Euraziatische talen
Het Euraziatisch is een hypothetische macro-familie die verschillende taalfamilies uit Europa, Azië en Noord-Amerika groepeert. De theorie over haar bestaan werd ontwikkeld door wijlen Joseph Greenberg.
Inhoud |
[bewerk] De takken van het Euraziatisch
Greenberg (2000:279-81) onderscheidde volgende takken binnen het Euraziatisch :
- Aegeïsch (Etruskisch)
- Indo-Europees
- Oeraals-Yukaghir
- Altaïsch
- Koreaans-Japans-Ainu
- Nivchisch/Gilyak
- Tsjoektsjo-Kamtsjadaals
- Eskimo-Aleoetisch
De Aegeïsche talen werden oorspronkelijk gesproken in Griekenland, de Egeïsche eilanden en West-Anatolië. De best gedocumenteerde taal uit deze familie is het Etruskisch, dat werd gesproken in Toscane en omstreken tot de eerste eeuw A.D. Mogelijk werd het naar Italië gebracht door immigranten ten tijde van de Griekse Duistere eeuwen.
Het Indo-Europees is een taalfamilie die de meeste Europese talen omvat en heel wat Aziatische talen.
Het Oeraals-Yukaghir verbindt het Yukaghir, een taal met verschillende dialecten, gesproken in Siberië, met de uitgebreide familie van Oeraalse talen. Deze familie bestaat uit de Samojeedse talen en de Fins-Oegrische. De bekendste Oegrische taal is het Hongaars. De meest bekende Finse talen zijn het Fins, het Ests en de Samische (Lapse) talen.
Het Altaïsch omvat de Turkse talen, de Mongoolse talen en de Toengoezische talen, maar volgens Greenberg niet het Koreaans, het Ainu of het Japans.
De Koreaans-Japans-Ainu-groep, zoals bepaald door Greenberg, vormt één groep, waartoe ook het Riukiuaans behoort, dat nauw aansluit bij het Japans. Volgens de conventionele theorieën zijn deze talen niet gerelateerd.
Het Nivchisch of Gilyak wordt gesproken op de noordelijke helft van het eiland Sachalin en het nabijgelegen Aziatische vasteland.
De Tsjoektsjo-Kamtsjadaalse talen vormt een groep talen gesproken in Tsjoekotka, in het uiterste noordoosten van de Russische Federatie, en zuidelijk daarvan op het Kamtsjatka schiereiland.
De Eskimo-Aleoetische talen worden gesproken in het gebied dat zich uitstrekt van de Aleoeten, een eilandengroep tussen Rusland en Noord-Amerika, over Noord-Canada tot Groenland
[bewerk] Relatie tot andere taalfamilies
Greenberg komt tot de ietwat verrassende conclusie dat de Euraziatische taalfamilie het nauwst verwant is met de Amerind-talen, één van de drie Amerikaanse taalgroepen die hij definieert. Volgens hem komt de Euraziatisch-Amerind-familie overeen met een relatief jonge expansie (ongeveer 15.000 BP) op gebied dat toegankelijk werd door het smelten van het Arctische ijs (2002:2).
[bewerk] Erkenning door linguïsten
De Euraziatische hypothese wordt afgewezen door heel wat linguïsten, meestal op de grond dat Greenberg in zijn research gebruikmaakt van mass lexical comparison, een controversiële methode die hij ontwikkelde in de jaren vijftig. Anderen houden rekening met Greenbergs successen, zoals zijn algemeen aanvaarde classificatie van Afrikaanse talen, en nemen een afwachtende houding aan. Tot Greenbergs aanhangers behoren de Amerikaanse linguïsten Merritt Ruhlen en Allan Bomhard.
[bewerk] Verwachtingen
De belangrijkste kritiek op theorieën zoals die van Greenberg stelt dat het contact tussen bevolkingsgroepen vaak een uitwisseling van woorden tot gevolg heeft. Gelijkenissen in woordenschat en zelfs grammaticale structuur wijzen daarom niet noodzakelijk op een gezamenlijke oorsprong. Het Engels bevat bijvoorbeeld heel wat Franse woorden, en het Perzisch heel wat Turkse en Arabische woorden. Het Engels blijft nochtans afstammen van het Oergermaans, en het Perzisch van het Oud-Perzisch. Of gelijkenissen tussen talen het gevolg zijn van de afstamming, dan wel van uitwisseling, kan alleen empirisch vastgesteld worden, van geval tot geval. De gelijkenissen tussen de taalgroepen die Greenberg definieert als Euraziatisch kunnen op dit moment op beide manieren verklaard worden.
De Euraziatische hypothese blijft intrigerend voor de taalwetenschap. In recente werken van Winfred P. Lehmann en anderen wordt de theorie ontwikkeld dat het Proto-Indo-Europees afstamt van een actief-statieve taal. Karakteristieken van deze taal zijn onder meer de sov-woordvolgorde : Subject-Object-Verb (onderwerp - lijdend voorwerp - werkwoord), het gebruik van agglutinerende suffixen en de afwezigheid van een grammaticale gender. Deze kenmerken komen veel voor onder de talen die Greenberg identificeert als Euraziatisch, zoals bijvoorbeeld het Japans en het Turks. Het is waarschijnlijk te vroeg voor een definitieve uitspraak over de Euraziatische hypothese, maar ze is op het gebied van taaltypologie wel compatibel met recent werk over het Indo-Europees.
[bewerk] Zie ook
- Nostratische talen
| Bron(nen): |
