Alfred Jodocus Kwak
Alfred Jodocus Kwak, vaak kortweg Alfred J. Kwak, is een eend uit een kindermusical uit 1976, bedacht door Herman van Veen. Hij kreeg echter internationale bekendheid als de eend in de gelijknamige Nederlands-Duits-Japanse tekenfilm, die werd geproduceerd van 1989 tot 1991.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Aanvankelijk bedacht Herman van Veen een verhaal over Alfred voor zijn kinderen, nadat hij op een avond in de polder met zijn auto een eend had overreden en de volgende dag een moedereend met zeven eendenkuikens achter haar aan waggelend door zijn tuin zag lopen. In diezelfde tijd werd hem verzocht een theaterproductie te maken over een sprookje, waarop hij besloot de kleine gele eend als hoofdpersoon voor het te schrijven stuk te nemen. Van Veen schreef in samenwerking met Annet Kossen daarvoor de teksten. De eend zou Van Veen hebben vernoemd naar zijn vriend Alfred Biolek, een Duitse televisie-entertainer, omdat hij liep met de waggelgang van een eend. De naam Jodocus leende Van Veen van een clown. Van Veen was, samen met Erik van der Wurff en Harry Sacksioni ook verantwoordelijk voor het componeren van de muziek. De musical voor kinderen die zo ontstond werd voor het eerst in 1976 gepresenteerd. Onder begeleiding van een orkest bracht Van Veen het verhaal over Alfred. Een deel van de opbrengst van de voorstellingen van de theatershow werden gedoneerd aan Unicef. Van Veen trad met de theatershow ook in het buitenland op, onder andere in Duitsland en Oostenrijk.
In 1978 werd bij Polydor voor het eerst een lp geproduceerd waarop Van Veen het stuk bracht, begeleid door het Residentie Orkest onder leiding van Van der Wurff. Deze lp kreeg in 1979 een Edison Music Award. De lp werd in 1987 opnieuw uitgebracht onder de titel Herman van Veen zingt en vertelt de muziekfabel van Alfred Jodocus Kwak, toen met de opname van een uitvoering van de theatershow in Koningin Elisabethzaal te Antwerpen, samen met het Groot Waterlands Symfonie Orkest. In 1990 volgde de release van een cd, die de 52e plaats als hoogste notering behaalde en gedurende tien weken in de Nederlandse Album Top 100 verbleef.
In 2003 werd het theaterstuk opnieuw opgevoerd, nu met Bart van Gerwen en het Rotterdam Jeugd Symfonie Orkest. In 2005 waren er voorstellingen tijdens de Gentse Feesten.
Annet Kossen maakte als eerste een tekening van Alfred, voor de eerste grammofoonplaat. De uit Hamburg afkomstige tekenaar Harald Siepermann, sinds 1987 werkzaam voor Walt Disney Feature Animation voor films als Tarzan, Finding Nemo, Mulan en Brother Bear, was verantwoordelijk voor het uiteindelijke karakter dat werd gebruikt voor de merchandising (in de vorm van boeken en stripboeken) en voor de tekenfilm over Alfred. Zijn getekende eendje werd de hoofdpersoon in de 52-delige tekenfilmserie die werd geproduceerd van 1989 tot 1991. De achtergronden in deze tekenfilm waren van de hand van de Duitser Hans Bacher, als grafisch ontwerper eveneens in dienst van Walt Disney Feature Animation.
De tekenfilm werd vanaf 1989 eerst uitgezonden in Nederland en Duitsland, waar de serie Alfred J. Kwak heette, en in Japan, waar de tekenfilm de naam Kwak no Daibouken kreeg. Daarna volgden al snel België, Griekenland, Oostenrijk, Italië, Spanje, Israël (waar Alfred de nieuwe, ongebruikelijke voornaam She'altiel kreeg), Finland, het Verenigd Koninkrijk, Servië, Polen, Zweden, Denemarken en IJsland.
De begintune van de tekenfilmserie werd gevormd door het nummer Spetter Pieter Pater uit Van Veens theaterstuk uit 1978. Het nummer Ik ben vandaag zo vrolijk, gezongen door Ryan van den Akker en Herman van Veen, vormde de eindtune. In 1990 werd de serie in Duitsland beloond met de Goldene Kamera.
[bewerk] Anderstalige titels
- Arabisch: آلفرد كواك (Al Fardkoela)
- Deens: Rasmus Rap
- Duits: Alfred J. Kwak
- Engels: Alfred Jonathan Quack, Little Duck's Big Love Story, The Adventures of Alfred J. Quack
- Hebreeuws: שאלתיאל קוואק
- Italiaans: Niente paura, c'è Alfred!
