Passiebloem
|
| Passiebloem | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Passiflora kermesina |
|||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
|
|||||||||||
| geslacht | |||||||||||
| Passiflora L. (1753) |
Het geslacht passiebloem (Passiflora) is een geslacht van meest overblijvende en meestal klimmende planten in de familie Passifloraceae. Passiflora gracilis is de enige eenjarige soort. Ook bestaan er boompassiflora's, waarbij de hechtranken in de loop van de evolutie zijn gereduceerd. Het geslacht is inheems in Noord-Amerika, op de Cariben en in Midden- en Zuid-Amerika. Australië heeft drie inheemse soorten. Ook in Oceanië en Azië komen inheemse passiebloemen voor. Er zijn ruim 500 soorten bekend.
De geslachtsnaam Passiflora is mogelijk gegeven door Spaanse missionarissen. Toen zij deze in Zuid-Amerika ontdekten, zagen zij in de vijf kelk- en de vijf kroonbladeren een verwijzing naar de tien apostelen behalve Petrus en Judas. De drie stampers leken op de spijkers waarmee Jezus Christus aan het kruis werd genageld. De corona leek op de doornenkroon van Christus. De kronkelige ranken leken op een zweep. De drie schutbladeren stelden de drie Maria's bij het kruis voor. Het blauw van de bloem verwees naar de hemel of naar het blauwe kleed van Maria. Om deze reden noemden zij hem passiebloem, de naam die ook in het Latijn terecht is gekomen.
Aangezien de passiebloemen pas in de 16e eeuw in Zuid-Amerika ontdekt zijn, moet de legende dat de plant zich om het kruis van Christus heeft gewonden, naar het rijk der fabelen worden verwezen. Het verhaal is waarschijnlijk ook aangepast om hem kloppend te maken met de beschrijving van Passiflora caerulea omdat deze soort waarschijnlijk het eerst in Europa is geïntroduceerd.
Inhoud |
[bewerk] Gebruik
De bladeren van de passiebloem Passiflora incarnata worden in de plantengeneeskunde als kalmeringsmiddel en als slaapmiddel gebruikt. Ze bevatten MAO-remmers als harmine en kunnen ook als drug gebruikt worden. De passievruchten van enkele soorten zijn eetbaar.
[bewerk] Verdediging
De passiebloemen zijn de waardplanten voor de heliconiusvlinders zoals de zebravlinder (Heliconius charitonius) en Heliconius erato. Ze beschikken over een bijzondere vorm van mimicry om zich tegen de bladaantasting door de rupsen van deze vlinders te beschermen. Om kannibalisme te voorkomen onderzoeken deze vlinders voor het afzetten van de eieren de bladeren eerst op de aanwezigheid van eitjes van soortgenoten, wat de kansen van de larven verkleint. De eieren zijn geel van kleur en rond van vorm. Enige Passifloraceae soorten die door deze vlinders gegeten worden produceren kleine, ronde gele bolletjes op de stengels of bladeren die dienen als nep-eitjes om de vlinders zo te misleiden.
[bewerk] Classificatie van passiebloemen
Dit is de meest recente classificatie van passiebloemen zoals die is ontwikkeld door John MacDougal en Christian Feuillet en in 2004 gepubliceerd is in Passiflora, Passionflowers of the World, Torsten Ulmer & John MacDougal with drawings by Bettina Ulmer, Timber Press, ISBN 0881926485. Hierbij moet worden opgemerkt dat er nog steeds modificaties plaatsvinden, hetzij door nieuwe ontdekkingen in het wild, hetzij door veranderde inzichten door genetisch en morfologisch onderzoek.
