Abdij van Grimbergen
De Abdij van Grimbergen (Canonia Grimbergensis in het Latijn) is een norbertijnerabdij in de Belgische gemeente Grimbergen (provincie Vlaams-Brabant), ongeveer 10 kilometer ten noorden van Brussel. Het is de oudste bewoonde norbertijnerabdij in België.
Het embleem van de abdij is de feniks, ontleend aan de Griekse mythologie. Net zoals deze vogel herrijst uit zijn as, is de abdij immers na herhaalde verwoestingen (in 1142, 1579 en 1816) heropgebouwd. Dit wordt verwoord door de leuze : Ardet nec consumitur (afgebrand maar niet verwoest).
Inhoud |
[bewerk] Ontstaan en geschiedenis
[bewerk] Van de stichting tot de Franse Revolutie
De abdij werd tussen 1126 en 1128 gesticht door de Berthouts, heren van Mechelen en Grimbergen, mogelijk met de persoonlijke betrokkenheid van de H. Norbertus. In 1132 werd de abdijkerk ingewijd door bisschop Liethardus van Kamerijk. De eerste norbertijnen waren waarschijnlijk afkomstig uit de abdij van Prémontré.
Aanvankelijk fungeerde de stichting als dubbelklooster. In 1140 liet abt Humbertus te Nieuwenrode een priorij voor de zusters oprichten.
In 1566, tijdens de Beeldenstorm, werd de abdij geplunderd en later ook in brand gestoken (1579). De geestelijken vluchtten naar hun Brusselse Refugehuis in de Korte Ridderstraat (thans Kleerkoperstraat), waar ze 40 jaar bleven gevestigd. In 1606 keerden de Norbertijnen terug naar Grimbergen. In 1660 werd de bouw van een nieuwe abdijkerk aangevat naar de plannen van de Grimbergse norbertijn Gilbert van Zinnick (1627-1665). In 1700 waren de werken dusdanig gevorderd dat de nieuwe abdijkerk op Kerstmis in dienst kon genomen worden. Er werd nog verder aan de kerk gewerkt, maar in 1725 was het geld voor de bouw helaas op en werd een stopgevel geplaatst. De twee traveeën die nog voorzien waren, zijn er nooit gekomen. De bouwstijl is nauw verwant aan deze van de abdijkerken van Ninove (1635-1725) en Averbode (1664-1672).
Onder het abbatiaat van Jan Baptist Sophie (1755-1775) kwamen de prachtige sacristie (1763), de abdijpoort (1767) en de huidige pastorie (1768) tot stand. De sacristie is een van de grootste in België (15,5 m lang, 11 m breed, 8 m hoog).
Tijdens de Franse Revolutie werd de abdij in 1794 opgeheven. Het grondbezit werd geconfisceerd in 1798 en de geestelijken verjaagd. In 1816 werd het klooster tot op de grond afgebroken. Alleen de pastorij, de boerderij en de oude ingangspoort bleven gespaard. Omdat de abdijkerk tevens dienst deed als parochiekerk bleef deze ook overeind.
[bewerk] Heropbouw na de Franse Revolutie
In het jonge België (1830) herleefde het kloosterleven en werd de abdij al vanaf 1831 onder moeilijke omstandigheden heropgebouwd onder leiding van pastoor Jan van den Bergen. In 1840 werd ze plechtig ingewijd.
[bewerk] Twintigste eeuw tot heden
In de jaren 1950 trok een groep norbertijnen uit Grimbergen naar Zuid-Afrika om er een missie in Kommetjie te stichten. Waltman Smeets werd er de eerste prior.
In mei 1964 werd de huidige, vierde beiaard met zijn 48 klokken plechtig ingespeeld door Staf Nees. Aan deze beiaard van de firma Horocantus uit Lokeren i.s.m. de Koninklijke Eijsbouts uit Asten in Nederland, werd in 1998 een 49e klok toegevoegd. Over de eerste beiaard is slechts geweten dat hij 6521 pond brons opleverde toen men in 1715 een nieuwe beiaard bestelde in Antwerpen. Deze tweede beiaard is stelselmatig uitgebreid geweest in de 18e eeuw, doch al zijn klokken werden geroofd ten tijde van de Franse Revolutie. De derde beiaard werd door de gemeente geschonken in 1928, naar aanleiding van het 800-jarig bestaan van de abdij.
In 1965 werd naast de voormalige paardenstallen het Fenikshof gebouwd. Dit gebouw werd in 1999 nog verder uitgebreid voor de volkssterrenwacht.
Op 10 februari 1993 brak er een korte maar hevige brand uit in de abdijkerk waardoor twee schilderijen en 3 beelden van de biechtstoel totaal vernietigd werden. De beelden werden vervangen, maar de 2 schilderijen (de Aankondiging van Theodoor Van Loon en de Verrijzenis van Godfried Maes) gingen definitief verloren.
Op 8 december 1999 verleende Paus Johannes Paulus II de eretitel van 'basilica minor' (basiliek) aan de abdijkerk. Sindsdien kan men er in het koor de kentekens van conopeum en tintinnabulum terugvinden.
Op 24 september 2004 werd het vernieuwd Forceville orgel na een jarenlange restauratie terug in dienst genomen door organist Kamiel D'Hooghe.
[bewerk] Activiteiten in en rond de abdij
Momenteel telt de abdij een 30-tal kloosterlingen in Grimbergen en Zuid-Afrika. De kanunniken die buiten het klooster leven, zijn pastoor in de omliggende parochies.
De abdij heeft zijn belangrijke uitstraling te danken aan een reeks van initiatieven zoals abdijfora, bijbelavonden, radio- en televisiemissen en abdijconcerten.
