Józef Rotblat

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Józef Rotblat na zdjęciu identyfikacyjnym z Laboratorium Los Alamos

Józef Rotblat (ur. 4 listopada 1908 w Warszawie, zm. 31 sierpnia 2005 w Londynie) – polski (posiadający również brytyjski paszport) fizyk i radiobiolog, współzałożyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku.

Józef Rotblat urodził się 4 listopada 1908 roku w Warszawie. Był absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zrobił również w 1938 doktorat. Do 1939 pracował na Uniwersytecie, w Instytucie Radowym oraz w pracowni radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

W 1939 wyjechał do Liverpoolu na stypendium, gdzie zastała go wojna. Został uczniem, a następnie współpracownikiem angielskiego fizyka jądrowego Jamesa Chadwicka. W czasie wojny pracował nad projektem Manhattan, z którego wycofał się w 1944 przekonawszy się, iż bezpośrednim celem prac nie jest wygranie wojny, lecz zapewnienie dominacji militarnej nad ZSRR, a w konsekwencji wyścig zbrojeń.

Został krytykiem koncepcji odstraszania militarnego za pomocą posiadania broni masowej zagłady przekonując, iż nie powstrzyma ona innych posiadaczy tej broni. Doprowadził (wraz z angielskim filozofem Bertrandem Russellem) do powstania w 1957 międzynarodowego ruchu pacyfistycznego uczonych działających na rzecz likwidacji broni masowej zagłady – Pugwash, skupiającego uczonych m.in. z obu stron "żelaznej kurtyny". Pomimo nacisków zarówno ze strony ZSRR, jak i państw zachodnich, udało mu się uniknąć upolitycznienia tego ruchu, zachowując jego pozycję ponad podziałem politycznym ówczesnego świata.

Dążył do zbliżenia naukowców z obu bloków politycznych oraz ich solidarności przeciwko rozwijaniu badań naukowych mogących owocować nowymi rodzajami broni. Postulował, aby naukowcy przyjęli sposób postępowania na wzór lekarskiej przysięgi Hipokratesa, tzn. aby powstrzymywali zaspokajanie własnej ciekawości naukowej i samoograniczali się w badaniach, jeśli ich wyniki mogłyby okazać się zgubne dla świata.

Jako naukowiec zajmował się medycyną nuklearną, m.in. wpływem promieniowania jonizującego na powstawanie nowotworów.

W 1995, w 50. rocznicę zagłady Hiroszimy (a także w momencie wznowienia prób z bronią atomową przez Francję) Józef Rotblat został uhonorowany wraz z ruchem Pugwash (po połowie) Pokojową Nagrodą Nobla.

Józef Rotblat do końca życia świetnie mówił po polsku i podkreślał swoje związki z polskością, akcentując iż jest Polakiem z brytyjskim paszportem. Protestował też przeciwko przekręcaniu jego imienia z Józef na Joseph. Można go więc zaliczać do polskich noblistów podobnie jak obywatelkę francuską, ale Polkę Marię Skłodowską-Curie (może nawet bardziej od niej, gdyż Rotblat wyjechał z Polski już jako ukształtowany naukowiec). Obywatelem brytyjskim Rotblat był od 1946, w 1998 otrzymał tytuł szlachecki Sir. Od 1966 był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk, w 1996 PAN przyznała mu Medal im. Kopernika.

Zobacz też: Nagroda Nobla (polonica).