1 Dywizja Piechoty Legionów

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

1 Dywizja Piechoty Legionów im. J. Piłsudskiego (1. DPLeg.) – polska jednostka wojskowa.

Sformowana w 1919 r., częściowo z żołnierzy dawnej I Brygady Legionów Polskich. Początkowo nosiła nazwę 2 Dywizji Piechoty.

Symbol 1. DPLeg w kodzie NATO

Spis treści

1 Tradycje
2 Udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1919/20 r.
3 Zajęcie Wilna
4 Okres międzywojenny
5 Udział w wojnie obronnej 1939 r.
6 Dowódcy
7 Skład dywizji podczas kampanii wrześniowej
8 Zobacz też

[edytuj] Tradycje

Tradycje 1. DPLeg. sięgają Dywizji Wielkopolskiej utworzonej w 1775 r. i niemal w tym samym czasie – 1. Dywizji w wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dywizje te istniały do 1794 r., czyli do czasu utraty niepodległości Państwa Polskiego, jako Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zapisały chlubną kartę podczas wojny w obronie Konstytucji 3 maja, m.in. w bitwie pod Zieleńcami w 1792 r. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej istniała z kolei Dywizja Najwyższego Naczelnika, która uczestniczyła m.in. w bitwie pod Racławicami. 1. Dywizja odrodziła się wraz z utworzeniem Księstwa Warszawskiego (1807-1813). Brała udział w wyprawie Napoleona na Rosję, uczestnicząc w bitwach z Rosjanami pod Borodino i pod Lipskiem. Następnie dywizja odrodziła się w 1816 r. jako jednostka wojskowa armii Królestwa Polskiego. Brała udział w powstaniu listopadowym (1830-1831), walcząc m.in. w obronie Warszawy przeciwko wojskom rosyjskim. Po klęsce powstania i likwidacji regularnego Wojska Polskiego 1. Dywizję przywrócono do życia dopiero po 83 latach, na początku I wojny światowej w 1914 r. jako I Brygadę Legionów Polskich (1914-1917).

[edytuj] Udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1919/20 r.

zajęcie Wilna w 1919 r.
w operacji wyzwalania Łotwy – w składzie Grupy Operacyjnej pod dowództwem gen. Edwarda Śmigłego-Rydza 3 Armii Polskiej
- bitwy pod Dyneburgiem (Dźwińskiem)
w ofensywie kijowskiej
- zajęcie Żytomierza (25 kwietnia 1920)
- zajęcie Kijowa (7-8 maja)
- ciężkie walki odwrotowe z 1 Armią Konną pod dowództwem Siemiona Budionnego
- brawurowe oderwanie się od przeciwnika i przejście na pozycje wyjściowe w rejon Wieprza
w bitwie warszawskiej w składzie nowo utworzonej 2 Armii Polskiej (od 18 sierpnia)
- błyskawiczny pościg za cofającą się Grupą Mozyrską Armii Czerwonej, w którym dywizja pokonała 56 kilometrów jednego dnia (16 sierpnia)
w operacji niemeńskiej
- oskrzydlenie wojsk bolszewickich w rejonie Grodna

[edytuj] Zajęcie Wilna

dywizja wraz z resztą 2 Armii Polskiej osłaniała granicę z Litwą na wypadek litewskiej interwencji zbrojnej.

[edytuj] Okres międzywojenny

W okresie II RP dowództwo 1. DPLeg. i jej pododdziały stacjonowały w Wilnie.

[edytuj] Udział w wojnie obronnej 1939 r.

1. Dywizja Piechoty Legionów pod dowództwem gen. bryg. Wincentego Kowalskiego działała w składzie Grupy Operacyjnej "Wyszków". Do 3 września miała tylko ograniczony kontakt z wrogiem. 4 września odpoczywała w lasach w rejonie Długosiodła. 7 września uczestniczyła w ciężkich walkach o Pułtusk i Gnojno. Miasto przechodziło z rąk do rąk. 5. ppleg wyparł oddziały niemieckiej 11. DP spod Szygłówka, ale na odrzucenie Niemców za Narew pod Gnojnem nie starczyło już sił. Niemcy wsparci oddziałami 61. DP wyparli dywizję z miasta i zmusili do wycofania się z przyczółka za rzekę. Następnie do dywizji dotarł rozkaz do odwrotu na Bug. Pierwszy do odwrotu skierował się 5. ppleg., a za nim reszta pododdziałów. W dniach 8-9 września broniła linii Bugu między Kamieńczykiem a Wyszkowem, gdzie skutecznie zlikwidowała kilka przyczółków niemieckich. W tym walkach wspomagały ją 98. dac i 61. dal. 9 września kontratak jej oddziałów wyrzucił Niemców z przyczółka pod Brańszczykiem. Następnie wycofała się na Kałuszyn. 11 września brała udział w ciężkich, nocnych walkach o Kałuszyn. Wprawdzie miejscowość zajęła, ale dostała się w okrążenie. W nocy z 12 na 13 września po ciężkich walkach przebiła się przez pierścień wojsk niemieckich, m.in. pod Seroczynem, Lipinami, Dębowcem, Oleśnicą i Wolą Wodyńską. 13 września rano oddziały dywizji uderzyły na Seroczyn, który jednak nie udało im się zdobyć. 1. ppleg. zdobył wieś Lipiny, 6. ppleg. zajął Dębowiec i w Woli Wolińskiej rozbił niemiecką kompanię, zaś 5. ppleg. zdobył szturmem Oleśnicę. Pod Jagodnem Dywizja przełamała w końcu trzecią linię obrony niemieckiej, lecz została zdziesiątkowana. 14 września jako pełnowartościowa jednostka wojskowa przestała istnieć. 15 września jej oddziały zebrały się w sile zaledwie 3 batalionów i wyruszyły w ciągłym kontakcie bojowym z Niemcami do lasów na zachód od Radzynia Podlaskiego. 18-19 września ocalałe pododdziały zostały przeorganizowane w Kolonii Ruda k. Chełma. Następnie włączono je w skład improwizowanej Grupy Operacyjnej pod dowództwem gen. Stefana Dęba-Biernackiego. 19-20 września przemieszczały się w kierunku Komarów – Tomaszów Lubelski. 21 września straż przednia stoczyła zwycięską walkę z niemieckim oddziałem pancernym. W nocy z 21 na 22 września resztki Dywizji wyruszyły w trzech kolumnach z zadaniem opanowania rejonu Tarnawatka – Antoniówka. 22 września w ciężkich walkach zajęły Falków i odrzuciły siły niemieckiej 8. DP, jednakże na skutek niemieckiego kontrnatarcia, 23 września zostały ostatecznie rozbite.

[edytuj] Dowódcy

gen. Edward Rydz-Śmigły (20 lutego 1919 r.)
ppłk Michał Karaszewicz-Tokarzewski (faktyczny dowódca Dywizji od 21 lutego 1919 r.)
gen. Stefan Dąb-Biernacki (1921-1926)
płk (gen. bryg.) Jan Kruszewski (marzec 1928 – 16 października 1930)
gen. bryg. Wincenty Kowalski (wrzesień 1939 r.)