandnetel prikken de naaldjes door de huid, en breken af. De histamine zorgt ervoor dat de haarvaatjes verwijden, en het mierenzuur prikt. Door azijn over de plek te wrijven lost het kalk op, en de andere twee stoffen worden verdund en verliezen hun werkzaamheid. Naast, of in de buurt van brandnetels groeit meestal ook wel zuring, weegbree of hondsdraf, dit heeft een soortgelijk effect als azijn.
[bewerk] Onkruidbestrijding
Azijn kan een prima en goedkoop onkruidbestrijdingsmiddel zijn voor de ecologische landbouw. Het spuiten van een oplossing van 5-10% azijn in water doodt de onkruiden vossenstaart en akkerdistel tijdens de eerste twee weken van hun groei. Akkerdistel is een van de hardnekkigste onkruiden ter wereld, blijkt bijzonder gevoelig voor azijn: met een 5% concentratie werd de distel voor 100% bestreden.
[bewerk] Ontkalken
Zoals elk zuur lost azijn neergeslagen kalk op. Daarvoor is gewone azijn wel bruikbaar, maar beter is het om speciale schoonmaakazijn te gebruiken, waarvan de zuurgraad lager (dus de azijn zuurder, zie pH) is.
[bewerk] Reinigingsmiddel
Reinigen met azijn is niet alleen economisch maar ook veilig en milieuvriendelijk. Azijn wordt reeds generaties lang gebruikt als 'superreiniger' volgens The Vinegar Institute. Het natuurlijke azijnzuur is een efficiënt ontsmettingsmiddel, luchtververser en reinigingsmiddel dat vet en zeepschuim reinigt, minerale ophopingen verwijdert, en bacteriën en schimmels bestrijdt. Azijn is een populair reinigingsmiddel in huis en tuin. Azijn kan gebruikt worden voor:
- vetvlekken (onverdunde azijn gebruiken)
- tegen mieren (verdund met water)
- chroom opkuisen (onverdund)
- koffiezet opkuisen (onverdund)
- in pannetje met water laten koken om keukens te ontgeuren en verfrissen
- mengen met soda om afvoer te ontstoppen
- mengen met olijfolie om waterglas ringen op hout te verwijderen
- azijn is ook een prima middel om geldstukken van 1, 2 en 5 eurocent mee schoon te maken.
Voordelen
- niet giftig
- zacht voor handen je hoeft geen handschoenen
- je hoeft niet te spoelen want laat geen strepen na
- milieuvriendelijk; laat geen gif in afvoer achter
- minder duur dan andere reinigingsmiddelen
[bewerk] Medicinale toepassing
Azijn werkt in combinatie met groene zeep ook tegen hoofdluis die kinderen vaak op de basisschool oplopen. Dan is een dure flacon van circa 10 euro van de apotheek of drogist niet nodig. Eerst het haar wassen met groene zeep. En daarna uitspoelen met witte azijn.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
Engelstalige website van The Vinegar Institute - Voor meer informatie m.b.t. azijn en veel reinigingstips.