- Japans: あひるのクワック (Ahiru no Kuwakku), 小さなアヒルの大きな愛の物語 あひるのクワック (Chiisana Ahiru no Ooki na Ai no Monogatari Ahiru no Kuwakku)
- Pools: Alfred Jonatan Kwak
- Russisch: Приключения Альфреда Квака (Prikljoetsjenia Alfreda Kwaka)
[bewerk] Het verhaal
Alfred Jodocus Kwak wordt geboren als zoon van Johan Sebastiaan Kwak en Anna van de Polder. Vlak na zijn geboorte verliest Alfred zijn ouders en zijn broertjes en zusjes, die worden overreden door een grote auto, wanneer zij vanwege projectontwikkeling de polder waarin zij leefden hebben moeten ontvluchten. Henk de Mol, een goede vriend van de familie Kwak, ontfermt zich over de kleine, gele eend. Onder toezicht van zijn adoptievader groeit Alfred op in een woonklomp in Groot Waterland. Daarbij beleeft hij een groot aantal avonturen.
[bewerk] Personages
Tussen haakjes vermeld staan de personen vermeld die de teksten van het bewuste personage hebben ingesproken.
- Henk de Mol (Frits Lambrechts)
- Een mol en erkend mijnbouwexpert, die zich na de dood van diens ouders om Alfred bekommert. Henk staat Alfred in al zijn avonturen bij en geeft hem daarbij doordachte adviezen. Alfred beschouwt hem als zijn vader en zijn beste vriend.
- Johan Sebastiaan Kwak, Alfreds vader (afl. 1 + 2) (Herman van Veen)
- Anna van de Polder, Alfreds moeder (afl. 1 + 2) (Marlous Fluitsma)
- Alfred Jodocus Kwak (Ryan van den Akker)
- De hoofdpersoon van de tekenfilmserie. Alfred is een kleine, gele eend, wonend in een uitgebouwde klomp in Groot Waterland. Hij is moedig, vol dadendrang, eerlijk en altijd bezorgd om het welzijn van een ander. Dat resulteert erin dat hij zichzelf en zijn adoptievader Henk de Mol regelmatig in gevaar brengt. Zijn biologische ouders, Johan Sebastiaan Kwak (Herman van Veen) en Anna van de Polder (Marlous Fluitsma) kwamen bij een auto-ongeluk om het leven. Kenmerkende quote: Pico bello!
- Rap de kiekendief (afl. 1) (Hans Otjes)
- Professor Hannibal (vanaf afl. 1 regelmatig) (Kees Schilperoort)
- Uitvinder die meestal samenwerkt met K. Rokodil aan een nieuwe manier om geld te verdienen.
- K. Rokodil (afl. 1, 2, 14 t/m 16, 18, 19, 26, 40 t/m 42 en 51) (Bram van der Vlugt)
- Burgemeester van Polderstad, de hoofdstad van Groot Waterland. Een ware kapitalist, enkel uit op het vergroten van zijn kapitaal. Daarbij botst hij regelmatig met Alfred, die het onrecht dat Rokodil sommige dieren aandoet probeert te voorkomen. K. Rokodil is ook degene die Alfreds familie heeft aangereden, hoewel hij noch Alfred hier ooit achter komt.
- Pikkie de Ekster (vanaf afl. 2 regelmatig) (Laura Vlasblom (jong), Fred Butter (volwassen))
- Een ekster en vriend van Alfred sinds zijn kinderjaren. Hiji steelt vaak glimmende dingen. Hij bedoelt het niet kwaad maar kan hij het niet helpen omdat hij een ekster is. Krijgt later een baan bij een olieboorplatform als diamantenexpert.
- Ollie de Ooievaar (vanaf afl. 2 regelmatig) (Doris Baaten)
- Een ooievaar, reeds in de kinderjaren een vriend van Alfred. Hij gaat later rechten studeren en neemt als advocaat deel aan de presidentverkiezingen als opponent van Dolf de Kraai. Hij wordt met steun van Alfred de eerste democratisch gekozen president van Groot Waterland.
- Koning Radbout III (afl. 2, 3 en 6) (Paul van Vliet)
- Krabnagel de Kat (afl. 3, 4, 5, 12 en 13) (Herman van Veen)
- Gevaarlijke crimineel van Groot Waterland, die het liefst kleinere dieren opeet. Loopt met een stalen kogel aan zijn voet, wat zijn snelheid niet lijkt te verminderen.
- Dolf de Kraai (vanaf afl. 4 regelmatig) (Johnny Kraaykamp jr.)
