Sądownictwo wojskowe

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Sądownictwo wojskowe jest jednym z rodzajów sądownictwa szczególnego, czyli sądów wyłączonych z sądownictwa powszechnego ze względu na szczególne kategorie podmiotowe (sprawcy) lub przedmiotowe (określone sprawy). Sądownictwo wojskowe wyodrębnia się w wielu systemach prawnych świata ze względu na specyfikę wymiaru sprawiedliwości w siłach zbrojnych, szczególnie podczas wojny. Sądownictwo wojskowe jest z reguły ograniczone do spraw karnych, przy czym zakres spraw podlegających rozpoznaniu sądów wojskowych od kilkudziesięciu lat stale się kurczy. Jeszcze po II wojnie światowej uznawano za rzecz naturalną, że sądy wojskowe rozpoznają sprawy osób cywilnych oskarżonych o przestępstwa przeciwko państwu i obronności. Dziś właściwość sądów wojskowych w czasie pokoju jest z reguły ograniczona do przestępstw (ewentualnie także wykroczeń) popełnionych przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, ponadto podlegają one nadzorowi orzeczniczemu sądów najwyższych. Jak wykazują doświadczenia historii, zwłaszcza krajów komunistycznych, sądownictwo wojskowe bywało często wykorzystywane jako instrument prześladowań politycznych i ideologicznych (zobacz: Najwyższy Sąd Wojskowy, Sekcja Tajna Sądu Wojewódzkiego w Warszawie).

Spis treści

1 Sądownictwo wojskowe w Polsce
2 Instancje sądownictwa wojskowego
3 Zakres spraw podległych sądownictwu wojskowemu
4 Zobacz też

[edytuj] Sądownictwo wojskowe w Polsce

W Polsce sądownictwo wojskowe zostało powołane do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w Siłach Zbrojnych RP. Ustrój sądownictwa wojskowego reguluje ustawa z 21 sierpnia 1997 roku - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 1997 Nr 117 poz. 753). Przestępstwa, które podlegają orzecznictwu sądów wojskowych reguluje Część Wojskowa Kodeksu karnego, natomiast postępowanie przed tymi sądami wojskowymi uregulowane jest w rozdziale XV Kodeksu postępowania karnego.

Podobnie, jak w innych krajach cywilizowanych, polskie sadownictwo wojskowe jest sądownictwem szczególnym, właściwym tylko dla określonego rodzaju sprawców - przede wszystkim żołnierzy, a tylko marginalnie dla osób cywilnych.

Organami sądownictwa wojskowego są sądy wojskowe.

Obecnie - inaczej niż to było w poprzednim systemie - wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury i Żandarmeria Wojskowa nie pełnią roli służebnej wobec sądownictwa wojskowego.

[edytuj] Instancje sądownictwa wojskowego

Zgodnie z wymogiem Konstytucji sadownictwo wojskowe jest co najmniej dwuinstancyjne (zasada instancyjności).

Wojskowy sąd garnizonowy "odpowiada" sądowi rejonowemu. Wojskowy sąd garnizonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu. Sądy te rozpoznają także środki odwoławcze (zażalenia) od orzeczeń i zarządzeń wydanych w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora wojskowego lub inne upoważnione organy wojskowe (np. żołnierza Żandarmerii Wojskowej).

Wojskowy sąd okręgowy "odpowiada" sądowi okręgowemu, a zatem rozpoznaje apelacje i zażalenia na orzeczenia lub zarządzenia wydane w wojskowym sądzie garnizonowym. Wojskowy sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o przestępstwa:

popełnione przez żołnierzy posiadających stopień wojskowy majora i wyższy (tj. wszystkich oficerów starszych, generałów i admirałów oraz Marszałka Polski),
podlegające w postępowaniu przed sądami powszechnymi właściwości sądu okręgowego oraz w szczególnym przypadku dezercji a także czynnej napaści na przełożonego z użyciem broni,
popełnione przez żołnierzy sił zbrojnych państw obcych oraz ich personelu cywilnego,
inne na podstawie przepisów szczególnych.

