Chasa Mengelberg
De Chasa Mengelberg is een chalet dat dirigent Willem Mengelberg (1871-1951) begin 20e eeuw in Graubünden, Zwitserland liet bouwen. Mengelberg verbleef er vooral tijdens vakanties en ontving er ook regelmatig gasten. Later diende het als gastenverblijf.
De Chasa staat in het dorpje Zuort, in het Graubündense bergdal Unterengadin, en betekent "huis" in het Reto-Romaans, de lokale taal.
[bewerk] Geschiedenis
De wens van oud-chef-dirigent van het Concertgebouworkest Willem Mengelberg om zijn eigen chalet te bouwen, ontstond in de zomer van 1910. Niet ongebruikelijk verbleef hij in Zwitserland om te kuren en te genieten van de natuur. In dat bewuste jaar, bracht Mengelberg zijn vakantie door in Val Sinestra, een kuuroord niet ver bij Scuol vandaan. Tijdens een wandeling in de omgeving kwam Mengelberg in Zuort terecht, een dorpje op 1711 m boven zeeniveau. Het stelt niet veel voor; er staat immers maar één huis, namelijk de boerderij Hof Zuort. Mengelberg was van het gebied rond Val Sinestra en Zuort zó onder de indruk geraakt, dat hij aan zijn vrouw Mathilde (1875-1943) schreef:
- Hier is 'n heerlijk oord voor jou!! De baden zijn goddelijk. (...) De bron is (...) juist voor jou geschikt. Een van de aller beste
bronnen, die er op de heele wereld te vinden zijn voor zenuw zwakke of enigszins afgetobde menschen. ik geloof dat voor jou
dit bad in (de) toekomst - je badplaats zal zijn. Daarbij de heerlijke frissche lucht, en de wandelwegen in de bosschen, ook naar
Zuort - heel gewoon - niets bergbeklimmer achtigs, maar voor elke oude tante - zooals jij - gemakkelijk te bewandelen.¹
En zo geschiedde; de wens van Mengelberg kwam uit. In 1911 werd er met de bouw van zijn chalet begonnen, dat hij overigens zelf ontworpen had. Die kunde had hij nog overgehouden aan de opleiding die zijn vader Friedrich Wilhelm (1837-1919) hem in zijn atelier had gegeven. Zijn vader was namelijk kunstenaar en ontworp en bouwde onder andere enkele onderdelen van de Keulse Dom.
In etappes werd de Chasa gebouwd. Het duurde tot 1922 tot het in zijn huidige omvang ontstond. In het eerste jaar begon men de bouwwerkzaamheden met de benedenverdieping en de kelder. In 1912 kwam er een verdieping bij; de verdieping waar zich de kamers van de gasten bevonden. Vanaf 1914 was de eerste verdieping ook daadwerkelijk gereed om gasten te kunnen ontvangen. In de winter van 1915/1916 kwam er nóg een verdieping bovenop, Mengelbergs eigen verdieping. Daar had hij zijn eigen slaapkamer, een klein balkonnetje en zelfs een eigen badkamer met bad. In de jaren tot 1922 volgden nog enkele kleine toevoegingen.
[bewerk] Na de dood van Mengelberg
Voordat Mengelberg stierf op 21 maart 1951, had hij de toekomst van de Chasa al verzekerd. Mengelberg had de nadrukkelijke wens dat na zijn dood de Chasa zou ontstaan tot zomerverblijf voor musici. De Zwitserse Chasa Mengelberg Stiftung werd verantwoordelijk voor het onderhoud van de chalet en de Nederlandse Chasa Mengelberg Stichting kreeg de opdracht om het gastenverblijf op zich te nemen. Tot en met 2001 bleef het gastenverblijf in stand, mede dankzij Elly Bijsterus Heemskerk (1889-1987), die tot 1982 gastvrouw was in de Chasa. Sinds 2001 is er geen gastenverblijf.
¹ Brief van 10 augustus 1910.