- Een kraai die reeds sinds de kinderjaren van Alfred zijn tegenstander is. Eigenlijk is hij slechts half kraai, omdat zijn moeder een merel was (hij verft zijn snavel zwart). Reeds op jonge leeftijd komt in aanraking met justitie, waarna hij steeds verder afdaalt in zijn zoektocht naar macht. Hij richt de Nationale Kraaienpartij op, waarmee hij tijdelijk de macht in Groot Waterland overneemt. Kenmerkende quote: Kras op!
- Meester Bas (afl. 4 t/m 6 en 8) (Jan Anne Drenth)
- Leraar van Alfred in zijn kinderjaren. Hij heeft veel kennis.
- Stamp de olifant (afl. 6) (Hans Otjes)
- Stamp de olifant is een patiënt bij de dokter. Hij is ziek en krijgt daarvoor pillen (die eigenlijk alleen geschikt zijn voor olifanten). De pillen geven je meer energie. Wanneer Dolf dit hoort en het medicijn aan Hannes geeft, zodat hij beter presteert tijdens de Olympiade van de school, krijgt hij ook daadwerkelijk meer energie maar de bijwerkingen zijn niet te overzien. Hannes groeit uit tot het formaat van een olifant.
- Meneer Vlier (afl. 6) (Arthur Boni)
- Meneer Vlier is de apotheker van Polderstad. In zijn apotheek steelt Pikkie de Ekster de energie-pilletjes voor Hannes, nadat Dolf Pikkie gechanteerd heeft.
- Lispel de Kwal (vanaf afl. 7 regelmatig) (Bill van Dijk)
- Lispel is een kwal die als spion werkt. Hij vindt het leuk andermans geheimen af te luisteren en door te verkopen aan zij die er geld voor geven. Lispel geeft vaak informatie aan Alfred's tegenstanders zoals Dolf en K. Rokodil. Wanneer hij in zoet water zwemt wordt hij ziek.
- Kapitein Stoppel (vanaf afl. 7 regelmatig) (Niek Pancras)
- Een gerespecteerd kapitein van Groot Waterland en goede vriend van Alfred. Reist vaak met Alfred op zijn schip De Zonneschijn. Kenmerkende quote: Alle walrussen!
- Kolonel Rangpang (afl. 7, 8, 16, 23 t/m 25) (Bob van Tol)
- Kolonel Rangpang is een aap en een kolonel in de marine/leger van Groot Waterland. Hij ontmoet Alfred voor het eerst bij de zeeverkenners, maar komt hem later weer tegen tijdens Alfreds reis naar de Noordpool.
- De Geest (afl. 9 + 10)
- Colombo de clown (afl. 11) (Cor Witschge)
- Wiedewiedewage (afl. 15) (Henk Westbroek)
- Wiedewiedewage is een zaagvis. Alfred roept zijn hulp in wanneer, Rokodil een nieuw schip wil bouwen waarmee hij alle haringen zou kunnen vangen. Altijd bereid zijn medevissen te helpen, verwoest Wiedewiedewage het schip van Rokodil door een gat in de machinekamer te zagen, hetgeen leidt tot een explosie.
- Professor Paljas von Pinguïn (vanaf afl. 18 regelmatig) (Herman van Veen)
- Een ijsbeer en een veelzijdig wetenschapper, die Alfred steeds weer op gevaarlijke missies over de gehele wereld meenemt. Daarbij dient zijn grote vliegende windmolen, die ook kan transformeren in een onderzeëer en een ruimteschip, als transportmiddel.
- De inktvis (afl. 18) (Guido Jonckers)
- Leifeet de zanger (afl. 20) (Henk Westbroek)
- Dit is een zanger die Alfred op de TV ziet terwijl Henk bij hem op bezoek is. Later verschijnt hij weer in de droom van Alfred in Zonder Waterland "om men ervan te overtuigen dat onze bijdragen ter plekke aankomen en goed worden besteed". Leifeet zegt dat hij Alfred kent omdat hij gisteren naar hem op de TV keek.
- Sergo de rat (afl. 20) (Bill van Dijk)
- Schoolmeester in droom (afl. 20) (Fred Butter)
- Koning Frans Ferdinand II (afl. 20 t/m 25, 28, 43 en 44) (Paul van Vliet)
- Koning van Groot Waterland, die in eerste intstantie weinig voor zijn land doet meer geeft om luieren en zijn limonade-bad. Pas wanneer Dolf de macht overneemt, ziet hij in dat zijn land meer aandacht verdient. Hij is de opvolger van zijn vader, Koning Radbout III.
