Hondsdagen
Dit artikel gaat over de periode Hondsdagen, in België: Hondsdag. In Nederland wordt daarmee een dag bedoeld waarop de temperatuur 30ºC of meer bedraagt, een tropische dag. In België hanteert men een grens van 25ºC, die temperatuur moet dan gemeten worden in Ukkel.
Inhoud |
[bewerk] Sterrenbeeld 'De Grote Hond'
De dagen van omstreeks 20 juli tot rond 20 augustus worden de Hondsdagen genoemd. In deze periode, die soms ook wel iets eerder of later begint, komt de heldere ster Sirius van het sterrenbeeld de Grote Hond gelijk met de Zon op. Zodoende is Sirius (volgens de Griekse mythologie de hond van Orion) niet te zien. Toen Orion stierf kreeg hij met zijn hond Sirius een plek aan de hemel. De periode van de Hondsdagen is het hoogtepunt van de zomer, de hoogzomer. In Nederland is Sirius op zijn vroegst op 25 augustus weer zichtbaar. Veel mensen associeren de Hondsdagen met de aanwezigheid van veel insecten, met name muggen en vliegen.
[bewerk] Hitte
De Grieken en Romeinen zagen de Hondsdagen als de periode van de grote hitte. Ook voor Nederland gaat dat op: de tijd van de Hondsdagen is de warmste van het jaar. Het etmaalgemiddelde van de temperatuur is dan 17 graden Celsius en 's middags is 19 tot 24 graden heel normaal. Ook komen tijdens deze dagen de meeste hittegolven voor.
[bewerk] Overstromingen
Voor de oude Egyptenaren vielen de Hondsdagen samen met de jaarlijks terugkerende overstroming van de Nijl. Deze volgde altijd zo'n 15 dagen nadat Sirius weer zichtbaar was geworden. Volgens Ptolemaeus is in Egypte de kans om sterren van de eerste grootte te zien opkomen het grootst drie kwartier voor zonsopkomst. Terugrekenend voor 30o NB kon Sirius volgens deze eisen in de Juliaanse kalender in 500 v. Chr, op 19 juli gezien worden. Volgens de Gregoriaanse kalender zou dat 14 juli zijn.
Toen het Nassermeer nog niet bestond, waren de overstromingen het gevolg van seizoensregens in Ethiopië, de zuidelijke Soedan en vooral de omgeving van het Victoriameer. In Egypte zelf valt het hele jaar door nauwelijks regen.
Een overstromingsperiode, waarbij rivieren buiten hun oevers treden, is er bij ons niet. Maar de warmte kan wel gemakkelijk leiden tot onweersbuien met veel regen in korte tijd en lokale wateroverlast. Een vochtig, warm en broeierig weertype met zo nu en dan een paar stevige buien is karakteristiek voor de Hondsdagen. Voor onze voorouders, die nog niet over koelkasten beschikten, was dat ook de tijd waarin voedsel en melk sneller bedierven.
[bewerk] Honden?
In verscheidene landen had men vroeger de gewoonte om honden tijdens de Hondsdagen muilkorven om te doen uit vrees voor hondsdolheid. Maar de Hondsdagen hebben verder niets te maken met honden, al kan het tijdens een onweer hondenweer zijn. Het woord hondenweer is afgeleid van het oud-Nederlandse woord ondeweer, dat slecht weer betekent. In het Fries bestaat het woord 'ungetiid',dat was de zomerperiode tijdens de hooioogst.
[bewerk] Trivia
- Vroeger ging men ervan uit dat het weer tijdens de Hondsdagen het weer tijdens de nazomer en herfst zou kunnen voorspellen. Zo is er een gezegde dat zegt:
Komen de Hondsdagen met veel regen, dan gaan we slechte tijden tegen maar komen de Hondsdagen helder en klaar, verwacht dan maar een gunstig jaar
- De eerste dag van de hondsdagen, 20 juli, wordt ook wel pisgriet genoemd.
- In 1952 publiceerde Hugo Claus een roman met de titel 'De Hondsdagen'.