- 1. Ondergeslacht Astrophea (DC.) Mast. - (57 soorten)
- 1.1. Supersectie Astrophea - (27 soorten)
- 1.2. Supersectie Pseudoastrophea (Harms) Feuillet & MacDougal - (30 soorten)
- 1.2.1. Sectie Pseudoastrophea (Harms) Killip - (17 soorten)
- 1.2.2. Sectie Botryastrophea (Harms) Killip - (13 soorten)
- 1.2.2.1. Reeks Botryastrophea (Harms) MacDougal & Feuillet - (6 soorten)
- 1.2.2.2. Reeks Carnae Feuillet - (7 soorten)
- 2. Ondergeslacht Deidamioides (Harms) Killip - (13 soorten)
- 2.1. Sectie Polyanthea DC.- (1 soort)
- 2.2. Sectie Deidamioides (Harms) Feuillet & MacDougal - (1 soort)
- 2.3. Sectie Tetrastylis (Barb. Rodr.) Harms - (2 soorten)
- 2.4. Sectie Mayapathanthus MacDougal & Feuillet - (2 soorten)
- 2.5. Sectie Tryphostemimatoides Harms - (7 soorten)
- 3. Ondergeslacht Decaloba (DC.) Rchb. - (214 soorten)
- 3.1. Supersectie Pterosperma Gilbert & MacDougal - (4 soorten)
- 3.2. Supersectie Hahniopathanthus (Harms) MacDougal & Feuillet - (2 soorten)
- 3.3. Supersectie Disemma (Labill.) MacDougal & Feuillet - (21 soorten)
- 3.3.1. Sectie Octadranthus Harms - (17 soorten)
- 3.3.2. Sectie Disemma (Labill.) MacDougal & Feuillet - (3 soorten)
- 3.3.3. Sectie Holrungiella Harms - (1 soort)
- 3.4. Supersectie Multiflora (Small) MacDougal & Feuillet - (19 soorten)
- 3.5. Supersectie Auriculata MacDougal & Feuillet - (8 soorten)
- 3.6. Supersectie Cieca (Medic.) MacDougal & Feuillet - (18 soorten)
- 3.7. Supersectie Bryonioides (Harms) MacDougal & Feuillet - (18 soorten)
- 3.8. Supersectie Decaloba (DC.) MacDougal & Feuillet - (119 sorten)
- 3.8.1. Sectie Decaloba DC. - (106 soorten)
- 3.8.2. Sectie Xerogona (Raf.) Killip (13 soorten)
- 4. Ondergeslacht Passiflora - (236 soorten)
- 4.1 Supersectie Passiflora - (19 soorten)
-
- 4.1.1. Reeks Passiflora - (13 soorten)
- 4.1.2. Reeks Palmatisectae Feuillet & MacDougal (1 soort)
- 4.1.3. Reeks Pedatae Killip ex Cervi - (1 soort)
- 4.1.4. Reeks Setaceae Killip ex Cervi - (4 soorten)
-
- 4.2. Supersectie Stipulata Feuillet & MacDougal - (95 soorten)
- 4.3. Supersectie Laurifolia (Cervi) Feuillet & MacDougal - (42 soorten)
-
- 4.3.1. Reeks Laurifoliae Killip ex Cervi - (21 soorten)
- 4.3.2. Reeks Quadrangulares Feuillet & MacDougal - (6 soorten)
- 4.3.3. Reeks Tiliifolia Feuillet & MacDougal - (6 soorten)
- 4.3.4. Reeks Marginatae Killip ex Cervi - (1 soort)
-
- 4.4. Supersectie Coccinea Feuillet & MacDougal - (14 soorten)
- 4.5. Supersectie Distephana (DC.) Feuillet & MacDougal - (5 soorten)
- 4.6. Supersectie Tacsonia (Juss.) Feuillet & MacDougal - (61 soorten)
- 4.6.1. Sectie Rathea (Karst.) Harms - (3 soorten)
- 4.6.2. Sectie Insignes Feuillet & MacDougal - (5 soorten)
- 4.6.3. Sectie Colombiana Escobar - (19 soorten)
- 4.6.3.1. Reeks Colombianae Escobar - (9 soorten)
- 4.6.3.2. Reeks Leptomischae Escobar - (8 soorten)
- 4.6.3.3. Reeks Quindiensae Escobar - (2 soorten)
- 4.6.4. Sectie Parritana Escobar - (2 soorten)
- 4.6.5. Sectie Fimbriatistipula Escobar - (2 soorten)
- 4.6.6. Sectie Tacsoniopsis Triana & Planch. - (2 soorten)
- 4.6.7. Sectie Elkea Feuillet & MacDougal - (15 soorten)
- 4.6.8. Sectie Tacsonia (Juss.) Harms (5 soorten)
- 4.6.9. Sectie Boliviana (Harms) Feuillet & MacDougal (2 soorten)
- 4.6.10. Sectie Trifoliata Feuillet & MacDougal (1 soort)
- 4.6.11. Sectie Manicata (Harms) Feuillet & MacDougal (5 soorten)
- 4.1 Supersectie Passiflora - (19 soorten)
[bewerk] De volgende soorten zijn hier beschreven:
Het cijfer tussen haakjes correspondeert met de plaats in bovenstaande classificatie.