- De monseigneur (afl. 20 t/m 25) (Guido Jonckers)
- Winnie Wana (vanaf afl. 27 regelmatig) (Ena Heese)
- Het vriendinnetje van Alfred, een zwarte vrouwtjeseend. Haar vader Kwah Wanna is de leider van de zwarte opstandelingen tegen de rassensegregatie door de witte boerenganzen in Thuisland. Hij heeft Winnie en haar broertje Tom naar Groot Waterland gestuurd om zijn strijd voor gelijke rechten zonder gevaar voor zijn kinderen te kunnen voortzetten.
- De waarzegger (afl. 35) (Guido Jonckers)
- Michael Duckson (afl. 36)
- Prinses Budor (afl. 38) (Alida Neslo)
- Hans (afl. 39) (Fred Butter)
- Grietje (afl. 39) (Alida Neslo)
- Pierrot de clown (afl. 46) (Michiel Kerbosch)
- Meneer Ford (afl. 48) (Bill van Dijk)
- Koningin Nora (afl. 49 + 50) (Alida Neslo)
- Verslaggever (Felix Meurders)
Overige stemmen:
- Niek Barendsen
- Koos van der Knaap
- Peter Lusse
- Ger Smit
- Henk Temming
- Babette van Veen
- Hans Veerman
In de Duitse versie doen Ryan van den Akker, Herman van Veen en Marlous Fluitsma mee.
[bewerk] Thema's
In tegenstelling tot vele andere tekenfilms voor de doelgroep van kleine kinderen, wordt in Alfred J. Kwak een groot aantal maatschappelijke en politieke problemen aan de kaak gesteld, zoals ontwikkelingssamenwerking en machtsmisbruik, maar ook thema's als vriendschap en solidariteit.
Zo evolueert het karakter Dolf, die Alfred aanvankelijk nog als vriend ziet, al gauw in een evenbeeld van Adolf Hitler, ondanks het feit dat hij veelal gekleed gaat in een Napoleontisch uniform. Dolf is leider van de Kraaienpartij, welke sterke overeenkomsten kent met de NSDAP. Dolf, wiens naam ook lijkt op Adolf, past zelfs rassenleer toe, ondanks het feit dat ook hij half kraai, half merel is. Zijn afkomst is onduidelijk, net als die van Adolf Hitler, waardoor Dolf zijn gele merelsnavel zwart moet kleuren om op een echte kraai te lijken. Toch wordt Dolf in het begin van de serie op een genuanceerde manier benaderd, alsof hij slachtoffer is geworden van een moeilijke jeugd.
Ook de apartheid komt in de tekenfilm aan de orde. Zo vlucht het vriendinnetje van Alfred, Winnie, naar alle waarschijnlijkheid vernoemd naar Winnie Mandela, uit een land met een regime gelijkend op dat van Zuid-Afrika ten tijde van de daar heersende apartheid. Kwah Wanna lijkt daarbij gebaseerd te zijn op Nelson Mandela.
Andere maatschappelijke problemen die in de tekenfilmserie verwerkt zijn, zijn onder andere de walvisvaart, de armoede in Afrika (waarbij verwezen wordt naar het in 1985 door Bob Geldof georganiseerde project Live Aid voor Ethiopië), de millieubeschadiging door oliewinning en het conflict in het Midden-Oosten.
[bewerk] Afleveringen
Van de serie Alfred Jodocus Kwak zijn 52 afleveringen gemaakt, die in Nederland voor het eerst uitgezonden werden in de periode 1989-1991.
- De eieren
- Het verjaardagsfeestje
- Het kroonjuweel
- Op school
- De kater
- De olympiade
- De zeeverkenners
- De spion
- De geest in de fles
- De heilige tulband
- Het circus
- Het schaakspel
- De witte koningin
- Vissen in troebel water
- De ontploffing
- Rangpang
- Vrienden uit de ruimte
- De poolster
- De walvis
- De nachtmerrie
- De bijen
- De kraaienpartij
- De slag om polderstad
- Het plan
- De bevrijding
- De lieve sneeuwman
- Verliefd
- Een geschenk van de koning
- De boerenganzen
- Op vakantie
- Het booreiland
- Atlantis
- Cowboys en indianen
- De schat van Toet Kat Kammon
- De slang
- Michael Duckson
- De ontvoering
- De burenruzie
- De heks
- Het stuwmeer
- De vulkaan
- De draak
- Groot Waterland krijgt een president
- De watersnood
- Het land van twee
- Pierrot
- Eind goed, al goed
- Een partijtje golf
- De regenboog
- Het casino
- Het regenwoud
- Nog lang en gelukkig