Het abdijbier Grimbergen wordt sinds 1958 gebrouwen door de firma Alken-Maes.
Onder impuls van de norbertijn Godfried Thomas Pieraerts (1908 - 1984) werd in 1967 Volkssterrenwacht Mira opgericht op het grondgebied van de abdij.
Het Gregoriaans Abdijkoor Grimbergen werd in 1968 opgericht en verzorgt elke zondag de Heilige Mis onder leiding van pater Gereon Van Boesschoten.
Sinds 1976 worden er activeiten van Marriage Encounter georganiseerd.
De V.Z.W. 'De Vrienden van de Abdij van Grimbergen' werd opgericht in 1986 met als doelstelling 'de geschiedenis en de oudheidkunde van de Abdij van Grimbergen te doen kennen en bij te dragen tot de vrijwaring, het herstel en de uitbreiding van haar kunstpatrimonium'.
In 1997 werd het eerste abdijbiermuseum van België geopend in de 17e eeuwse boerderij van de abdij.
[bewerk] Lijst van de abten
Deze lijst vindt men terug op het verrijzenismonument in het koor van de abdijkerk.
- 1. Humbertus ( - 1148 of 1149) (+1148)
- 2. Theodoricus ( - 1170) (+ ?)
- 3. Egbertus (+1179)
- 4. Simon (+1196)
- 5. Ioannes (+1208)
- 6. Jan van Merchtem ( - 1214) (+1214)
- 7. Hescelo (1200 - 1223) (+ 7 mei 1223)
- 8. Willem (1223 - ) (+1229)
- 11. Franco (+ 2 mei 1244) - grafsteen te bewonderen in de sacristie van de abdijkerk
- 12. Walterus De Roesbeke (+1249)
- 13. Gosuinus (+1270)
- 14. Walterus (+1303)
- 15. Anselmus (+1314)
- 16. Jan van Poddegem (+1325)
- 17. Geeraard van Overijse (+1330)
- 18. Wouter van Marck (+1354)
- 19. Godefridus De Vos (+ 23 september 1367 of 1371)
- 20. Jan van den Hove (+1392)
- 21. Aegidius De Paepe (+1396)
- 22. Radulphus De Busingem (+1397)
- 23. Boudewijn De Prickere (+1403)
- 24. Aegidius de Boeckhout (+ 22 augustus 1416)
- 25. Cornelius de Kempenaer (+ 14 juni 1446)
- 26. Ioannes Vranckx (1446 - 1465) (+ 2 mei 1465)
- 27. Jan van Mechelen (1465 - 1474) (+1474)
- 28. Jan van der Molen ( - 1477) (+ 10 juli 1477)
- 29. Mark van der Straeten (1477 - 1489) (+ 31 augustus 1489)
- 30. Arnoldus Persoens (1489- 1505) (+ 31 mei 1509) Disce pati
- 31. Petrus van Wayenberghe (1505 - 1540)(+ 7 november 1540)
- 32. Franciscus du Blioul (1540 - 1542) (+ 25 december 1542)
- 33. Nicolaus a Spira (1543 - 1568) (+1568)
- 34. Geraard van Campenhout (1569 - 1577) (+ 20 april 1577)
- 35. Antoon van Oyenbrugge (1577 - 1594) (+1594)
- 36. Van Raubergen (1594 - 1613) (+1613)
- 37. Christophorus Outers (1613 - 1647) (+1647)
- 38. Carolus Fernandez de Velasco (1647 - 1665) (+ 13 oktober 1665) Illumina
- 39. Iudocus Vander Elst (1665 - 1670)(+ 21 februari 1670)
- 40. Laurentius Bogaerts (1670 - 1692) (+ januari 1692)
- 41. Judocus Bassery (1692 - 1698) (+ 3 mei 1698)
- 42. Herman De Munck (1698 - 1712) (+ 12 december 1712)
- 43. Augustinus Van Eeckhout (1716 - 1747) (+ 4 april 1747)
- 44. Franciscus Casens (1747 - 1755) (+ 20 juni 1755) Fortitudo mea Deus
- 45. Jan-Baptist Sophie (1755 - 1775) (+ 11 mei 1775) Super astra sophia
- 46. Ignatius Josephus Du Rondeau (1775 - 1778) (+ 14 januari 1778) Praesis et prosis
- 47. Nicolas Joseph Maras (1778 - 1794) (+ 11 december 1794) Nemo sibi
Oversten en Abten na de Franse Revolutie
- 48. Jan-Baptist Van Den Bergen (1834 - 1851) (+ 17 juli 1851)
- 49. Godfried Van Overstraeten (1851 - 1870) (+ 18 augustus 1872)
- 50. Ludolphus Van Beveren (1870 - 1876) (+ 1876) Cor unum in Deo
- 51. Alexander Van Put (1876 - 1897) (+ 28 januari 1897) In dilectione et patientia
- 52. Evermodus Lahaise (1897 - 1915) (+ 25 november 1915) In te Domine speravi
- 53. Hieronymus Hoppenbrouwers (1916 - ) (+ 1941) Ora et labora
- 54. Augustinus Cantinjeau (1942 - 1946) (+ 1990)
- 55. Hroznata Van Heesch (1946 - 1957) (+ 1965)
- 56. Emiel Louis De Winde (1957 - 1982) (+ 1987)
- 57. Werenfried Petrus Wagenaar (1982 - 2004) In vinculo pacis
- 58. Erik De Sutter (2004 - ) Illum opportet crescere
[bewerk] Zie ook
| Bron(nen): |
|
