Joseph Dietzgen
Joseph Dietzgen (Blankenberg, 9 december 1828 – Chicago, 15 april 1888) was een Duitse leerlooier en autodidactische socialistische filosoof, die min of meer onafhankelijk van Marx en Engels een theorie van dialectisch materialisme ontwikkelde.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Dietzgen wordt in 1828 geboren in Blankenberg, nabij Siegburg. Na de lagere school bezoekt hij korte tijd de Bürgerschule en de Lateinschule, die hij niet geheel doorloopt. Hij wordt leerlooier, net als zijn vader, en leest in zijn vrije tijd Goethe, Schiller, economische werken, socialistische geschriften, Aristoteles, Kant, Fichte en Franse filosofen.
In het Revolutiejaar 1848 wordt Dietzgen, dan woonachtig te Uckerath, politiek actief. Hij leest stukken van Marx in de Neue Rheinische Zeitung en constateert grote ideologische tegenstellingen tussen de Duitse burgerij en arbeidersklasse. Het repressieve klimaat wordt hem echter te veel, en hij vertrekt in juni 1849 naar de Verenigde Staten. Daar werkt hij als leerlooier, leraar en schilder. Hij lijdt een zwervend bestaan en keert uiteindelijk in 1851 terug naar Duitsland, waar hij in 1853 trouwt.
Terug in Uckerath begint Dietzgen een eigen zaak, die tegelijk leerlooierij, bakkerij en kruidenierszaak is. In 1855 schrijft hij een boek over de moraal. Hij stuurt het manuscript naar Feuerbach, maar geeft het werk niet uit; de tekst is verloren gegaan.
In 1859 besluit Dietzgen opnieuw naar de VS te vertrekken. Aldaar begeeft hij zich in communistische kringen. In 1861 publiceert Dietzgen zijn eerste bewaard gebleven artikel, "Schwarz oder Weiß?", over de slavernij. Datzelfde jaar keert hij ook weer terug naar Duitsland, waar hij zijn vaders leerlooierij overneemt.
Van 1864 tot 1868 woont Dietzgen opnieuw in het buitenland, nu in Sint Petersburg, waar hij de staatsleerlooierij succesvol moderniseert. Vanaf 1867 komt hij in contact met Karl Marx, die hij in 1869, terug in Duitsland, voor het eerst ontmoet. Dietzgen woont dan in Siegburg, waar hij een sectie van de Eerste Internationale organiseert en actief is in de Sozialdemokratische Arbeiterpartei (SDAP) van Bebel en Liebknecht, een van de voorlopers van de SPD. Ook schrijft hij veel in socialistische kranten. Met praktische politieke problemen houdt hij zich weinig bezig: hij is vooral bezig zijn eigen ideeën en die van Marx uiteen te zetten en uit te bouwen.
In 1878 wordt Dietzgen gearresteerd wegens opruiing en zit hij drie maanden vast; niet lang daarna zou de Socialistenwet in werking treden. Dietzgen wordt uiteindelijk vrijgesproken, maar zijn brochure "Die Zukunft der Sozialdemokratie" wordt in beslag genomen.
Economische overwegingen dwingen Dietzgen zijn heil andermaal in Amerika te zoeken. In 1884 vertrekt hij naar Hoboken bij New York; in 1886 verhuist hij naar Chicago. Al snel na zijn aankomst in Chicago breekt daar een grote staking uit van voornamelijk anarchistische socialisten en syndicalisten, die pleiten voor een achturige werkdag en tegen politierepressie. De staking wordt bloedig neergeslagen en de leiding van de plaatselijke arbeidersbeweging verdwijnt in het gevang; acht mannen worden zonder bewijs ter dood veroordeeld; vijf van hen vinden daadwerkelijk de dood. Dietzgen biedt aan de redactie van drie anarchistische kranten op zich te nemen. Deze daad komt hem op vreemde blikken van zijn marxistische kameraden te staan, maar Dietzgen laat zich aan interne ruzies niets gelegen liggen.
In 1888 overlijdt Dietzgen, 59 jaar oud. Hij ligt begraven op Waldheim, een begraafplaats nabij Chicago voor Duitse emigranten, slechts meters vandaan van de vermoorde leiders van 1886.
[bewerk] Filosofie
Dietzgen formuleerde, op basis van Marx en Feuerbach, een wereldbeschouwing voor de opkomende arbeidersbeweging. Zijn filosofie is dialectisch en monistisch, in de zin dat Dietzgen het geheel van de werkelijkheid (das Weltall) en de ontwikkeling daarin bestudeert, en niet afgebakende deelgebieden daarin. Hij verwerpt metafysica en religie.
De ontwikkeling van Dietzgens filosofie is omgekeerd aan die van Marx: waar Marx geschoold was in de klassieke, idealistische dialectiek van Hegel en daar een materialistische variant van formuleerde, begon Dietzgen met materialistische opvattingen waar hij een dialectisch systeem van bouwde.
[bewerk] Externe link
- Werken van Joseph Dietzgen in het Marxists' Internet Archive
| Bron(nen): |
|
