Knut Hamsun
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Knut Hamsun (4. august 1859–19. februar 1952) var ein norsk forfattar, fødd i Lom som Knud Pedersen. Han er saman med Bjørnstjerne Bjørnson og Sigrid Undset ein av tre norske nobelprisvinnarar i litteratur.
Hamsun vert rekna som ein av dei fremste representantane for nyromantikk i Noreg. Hamsun var misnøgd med korleis realismen skildra stereotypar i staden for «levande» menneske, og ville setja kjensler i sentrum. Han kritiserte realismen sine største forfattarar, som Henrik Ibsen og Alexander Kielland.
Hamsun fekk si første anerkjenning i 1890 for romanen Sult. Romanen, som er delvis sjølvbiografisk, skildrar ein ung forfattar som forfell til galskap som eit resultat av svolt og fattigdom. Boka har sidan vorte ein av dei romanane som har hatt størst innverknad på 1900-talet.
Andre viktige verk av Hamsun inkluderer Pan (1894) og Markens Grøde (1917). Hamsun fekk Nobelprisen i litteratur for 1920 for Markens Grøde.
Hamsun var ein ven av Tyskland og tysk kultur, og forakta den angelsaksiske verda. Han var skeptisk til britisk imperialisme, særleg gjorde boerkrigen inntrykk på han. Han var ein innbiten motstandar av sosialismen og kommunismen. Under både fyrste og andre verdskrigen støtta han Tyskland. I etterkant av eit møte med Joseph Goebbels i 1943 sende Hamsun Nobelprismedaljen sin til han som ei gåve. Hamsun møtte Adolf Hitler og prøvde å overtala han til å fjerna Josef Terboven frå stillinga som rikskommisær (Reichskommissar) i Noreg. Han skreiv òg eit særs rosande minneord om Hitler i Aftenposten ei vekes tid før Tyskland kapitulerte.
Etter krigen vart Hamsun sperra inne i fleire månadar på eit psykiatrisk sjukehus. På sjukhuset vart han testa for å avgjera kor tilrekneleg han var. Det var her han skreiv eit av sine største verk, Paa Gjengrodde Stier. Denne siste boka er på mange måtar ei samanfatting av heile forfattarskapen. Hamsun vart under landssvikoppgjeret gjeven ei bot på 325 000 kroner for samarbeid med okkupasjonsmakta.
Hamsun budde på godset Nørholm ved Grimstad, og var gift med skodespelaren Marie Hamsun. Dei hadde mellom andre sonen Tore.
[endre] Utgjevingar
- Den Gaadefulde (1877)
- Et Gjensyn (1878)
- Bjørger (1878)
- Lars Oftedal (1889)
- Fra Det Moderne Amerikas Aandsliv (1889)
- Sult (1890)
- Mysterier (1892)
- Redaktør Lynge (1893)
- Ny Jord (1893)
- Pan (1894)
- Ved Rigets Port (1895)
- Livets Spil (1896)
- Siesta (1897)
- Aftenrøde (1898)
- Victoria (1898)
- Munken Vendt (1902)
- Kratskog (1903)
- Dronning Tamara (1903)
- I Æventyrland (1903)
- Det Vilde Kor (1904)
- Sværmere (1904)
- Stridende Liv (1905)
- Under Høststjærnen (1906)
- Benoni (1907)
- Rosa (1908)
- En Vandrer Spiller Med Sordin (1909)
- Livet Ivold (1910)
- Den Siste Glæde (1912)
- Børn Av Tiden (1913)
- Segelfoss By (1915)
- Markens Grøde (1917)
- Sproget i Fare (1918)
- Konerne ved Vandposten (1920)
- Siste Kapitel (1923)
- Landstrykere (1927)
- August (1930)
- Men Livet Lever (1933)
- Ringen Sluttet (1936)
- Artikler i Utvalg (red: Francis Bull) (1939)
- Paa Gjengrodde Stier (1949)
