Kalifaat van de Fatimiden
Het Kalifaat van de Fatimiden (of ook wel het Kalifaat van de Isma'ilieten) was een in Noord-Afrika regerende dynastie van de 10e eeuw tot de 12e eeuw.
De Fatimiden behoorden tot de sjiitische stroming van het isma'ilisme. Zij erkenden niet de (soennitische) kalief in Bagdad en vormden zo een soort "tegen-kalifaat". De Fatimiden claimden af te stammen van Fatima Zahra, dochter van de profeet Mohammed en vrouw van de vierde kalief, Ali. Hun tegenstanders noemden hen echter geringschattend de Ubaydiyyun, de afstammelingen van Ubaydullah al-Mahdi.
De eerste Fatimide, bovengenoemde Ubaydullah, trok van Syrië naar wat nu Tunesië is. Daar versloeg hij in 909 met steun van Berbers de Tunesische Aghlabiden-dynastie en de Algerijnse Rustamiden-dynastie. Ook dwong hij de Marokkaanse Idrisiden tot het betalen van tribuut. In 910 liet hij zich in de plaats al-Raqqada (huidige Tunesië) tot kalief uitroepen. In 917 werd Sicilië door de Fatimiden veroverd.
In 969 versloeg de Fatimidische generaal Jawhar de Ikhshididen en trok hij de Egyptische hoofdstad Fustat binnen. In plaats van Fustat werd een nieuwe hoofdstad gesticht, al-Qahira of Caïro. Spoedig breidde de dynastie haar invloed uit over Palestina en Syrië. In 1059 werd zelfs Bagdad tijdelijk bezet.
Met de Byzantijnen onderhielden de Fatimiden meestal vreedzame relaties; met de komst van de Seldjoeken, die de Fatimiden hun Aziatische gebieden ontnamen en ook Byzantium bedreigden, werden deze zelfs hartelijk.
Geteisterd door de kruisvaarders en vooral door interne moeilijkheden verzwakte de dynastie zienderogen; de laatste Fatimide werd door Saladin in de 12e eeuw afgezet. Hierna vestigde zich in Egypte de dynastie der Ajjoebiden.
| regeerperiode | naam | opmerking | |
|---|---|---|---|
| 909 - 934 | Ubaydullah al-Mahdi | ||
| 934 - 946 | Abu'l Qasim Muhammad Nizar al-Qa'im | ||
| 946 - 953 | Abu Tahir Isma'il al-Mansur | ||
| 953 - 975 | Abu Tamim Ma'ad al-Mu'izz | ||
| 975 - 996 | Abu'l Mansur Nizar al-Aziz | ||
| 996 - 1021 | Abu 'Ali al-Mansur al-Hakim | ||
| 1021 - 1036 | Abu Hashim 'Ali al-Zahir | ||
| 1036 - 1094 | Abu Tamil Ma'ad al-Mustansir | ||
| 1094 - 1101 | Abu'l Qasim Muhammad al-Musta'li | ||
| 1101 - 1130 | Abu 'Ali al-Mansur al-Amir | ||
| 1130 - 1149 | Abu'l Maimun 'Abdul Majid al-Hafiz | ||
| 1149 - 1154 | Abu'l Mansur Isma'il al-Zafir | ||
| 1154 - 1160 | Abu'l Qasim 'Isa al-Fa'iz | ||
| 1160 - 1171 | Abu Muhammad 'Abdullah al-Adid |
