Willem Vliegen
Wilhelmus Hubertus (Willem) Vliegen (Gulpen, 20 november 1862 - Bloemendaal (Noord-Holland), 29 juni 1947) was een Nederlands journalist en politicus.
Hij geldt als één van de grote voormannen van de sociaaldemocraten in de eerste helft van de twintigste eeuw. Vliegen was typograaf en propagandist in Limburg en werd later redacteur van Het Volk. Als politicus was hij een pragmatisch reformist en in 1913 daarom voorstander van regeringsdeelname van de SDAP. Hij keerde zich in 1918 ook tegen Troelstra's revolutiepoging. Naast Eerste- en Tweede Kamerlid en partijvoorzitter was Vliegen tevens wethouder in de gemeente Amsterdam. Hij was eenvoudige arbeider, die zich door zelfstudie opwerkte tot een welsprekende afgevaardigde die goed gedocumenteerde betogen hield. Daarnaast werd hij de geschiedschrijver van de vooroorlogse sociaaldemocratie.
Als jonge man in Maastricht redigeerde Vliegen het blad De Volkstribuun waarin hij een recept afdrukte voor het maken van dynamiet. Hij bood ook revolvers en patronen te koop en wekte socialistische meisjes op hun vrijers met Sinterklaas te verrassen met een vernikkelde of geëmailleerde revolver met een doos patronen.
In de Tweede Kamer hield Vliegen zich met name bezig met arbeid, volksgezondheid, financiën, koloniën en binnenlandse zaken. Hij diende in 1913 een initiatiefvoorstel in over verlenging van de openstelling van stembureaus; dit voorstel werd door de Tweede Kamer verworpen. In 1925 interpelleerde hij minister Colijn over de afgraving van de Sint Pietersberg in de gemeente Maastricht. In 1926 was hij de voornaamste woordvoerder van de voorstanders in zijn fractie van het Verdrag met België. In 1933 interpelleerde hij minister Deckers over diens order waardoor militaire ambtenaren der land- en zeemacht werd verboden aangesloten te zijn of steun te verlenen aan sociaal-democratische verenigingen. In 1934 interpelleerde hij minister Van Schaik over de uitzetting op last van de burgemeester van Laren (NH) van vier Duitsers naar Duitsland en de toepassing van de Vreemdelingenwet daarbij.
Vliegen leidde op 26 augustus 1894 de oprichtingsvergadering van de SDAP en in 1909 het SDAP-congres in Deventer waar de linkse oppositie onder leiding van Wijnkoop zich afscheidde van de partij. Uit die afscheiding ontstond later de CPN. Als medeoprichter van de SDAP mocht hij in 1946 bij de opheffing van de partij de 'lijkrede' uitspreken. Aanvankelijk vereerde Vliegen de anarchistenleider Ferdinand Domela Nieuwenhuis en noemde daarom zijn oudste zoon Ferdinand.
Inhoud |
[bewerk] Partijlidmaatschap
- Sociaal-Democratische Bond (SDB), van 9 september 1883 tot 26 augustus 1894
- Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), van 26 augustus 1894 tot 9 februari 1946
- Partij van de Arbeid (PvdA), van 9 februari 1946 tot 29 juni 1947
[bewerk] Loopbaan
- Letterzetter fa. M. Alberts te Gulpen, van 1873 tot 1881
- Typograaf fa. Dessain te Luik, van 1881 tot 1883
- Typograaf drukkerij De Brakke Grond te Amsterdam, van 1883 tot 1885 (wegens politieke activiteiten ontslagen)
- Typograaf fa. Leiter Nijpels te Maastricht, van 1883 tot 1885
- Typograaf firma Gebroeders Belinfante te 's-Gravenhage, van 24 april 1886 tot 12 september 1889
- Oprichter, redacteur/drukker De Volkstribuun te Maastricht, vanaf 1890
- Propagandist SDP in onder meer Brussel, Houthem, 's-Gravenhage en Maassluis, omstreeks 1890 tot 1897
- Hoofdredacteur De Sociaaldemocraat te Rotterdam, van 1897 tot 1899
- Correspondent dagblad Het Volk te Parijs, vanaf 1899
- Medewerker Leipziger Volkszeitung en de Hamburger Echo, van 1899 tot 1901
- Redacteur buitenland dagblad Het Volk, van 1901 tot 1907
- Politiek redacteur dagblad Het Volk, van 1907 tot [1914]
- Lid gemeenteraad van Amsterdam, van 8 juni 1906 tot 12 november 1924
- Lid Provinciale Staten van Noord-Holland voor het kiesdistrict Amsterdam IX, van 25 juni 1907 tot 4 december 1917
- Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het kiesdistrict Amsterdam IX, van 21 september 1909 tot 1 oktober 1915
- Wethouder (van publieke werken en handelsinrichtingen) van de gemeente Amsterdam, van 9 september 1914 tot 30 oktober 1918
- Lid Eerste Kamer der Staten-Generaal voor de provincie Noord-Holland, van 27 november 1917 tot 25 juli 1922
- Wethouder (van financiën en gemeentebedrijven) van de gemeente Amsterdam, van 30 oktober 1918 tot 2 september 1919
- Wethouder (van onderwijs, burgerlijke stand en kunstzaken) van de gemeente Amsterdam, van 17 juni 1921 tot 10 januari 1923
- Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 juli 1922 tot 8 juni 1937
- Lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, van 6 september 1927 tot 5 september 1939
[bewerk] Partijpolitieke functies
- Propagandist voor SDB (wierf door in Nederland en België en bleef steeds propagandist)
- Lid bestuur SDAP, van 1894 tot 1899
- Voorzitter SDAP, van 1897 tot 1899
- Lid hoofdbestuur SDAP, van 1899 tot 1906
- Voorzitter SDAP, van april 1906 tot 5 april 1926
- Vice-fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1925 tot mei 1937
- Lid hoofdbestuur SDAP, van april 1926 tot 1939
- Fractievoorzitter SDAP gemeenteraad van 's-Gravenhage, van september 1927 tot september 1939
[bewerk] Nevenfuncties
- Lid Comité van Verweer tegen de anti-stakingswetten, van maart 1903 tot mei 1903
- Lid Staatscommissie inzake de evenredige vertegenwoordiging (Staatscommissie-Oppenheim), van 13 november 1913 tot 25 mei 1914
- Redacteur tijdschrift De Socialistische Gids, van 1916 tot 1938
- Lid Centraal Stembureau, van 1918 tot 1928
- Ondervoorzitter Centraal Stembureau, van 1928 tot 1940
- Lid Nederlandse delegatie naar de Ontwapeningsconferentie, 1932
[bewerk] Gedelegeerde commissies
- Lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1923 tot januari 1924 (voorzitter vijfde afdeling)
- Lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van januari 1925 tot april 1925 (voorzitter derde afdeling)
- Lid Huishoudelijke Commissie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van december 1926 tot 8 juni 1937
[bewerk] Woonplaats(en)/adres(sen)
- Gulpen, van 1862 tot 1871
- Luik, van 1871 tot 1883
- Amsterdam, van 1883 tot 1885
- Maastricht, van 1885 tot 24 april 1886
- 's-Gravenhage, van 24 april 1886 tot 12 september 1889
- Maastricht, van 12 september 1889 tot 1897
- Rotterdam, van 1897 tot 1899
- Parijs, van 1899 tot 1901
- Amsterdam, Bilderdijkstraat 136, van 1901 tot november 1924
- 's-Gravenhage, Anemoonstraat 92, omstreeks 1924 en nog in 1932
- 's-Gravenhage, Van Hoytemastraat 10, omstreeks 1938
[bewerk] Ridderorde
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 30 augustus 1937 (als eerste SDAP'er, gelijktijdig met Suze Groeneweg).
[bewerk] Publicaties
- De dageraad der volksbevrijding. Schetsen en tafereelen uit de socialistische beweging in Nederland (1905), 2 delen
- Die onze kracht ontwaken deed. Geschiedenis der Sociaaldemocratische Arbeiderspartij in Nederland gedurende de eerste 25 jaren van haar bestaan (1924-1938), drie delen
- Kapitalisme in Nederland
- Oorsprong, geschiedenis en hedendaagse stand van de socialistische beweging
[bewerk] Bibliografie
- D. Hans, W.H. Vliegen, in: Parlementsfilm (1927)
- A.A. de Jonge, Vliegen, Wilhelmus Hubertus (1862-1947), in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 620
- A.F. Mellink, Vliegen, Wilhelmus Hubertus, in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel I, 141
- A.F. Mellink, W.H. Vliegen, politikus-geschiedschrijver, in: Vijfde jaarbroek voor de geschiedenis van socialisme en arbeidersbeweging in Nederland" (1981)
- J. Perry, De voorman. Een biografie van Willem Hubert Vliegen (1994)
- P. Hofland, Leden van de raad. De Amsterdamse gemeenteraad 1814-1941
- Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
| Bron(nen): |