Wojskowy sąd okręgowy orzeka także jednoosobowo w przedmiocie tymczasowego aresztowania w stosunku do żołnierzy posiadających stopień wojskowy majora i wyższy (w stosunku do pozostałych orzeka o tym wojskowy sąd garnizonowy).

Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa rozpoznaje:

apelacje i zażalenia na orzeczenia lub zarządzenia wydane w wojskowym sądzie okręgowym,
kasacje,
sprawy przewidziane dla sądów apelacyjnych (tj. apelacje i zażalenia od orzeczeń i zarządzeń wydanych w wojskowym sądzie okręgowym jako sądzie pierwszej instancji),
inne sprawy przekazane przez ustawę Sądowi Najwyższemu.

[edytuj] Aktualna struktura sądownictwa wojskowego w Polsce

[edytuj] Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu

Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Bydgoszczy
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Gdyni
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Poznaniu
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Szczecinie
- Wojskowy Sąd Garnizonowy we Wrocławiu
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Zielonej Górze

[edytuj] Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie

Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Krakowie Strona www
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Lublinie
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Olsztynie
- Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie

[edytuj] Nadzór nad sądami wojskowymi

Nadzór orzeczniczy nad działalnością sądów wojskowych sprawuje Izba Wojskowa Sądu Najwyższego. Nadzór w zakresie organizacji i działalności administracyjnej nad sądami wojskowymi sprawuje Minister Sprawiedliwości (Departament Sądów Wojskowych). Nadzór w zakresie czynnej służby wojskowej sędziów, asesorów i aplikantów sądów wojskowych sprawuje Minister Obrony Narodowej.

[edytuj] Organy sądów wojskowych

Organami sądów wojskowych są:

w wojskowych sądach okręgowych:
- prezes sądu
- kolegium wojskowego sądu okręgowego
w wojskowych sądach garnizonowych:
- prezes sądu

[edytuj] Zakres spraw podległych sądownictwu wojskowemu

W myśl regulującego tę kwestię art. 647 Kodeksu postępowania karnego orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy:

żołnierzy służby czynnej o:
1. przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej, zasadom dyscypliny wojskowej, zasadom postępowania z podwładnymi, zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym, zasadom pełnienia służby, mieniu wojskowemu,
2. przestępstwa popełnione przeciwko organowi wojskowemu lub innemu żołnierzowi,
3. przestępstwa popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, w obrębie obiektu wojskowego lub wyznaczonego miejsca przebywania, ze szkodą dla wojska lub z naruszeniem obowiązku wynikającego ze służby wojskowej - z wyjątkiem przestępstw popełnionych na szkodę osoby nie będącej żołnierzem,
pracowników cywilnych wojska o przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby i przeciwko mieniu wojskowemu,
żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium RP, oraz członków ich personelu cywilnego (pracownicy cywilni wojska), o przestępstwa popełnione w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

Z mocy art. 648 Kodeksu postępowania karnego sądy wojskowe rozpoznają także sprawy o:

współdziałanie w popełnieniu przestępstw określonych wyżej w punkcie 1.1,
przestępstwa poplecznictwa i paserstwa - jeżeli czyn pozostaje w związku z przestępstwem wskazanym wyżej w punkcie 1.1,
inne przestępstwa, jeśli ustawy tak stanowią.

Z mocy przepisu przejściowego (art. 12 ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego) do dnia wejścia w życie art. 647 Kodeksu postępowania karnego, czyli do 1 stycznia 2008, sądy wojskowe będą rozpoznawać sprawy żołnierzy w czynnej służbie wojskowej o wszelkie przestępstwa popełnione w czasie pełnienia tej służby.

Z mocy art. 10 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wojskowe sądy garnizonowe rozpoznają w pierwszej instancji sprawy o wykroczenia popełnione przez:

żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,
żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej.