Telegrafie
Telegrafie (in het Grieks letterlijk ver schrijven) is het versturen van berichten (telegrammen) over een lange afstand. Het verschil met gewone post is dat bij telegrafie alleen de informatie verstuurd wordt, niet de fysieke brief. In de loop van de geschiedenis werden hier verschillende technieken voor gebruikt.
Inhoud |
[bewerk] Optische telegraaf
Tijdens de Franse Revolutie experimenteerde de Fransman Claude Chappe met diverse methoden om snel berichten over grote afstanden door te geven. In 1794 werd zijn telegraafsysteem tussen Parijs en Lille (ca. 220 km) voor het eerst in gebruik genomen. De snelheid waarmee de Chappe-telegraaf werkte was voor die tijd verbluffend. Via de vijftien seinposten deed een bericht er dertien minuten over. Een koerier te paard had daar minstens twintig uur voor nodig.
Zijn telegraaf bestond uit een keten van seintorens. In elke tussenliggende toren hadden de bedienende telegrafisten met behulp van twee krachtige telescopen zicht op de 10 tot 20 kilometer verderop gelegen buurtorens.
Zodra bij een van de buurposten de seinarmen begonnen te bewegen werden deze seinen gekopieerd met het armenstel dat op het dak van de eigen toren stond. Door de tweede telescoop kon de telegrafist zien of het sein correct werd overgenomen.
Tijdens de Europese veroveringen van Napoleon werd de lijn Parijs - Lille via Brussel en Antwerpen doorgetrokken tot zelfs naar Amsterdam en de lijn die van Parijs naar het zuiden liep tot Venetië. Er heeft dus kortstondig in 1813 een directe verbinding tussen Amsterdam en de Middellandse Zee bestaan. Na de val van Napoleon toen er een eind kwam aan de Franse overheersing werden deze 'buitenlandse' lijnen ontmanteld.
De Optische telegraaf van Chappe heeft in Frankrijk ruim 50 jaar dienst gedaan en werd pas met de komst van de elektrische telegraaf rond 1850 verdrongen. In die vijftig jaar was het net dermate geperfectioneerd dat het als een web over geheel Frankrijk lag met Parijs als middelpunt. De totale lengte van het netwerk bedroeg 5000 km en telde ongeveer 500 seintorens.
De telegraaf van Chappe heeft in veel andere landen, gedurende kortere of langere tijd navolging gekregen. Groot-Brittannië en Zweden kenden hun eigen telegraafverbindingen. Ook in Frankrijk zelf ontstonden er alternatieve systemen. Een van de bekendste was ontworpen door de artillerie-officier Depillon. Zijn seinpaal waaraan 3 draaibare armen waren bevestigd werd in 1803 door de Franse Marine langs de Franse kust in gebruik genomen en was vooral bedoeld om met schepen te communiceren. Het heeft tot de uitvinding van de radiotelegrafie in de vroege 20ste eeuw dienst gedaan.
De Fransen doopten het systeem van Depillon 'Sémaphore' (seindrager) om het te onderscheiden van de 'Télégraphe' van Chappe. Chappe en Depillon, twee concurrenten, hielden zich strikt bij de juiste benamingen voor hun systeem.
Optische telegraaf in Nederland
Behalve de kortstondige aanwezigheid van de telegraaf van Chappe tussen Antwerpen-Vlissingen en Antwerpen-Amsterdam kende Nederland in de tijd van de Bataafse Republiek (1795–1806) en de daarop volgende Franse overheersing een kusttelegraaf die zich uitstrekte van Den Helder tot Hoek van Holland en verder langs de huidige Belgische kust. Deze seinposten dienden om alarm te slaan bij de nadering van vijandelijke schepen.
Tijdens de Belgische Revolutie in 1830 was er opnieuw de behoefte aan een snel communicatiesysteem. De regering vroeg Antoine Lipkens een dergelijk systeem te maken. Dit resulteerde uiteindelijk in de telegraaf van Lipkens.
 Chappe telegraaf |
 Kusttelegraaf |
 Lipkens telegraaf |
[bewerk] Elektrische telegraaf
In 1843 kwam een doorbraak met de uitvinding van de elektrische telegrafie. Het principe is eenvoudig. Een elektrische stroom wordt in een bepaald patroon onderbroken en weer ingeschakeld. Men ontwikkelde daar de Morse-code voor. Een tekst wordt in code overgeseind en aan de ontvangstkant weer ontcijferd en op schrift gesteld en daarna als telegram bezorgd aan de geadresseerde. Deze vorm vereiste afstandslijnen, die veelal langs dat andere moderne communicatiemiddel, de spoorweg waren aangelegd.
De uitvinding van de telegraaf bracht in de 19e eeuw een grote omwenteling doordat het voor het eerst mogelijk werd snel op lange afstand met elkaar te communiceren. Diplomatiek verkeer tussen regeringen vereiste niet langer aanzienlijke reistijden. Het zakenverkeer werd minder plaatsgebonden, omdat opdrachten tot koop en verkoop over lange afstanden gegeven konden worden. Ook de meteorologie profiteerde ervan, omdat het mogelijk werd de weerstoestand op veel plaatsen met elkaar te vergelijken. Daardoor werd het mogelijk enige voorspellingen te gaan doen.
Aanvankelijk vereiste de telegrafie een draadverbinding tussen de zender en de ontvanger, maar met de ontdekking van de radiogolven ontstond de draadloze radiotelegrafie. Vooral voor de koloniale rijken was dit een belangrijke uitvinding omdat het nu mogelijk werd direct verbinding te maken tussen bijvoorbeeld Den Haag en Batavia.
De opkomst van de telefoon eind 19e eeuw deed de invloed van de telegraaf afnemen.
In de jaren vijftig, met de opkomst van de telex, werd dit laatste netwerk gebruikt voor de overseining van telegrammen, gebruik makend van de standaard F.31 van UIT.
Met de opkomst van e-mail en fax zijn oudere vormen van telegrafie goeddeels in onbruik geraakt. Jarenlang werd de telegraafdienst vrijwel alleen nog gebruikt voor felicitaties. Het verzenden van een telegram is in Nederland via KPN niet meer mogelijk. Ook in België heeft De Post zijn telegramservice afgeschaft. Er zijn nog wel mogelijkheden bij particuliere bedrijven.
