Deïsme
 |
Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van een of meer onderdelen van dit artikel.
Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie, en pas na controle desgewenst het artikel aan. |
Deïsme is een godsdienstfilosofie, die leert dat er weliswaar een persoonlijke God of godheid bestaat die de wereld en de wetten van de natuur geschapen heeft, maar dat Hij zijn schepping daarna heeft losgelaten. Hij is onderscheiden, maar ook gescheiden van de wereld en oefent daar geen invloed meer op uit. Volgens deze visie is God niet antropomorf, antwoordt Hij niet letterlijk op gebed en verricht Hij geen wonderen.
Het deïsme verschilt van het theïsme in de zin dat het eenzijdig de transcendentie (het ver boven de wereld verheven zijn, het daarvan afgescheiden zijn) van God benadrukt ten nadele van zijn immanentie (het in de wereld actief aanwezig zijn).
Met deïsme wordt echter meestal de oorspronkelijke filosofie bedoeld zoals die is uitgedacht door de Engelsman Lord Herbert of Cherbury (1583-1648) en in de 17e en 18e eeuw verder ontwikkeld door onder meer de Engelse filosofen John Toland, Anthony Collins, Matthew Tindal, Thomas Woolston, Thomas Chubb en Thomas Paine. Zij kregen steun van de Franse filosoof Voltaire en in de Verenigde Staten in zekere mate van Benjamin Franklin en Thomas Jefferson. Zij zagen het christendom als een rationele religie van de natuur, een voor het verstand begrijpelijke godsdienst. Daarmee weken ze af van de leerstellingen van het orthodoxe christendom.
