Laocoöngroep
Het monumentale beeldhouwwerk de Laocoöngroep, ook wel Laocoon en zijn zoons genoemd is waarschijnlijk tussen 40 v. Chr. en 20 v. Chr. gemaakt op het eiland Rodos. Volgens de Romeinse schrijver Plinius is het gebeeldhouwd door Agesandros en zijn zoons Athenedoros en Polydoros.
De laocoöngroep staat in de Vaticaanse musea in Vaticaanstad in Rome.
De Laocoöngroep is een van de beroemdste beeldengroepen uit de Oud-Griekse beeldhouwkunst. Het beeld stelt de Trojaanse priester en ziener Laocoön met zijn twee zoons, Thymbraeus en Antiphantes, voor. Het beeld is geplaatst op een binnenplaats in de Vaticaanse musea in Rome. Let vooral op de details (Hellenistisch): de gezichtsuitdrukkingen zijn fantastisch nagebootst.
Het verhaal achter deze afbeelding is dat de Trojaanse priester Laocoön de Trojanen wilde waarschuwen om het paard van Troje niet binnen te halen. Volgens de overlevering werden de priester en zijn zoons vervolgens gewurgd door slangen van poseidon. Uitgebeeld wordt het moment waarop de Laocoön en zijn zoons gewurgd worden door twee slangen die gestuurd zijn door Poseidon (of Pallas Athena).
Inhoud |
[bewerk] Beeldhouwstijl
Het beeld stamt uit de laat-hellenistische periode (die liep van ongeveer 350 tot 30 voor Christus). Tijdens die periode wilden kunstenaars 'echte' mensen weergeven, in plaats van perfecte goden en godinnen. Ook moesten de kunstwerken emotie en actie uitdrukken, wat in het geval van Laocoon en zijn zoons goed gelukt is. In het beeld zit een duidelijke driehoekscompositie, die gevormd wordt door de hoofden van de drie figuren. Het is volledig gemaakt uit marmer en is 184 cm groot.
[bewerk] Geschiedenis van het beeld
Nadat het een paar decennia voor Christus was vervaardigd op Rodos, heeft het beeld in Rome gestaan; vermoedelijk zelfs in de Domus Aurea van keizer Nero. Keizer Vespasianus heeft het beeld ook in zijn bezit gehad. In 1506 werd de beeldengroep teruggevonden in Rome, niet ver van Nero's Domus Aurea, en in het Vaticaan geplaatst. Toen het beeld gevonden werd, ontbraken er enkele stukken: het meest opvallende was het onderste gedeelte van Laocoön's rechterarm, die bij de elleboog afgebroken was. Paus Julius III hield een wedstrijd, door Raphael gejureerd, waarbij men de houding van de arm kon bepalen. Een uitgestrekte arm won de wedstrijd, alhoewel Michelangelo van mening was dat de arm gebogen achter Laocoöns achterhoofd moest zitten. De opvolger van Julius III, Paus Leo X, liet het beeld met de uitgestrekte arm door Bandinelli meermalen kopiëren in brons. Na Napoleon Bonapartes verovering van Italië in 1799 werd de beeldengroep verplaatst naar het Louvre in Parijs. Daar bleef het, tot Napoleons val in 1813. Toen zonden de Britten het beeld terug naar het Vaticaan. In 1957 werd in Rome de originele rechterarm teruggevonden, die inderdaad gebogen was en achter Laocoöns hoofd hoorde. De uitgestrekte arm werd verwijderd en het origineel herbevestigd.
[bewerk] Inspiratiebron
Laocoon en zijn zoons heeft vele kunstenaars tijdens de Renaissance geïnspireerd. Niet de minste was Michelangelo, die voor zijn beeld 'de Stervende Slaaf' duidelijk de vorm van Laocoön heeft overgenomen (mét de arm gebogen achter het hoofd).
[bewerk] Link met Lessing
Gotthold Ephraim Lessing vergelijkt in "Laokoon oder Über die Grenzen der Malerei und Poesie" een uitbeelding van de dood van Laocoön met een beroemde, in Rome gevonden, beeldengroep met een beschrijving van datzelfde onderwerp in Vergilius' Aeneis. Het wezenlijke verschil tussen beide benaderingen is volgens Lessing dat die van de poëzie duidelijk een voortschrijdende handeling is, waarvan de verschillende delen na elkaar, chronologisch, gebeuren, de ander daarentegen (die van de beeldende kunsten in het algemeen) duidelijk een statische handeling, waarvan de verschillende delen zich naast elkaar in de ruimte ontwikkelen. Poëzie is "tijdkunst", de beeldende kunsten zijn "ruimtekunst".
[bewerk] Link met Winckelmann
Bekende citaat van Winckelmann: “edle Einfalt und stille Größe” Voor Winckelmann straalt Laocoons beeld sereniteit en passie uit in plaats van angst.
Johann Joachim Winckelmann (Stendal, 7 december 1717 – 8 juni 1768) was een Duits archeoloog en kunsttheoreticus. Hij wordt wel beschouwd als de grondlegger van de (klassieke) archeologie vanwege zijn studies over klassieke kunst (m.n. over de ontdekkingen te Herculaneum).
[bewerk] Link met Goethe
Goethe ziet in de Laocoongroep een meestersymmetrie.
Johann Wolfgang von Goethe (28 augustus 1749 – 22 maart 1832) was een Duits schrijver, wetenschapper, filosoof en staatsman. Goethe was de schrijver van onder meer "Faust en Zur Farbenlehre".
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Laocoon van Wikimedia Commons. |
