Wernher von Braun
Wernher Magnus Maximilian Freiherr von Braun (23 maart 1912 – 16 juni 1977) was één van de leidende figuren in de ontwikkeling van rakettechnologie in Duitsland en de Verenigde Staten.
Zijn deelname aan het raketprogramma van Nazi-Duitsland maakte van hem een controversieel figuur.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd
Hij werd geboren op 23 Maart 1912 in Wirsitz in Posen (Oost-Duitsland), als tweede van drie zonen van Baron Magnus von Braun en Barones Emmy von Quistorp. Van zijn moeder kreeg hij een telescoop. Zijn interesse in astronomie en het heelal motiveerde hem zijn hele leven. Toen in 1920 Wirsitz aan Polen werd toebedeeld in het Verdrag van Versailles verhuisde zijn familie, net als vele andere Duitse families, naar Duitsland. Een nieuw leven werd opgebouwd in Berlijn. Op school was hij niet goed in natuurkunde en wiskunde, totdat hij een boek las van Hermann Oberth's, Titel: "Rocket into Planetary Space". Op zijn 13e vuurde hij een speelgoedauto af met behulp van vuurwerk. De auto reed naar het centrum en vatte vlam. De jonge Von Braun werd door de politie opgesloten tot zijn vader hem kwam halen.
[bewerk] Duitse carrière
Eind 1934 had Von Braun's groep met succes twee raketten gelanceerd die een hoogte bereikten van meer dan 2,4 kilometer. Hij ontwikkelde en bouwde samen met de Generaal Majoor Walter Dornberger, die hem bij zijn 80 man tellende team had ingedeeld en werkte te Kummersdorf - 80km ten zuiden van Berlijn, aan raketten en andere wapensystemen, maar omdat Dornberger daar niet kon expanderen werd besloten om de ontwikkeling en productie te verplaatsen naar Peenemünde aan de Oostzee, waar de langeafstandsraket A-4 en een supersonische antivliegtuigraket, genaamd Wasserfall, verder ontwikkeld werden.
Om zijn carrière en toekomst zeker te stellen werd hij in 1937 lid van de N.S.D.A.P. en in 1940 zelfs lid van de SS met de rang van Sturmbannführer (Overste). Hij heeft zich nooit hoeven te verantwoorden voor zijn daden, hoewel hij wel degelijk op de hoogte zou zijn geweest van de misstanden in de werkkampen die voor zijn afdeling werkten.
In 1943 besloot Adolf Hitler de A-4 te gebruiken als vergeldingswapen ( "V" van Vergeltungswaffe) en de groep moest een raket ontwikkelen om Londen te kunnen treffen. Veertien maanden nadat Hitler opdracht gaf tot de productie werd op 7 september 1944 de eerste militaire A-4 gelanceerd richting West-Europa. Vanaf dat moment heet de raket V-2, Vergeltungswaffe-2, een naam die door Reichsführer SS Heinrich Himmler werd bedacht. Toen de eerste V2 Londen trof zei Von Braun tegen zijn collega's : De raket werkte perfect, alhoewel de besturing problemen opleverde.
De SS en de Gestapo arresteerden Von Braun op 22 februari 1944, waar hij werd overgebracht naar de gevangenis in Stettin, omdat hij o.a. door Himmler (Reichsführer SS - Hoofd van de SS) valselijk werd beschuldigd communist te zijn en dat hij, von Braun, probeerde het V2-programma te saboteren. Echter Dornberger, de Abwehr (Spionage afdeling Buitenland) en Albert Speer overtuigden de SD die hem na 14 dagen vrij lieten, omdat anders de ontwikkeling en de productie van de V2 en andere wapensystemen zonder Von Braun zeer grote vertraging op zou lopen.
In 1945, de oorlog was bijna ten einde, bevond von Braun zich met zijn team van ingenieurs in Beieren, (Waar hij bewaakt werd door de SS, omdat de Nazi's bang waren dat hij zou overlopen naar de geallieerden), vroeg hij zijn groep aan wie zij zich zouden overgeven. De meeste geleerden waren bang voor de Russen. Door de Fransen zouden ze als slaven worden behandeld en de Britten hadden niet genoeg geld voor een raketprogramma. Alleen de Amerikanen bleven over.
[bewerk] Amerikaanse carrière
Nadat Von Braun zich met behulp van zijn broer Magnus (omdat hij beter Engels sprak, mocht Magnus de onderhandelingen omtrent de overgave voeren) had overgegeven aan de Amerikanen, werden hij en zijn overgebleven team van ingenieurs in het geheim naar Amerika gebracht, samen met heel wat materiaal waaronder 300 treinwagons met raketonderdelen en bouwtekeningen. (Een zeer groot deel van zijn ingenieurs was overigens in handen gevallen van de Russische troepen) Dit gebeurde in het kader van de projecten "Overcast" en "Paperclip", geheime operaties van de Amerikaanse overheid om belangrijke naziwetenschappers over te brengen naar Amerika.
Onder bewaking ondergebracht in Fort Bliss, Texas, (ze noemden zichzelf op dat moment "PoPs", Prisoners of Peace) en later in Huntsville, Alabama, gingen Von Braun, Walter Dornberger (die later voor Bell Aircraft "Bell Textron" zou gaan werken) en 126 andere Duitse ingenieurs verder met hun onderzoek en ontwikkeling inzake rakettechnologie.
Von Braun werd Amerikaans staatsburger in 1955, en werkte hierna voor de Disney Studio's, als Technisch Directeur voor drie tv-films met betrekking tot de ontwikkeling van de ruimtevaart. Zijn gedachte hierachter was dat door de aandacht van de Disney Studio's voor de ruimtevaart, dit onderwerp meer publieke belangstelling zou krijgen.
Later als directeur van de Development Operations Division van The Army Ballistic Missile Agency (ABMA), ontwikkelde Von Brauns team de Jupiter-C, een gemodificeerde Redstone raket. Hij werd echter vanuit Washington (het Pentagon en de Senaat) behoorlijk tegengewerkt, deels vanwege zijn Nazi-verleden en deels omdat hij zich meer bezighield met het ontplooien van de ruimtevaart dan met het ontwikkelen van raketten voor de landsverdediging.
Hij kreeg echter zijn gelijk toen de Russen een onbemande satelliet (Spoetnik) lanceerden en daarna een satelliet met een levend wezen (het hondje Laika) in een baan om de aarde brachten.
Deze klap kwam behoorlijk hard aan bij de Amerikanen, zodat het ruimtevaartprogramma nu de hoogste prioriteit kreeg. Maar voordat Von Braun zijn raket mocht inzetten (Hij had Jupiter-C reeds geassembleerd, maar verborgen gehouden voor zijn opdrachtgevers), kreeg eerst de US Navy de opdracht een raket met satelliet in een baan om de aarde te brengen, wat op een complete mislukking uitliep: de raket ontplofte tijdens de lancering. Von Braun kreeg toen zijn grote kans en zijn team lanceerde op 31 januari 1958 met succes de Explorer 1, de eerste in het westen gelanceerde satelliet. Dit evenement stond aan de wieg van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma.
Hierdoor werd hij twee jaar later de eerste directeur (van juli 1960 tot februari 1970) en (mede) de geestelijk vader van de Saturnus V-draagraketten van het Apollo programma in het Marshall Space Flight Center (NASA) in Huntsville, Alabama.
[bewerk] Vergeten verleden
Voordat Von Braun werd opgepakt vonden de Amerikanen 2 anderhalve kilometer lange tunnels. Tot hun verbazing stonden daar 10.000 V2 raketten. Later vonden ze een concentratiekamp waar de slaven zaten die ze gemaakt hadden. Nadat Amerika Von Braun had zijn ze zijn verleden "vergeten", omdat ze anders geen rakettentechnologie zouden hebben. Tom Lehrer zong spottend "Once ze rockets are up, who cares where zey come down. Zat is not my department, says Wernher von Braun", maar hij was een van de weinigen.
[bewerk] Op film en televisie
- Space Race (TV, BBC co-productie met NDR (Duitsland), Channel One TV (Rusland) en National Geographic Channel (VS), 2005): von Braun wordt gespeeld door Richard Dillane.
