Menachem Begin

Z Wikipedii

Menachem Begin ur. 1913 – zm. 1992 r.
Premier Izraela
Okres urzędowania	od 1977 do 10 października 1983
Partia polityczna	Likud
Poprzednik	Icchak Rabin
Następca	Icchak Szamir

Menachem Wolfowicz Begin ^* (hebr. מנחם בגין, ur. 16 sierpnia 1913 w Brześciu Litewskim jako Mieczysław Biegun, zm. 9 marca 1992 w Tel Awiwie) – lider podziemnej organizacji militanej Irgun, działacz syjonistyczny, wreszcie premier Izraela w latach 1977-1983, pierwszy prawicowy szef rządu izraelskiego w historii państwa, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Urodził się w rodzinie Zeev-Dov i Hassii Beginów. W 1929 wstąpił do młodzieżowego ruchu syjonistycznego Brit Trumpeldor-Betar. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1935. W 1938 został przywódcą organizacji Brit Trumpeldor-Betar w Polsce. Begin koncentrował się na szkoleniach wojskowych, przygotowując siły do obrony polskich Żydów.

We wrześniu 1939 roku, po wkroczeniu wojsk niemieckich do Polski, uciekł do Wilna, które znalazło się w sowieckiej strefie okupacyjnej. W 1940 roku został aresztowany przez NKWD i skazany na osiem lat w obozie pracy na Syberii. W 1942 roku na mocy porozumień został zwolniony i udał się do tworzonej Armii Polskiej. Jej dowódca, generał Anders, wyprowadził polskich żołnierzy z ZSRR na Bliski Wschód.

W 1943 roku Begin przybył z polskimi oddziałami wojskowymi do Palestyny gdzie zdezerterował z armii polskiej. Nawiązał kontakt z żydowską podziemną organizacją wojskową Irgun Tzeva'i Le'umi (Etzel) i stanął na jej czele. W walce o państwo żydowskie Begin był zwolennikiem stosowania metod terrorystycznych. 26 lipca 1946 brał udział w przygotowywaniu zamachu na Hotel Króla Dawida w Jerozolimie, w którym zginęło 89 osób (m.in. 41 Arabów, 26 Brytyjczyków, 17 Żydów). 27 kwietnia 1947 na jego rozkaz irgunowcy powiesili w odwecie za wykonanie wyroku śmierci na członkach Etzel dwóch porwanych żołnierzy brytyjskich, wywołało to antysemickie zamieszki w Wielkiej Brytanii. Radykalna postawa Begina doprowadziło go do konfliktu z większością liderów ruchu syjonistycznego. Jest odpowiedzialny za masakrę ludności palestyńskiej w Deir Yassin w dniach 9-11 kwietnia 1948 roku, gdzie wymordowano ok. 250 Palestyńczyków. Stosowano makabryczne metody morderstwa: mężczyznom wycinano genitalia, gwałcono i zarzynano kobiety (zamordowano ok. 50 dzieci). Spowodowało to masowy exodus Palestyńczyków poza granice Izraela oceniany na ok. 750 000 uchodźców.

Po powstaniu niepodległego państwa Izrael Begin w 1948 roku rozpoczął karierę polityczną. Założył partię Herut (Wolność), której został pierwszym przewodniczącym. Begin był charyzmatycznym liderem prawicowej opozycji, często występującym w parlamencie i na publicznych demonstracjach. W latach 50. był przywódcą ruchu sprzeciwiającego się przyjęciu reparacji od Niemiec. Po Kampanii Synajskiej przeciwstawiał się wycofaniu z Półwyspu Synaj.

Później w połączeniu z innymi ugrupowaniami prawicowymi Herut przerodził się w prawicowy blok Likud (Jedność). Z jego ramienia w latach 1977-1983 był premierem Izraela. Zatwierdzenie na premiera nastąpiło 20 czerwca 1977 roku. Jego polityka wewnętrzna charakteryzowała się wspieraniem żydowskiego osadnictwa na terytoriach okupowanych, które zaczęto teraz oficjalnie nazywać Samarią i Judeą. Zaczęto je uznawać za prastare dziedzictwo Izraela. Na tych terenach rozpoczęto wielkie prace budowlane – nowe osady, drogi, kanalizacja, systemy nawadniające itp. Jednocześnie prowadzono wielką narodową kampanię na rzecz powrotu Żydów rosyjskich do Ziemi Izraela. Przeprowadzono ewakuację Żydów z Etiopii. Jerozolima została oficjalnie ogłoszona stolicą państwa Izrael (30 lipca 1980 r.). W Jerozolimie rozpoczęto budowę dzielnicy rządowej, do której stopniowo przenoszono wszystkie urzędy państwowe.

Menachem Begin przeszedł do historii jako izraelski polityk, który wspólnie z egipskim prezydentem Anwarem Sadatem negocjował porozumienia procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie ukoronowane podpisaniem układu z Camp David (USA) – 18 września 1978 rok. Obaj przywódcy za doprowadzenie do podpisania porozumienia otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla w roku (16 grudnia 1978 r.).

Na wiosnę 1982 roku Begin przeprowadził ewakuację Półwyspu Synaj.

W czerwcu 1981 roku podjął bardzo trudną decyzję o zbombardowaniu i zniszczeniu przez izraelskie lotnictwo wojskowe irackiego ośrodka nuklearnego w Osirak, w pobliżu Bagdadu. Operacja zakończyła się sukcesem, jednakże przez pewien czas międzynarodowa społeczność potępiała Izrael za to bezpośrednie działanie. Zrozumienie przyszło wiele lat później, podczas Wojny w Zatoce 1991 roku.

Przez cały okres swoich rządów, Begin był zwolennikiem zdecydowanej polityki względem palestyńskich terrorystów, którzy operowali ze swoich baz położonych w południowym Libanie. W 1978 roku izraelska armia przeprowadziła operację "Litani". W 1982 roku licząc na zniszczenie baz OWP zdecydował się na rozpoczęcie wielkiej "Operacji o Pokój dla Galilei". Podczas tych działań usunięto bazy Organizacji Wyzwolenia Palestyny z Libanu. Inwazja na Liban spotkała się z protestami społeczeństwa izraelskiego.

15 września 1983 Menachem Begin na własne życzenie ustąpił z urzędu premiera i wycofał się z życia politycznego. Wolny czas wykorzystał na napisanie wielu publikacji dotyczących współczesnej historii Izraela oraz wspomnień z ZSRR. Zmarł 9 marca 1992 w Tel Awiwie.

Żonaty z Alizą Arnold. Miał z nią syna i dwie córki.

[edytuj] Zobacz też

• Izrael
• ustrój polityczny Izraela

Premierzy Izraela
	Dawid Ben Gurion (1948‑1954) • Mosze Szarett (1954‑1955) • Dawid Ben Gurion (1955‑1963) • Lewi Eszkol (1963‑1969) • Golda Meir (1969‑1974) • Icchak Rabin (1974‑1977) • Menachem Begin (1977‑1983) • Icchak Szamir (1983-1984) • Szymon Peres (1984-1985) • Icchak Szamir (1986-1992) • Icchak Rabin (1992‑1995) • Szymon Peres (1995-1996) • Beniamin Netanjahu (1996-1999) • Ehud Barak (1999-2001) • Ariel Szaron (2001-2006) • Ehud Olmert (od 2006)