- Passiflora alata (4.3.2.)
- Passiflora aurantia (3.3.2.)
- Passiflora biflora (3.8.1.)
- Passiflora caerulea (4.2.1.)
- Passiflora citrina (3.8.2.)
- Passiflora coriacea (3.6.)
- Passiflora coccinea (4.4.)
- Passiflora edmundoi (4.2.4.)
- Passiflora edulis (4.1.1.) met de vormen
- Passiflora foetida (4.2.5.)
- Passiflora gibertii (4.2.1.)
- Passiflora herbertiana (3.3.2.)
- Passiflora incarnata (4.1.1.)
- Passiflora jorullensis (3.8.1.)
- Passiflora kermesina (4.2.4.)
- Passiflora laurifolia (4.3.1.)
- Passiflora ligularis (4.3.3.)
- Passiflora loefgrenii (4.2.1.)
- Passiflora lutea (3.8.1.)
- Passiflora morifolia (3.7.)
- Passiflora murucuja (3.8.1.)
- Passiflora organensis (3.8.1)
- Passiflora picturata (4.)
- Passiflora punctata (3.8.1.)
- Passiflora quadrangularis (4.3.2.)
- Passiflora racemosa (4.2.2.)
- Passiflora rubra (3.8.2.)
- Passiflora serratifolia (4.1.1.)
- Passiflora suberosa (3.6.)
- Passiflora subpeltata (4.2.1.)
- Passiflora tarminiana (4.6.7.)
- Passiflora tulae (3.8.1.)
- Passiflora vitifolia (4.4.)
- Passiflora xishuangbannaensis (3.)
- Passiflora yucatanensis (3.8.1.)
Naast de natuurlijk voorkomende soorten zijn er ook veel gekweekte hybriden en variëteiten, zoals bijvoorbeeld:
- Passiflora caerulea 'Constance Elliott' (mutant van caerulea)
- Passiflora 'Incense' (P. cincinatta × P. incarnata)
- Passiflora ×kewensis 'Amethyst' (P. caerulea × P. kermesina, vroeger ook bekend als P. 'Amethyst', P. 'Lavender Lady' en P. 'Star of Mikan')
- Passiflora 'Sunburst' (P. gilbertiana × P. jorrulensis)
- Passiflora 'Violaceae', (P. caerulea × P. racemosa)
[bewerk] Passiebloemen in Nederland
In Nederland zijn passiebloemen ook te zien. De Botanische Tuin TU Delft heeft P. edulis f. edulis en P. edulis f. flavicarpa in zijn collectie. Bij de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht te Fort Hoofddijk zijn P. coriacea, P. foetida en P. trifasciata te zien. In de tropische vlinderkas van Diergaarde Blijdorp is ook P. foetida te zien. In de Burgers' Bush (Burgers' Zoo in Arnhem) zijn P. coccinea en P. serratodigitata te zien. In de Hortus Botanicus Leiden is een imposante P. racemosa te bezichtigen. Ook de Vlindertuin Berkenhof bij Kwadendamme heeft passiebloemen. De grootste collectie is echter te zien bij de Passiflorahoeve in Harskamp die de Nationale Plantencollectie Passiflora beheert.
 P. alata |
 P. racemosa |
 P. tulae |
 P. morifolia |
 P. picturata |
 P. murucuja |
 P. tarminiana |
 P. citrina |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Passiflora van Wikimedia Commons. |
