Charedisch jodendom
Het charedisch jodendom (Hebreeuws: יהדות חרדית - jahadoet charediet), vaak bekend onder de minder politiek correcte naam "ultra-orthodox", is één van de twee hoofdrichtingen binnen het orthodoxe jodendom. De andere richting is het modern-orthodox jodendom. De aanhangers van deze richtingen zijn voorstanders van de meest traditionele navolging van de joodse wetten. Chared betekent letterlijk vrezend, in dit verband "vrezend voor het woord van God" (chared lidvar Hashem).
Het charedisch jodendom is onderverdeeld in twee hoofdstromingen, het chassidisch jodendom en de misnagdiem (tegenstanders) of het Litouws jodendom. De drie belangrijkste centra van het charedisch jodendom zijn de steden Jeruzalem en Bnei Brak in Israël en New York in de VS. Ook in Antwerpen, Londen, Manchester, Parijs, Wenen en Lyon (in volgorde van geschatte grootte) en in veel steden in Noord-Amerika, zoals Montreal, zijn gemeenschappen van charedische joden. In Amsterdam kunnen circa 700 joden tot het charedisch jodendom worden gerekend. Zij hebben ook een eigen school in de wijk Buitenveldert, het Cheider.
Religieuze aanhangers van het charedisch jodendom zijn vaak visueel herkenbaar. Mannen dragen soms een speciale jas of hoed en vaak een zwarte keppel (al dan niet onder een hoed), en soms lange loshangende pijpenkrullen (anders vaak weggestopt achter het oor). Religieuze vrouwen in deze richting dragen altijd een rok of jurk. Pas nadat ze getrouwd zijn, dragen ze een hoofdbedekking (hoofddoek, pruik of hoed).
Het charedisch jodendom kan worden onderverdeeld tussen de chassidische en litvishe (of Litouwse) stromingen.
Een overkoepelende organisatie van charedische joden is de Jeruzalemse Edah HaChareidis. Echter, niet alle bewegingen zijn erbij aangesloten.
Inhoud |
[bewerk] Richtingen binnen het chareidisch Jodendom
[bewerk] Chassidisch jodendom
hoofdartikel: Chassidisch jodendom
- Het Chassidisch jodendom (ook bekend als chassidisme) vindt zijn oorsprong in Oost-Europa. De grondlegger was rabbijn Yisroel ben Eliezer (1698-1760), bijgenaamd de Ba'al Shem Tov. De richting is opgesplitst in vele tientallen grotere en kleinere chassisidische groepen. Karakteristieken zijn onder andere de sterke verbintenis met rabbijnen (Rebbes) die religieuze leiding geven aan die groepen en het bijzonder uitbundig vieren van feesten, door middel van chassidische dansen en klezmer muziek.
[bewerk] Misnagdiem
hoofdartikel: Misnagdiem
- De misnagdiem of het Litouws jodendom, ook wel bekend als de Litvaks, is een richting die in Litouwen ontstond en tegen het chassidisme inging. Tegenwoordig wordt de naam gebruikt voor het gehele charedisch jodendom dat niet chassidisch is. Een groot gedeelte van de aanhangers zijn sefardische joden, afkomstig uit de islamitische landen in het Midden-Oosten. "Litouws jodendom" mag niet worden verward voor de joodse gemeenschap van het land Litouwen, dat het eerste centrum was van de richting.
De meest beroemde leider van de beweging was de Vilna Gaon.
[bewerk] Sefardisch orthodox jodendom
hoofdartikel: Sefardisch orthodox jodendom
- Hieronder vallen de strikt-orthodoxe joden afkomstig uit met name de Arabische landen, zoals Irak en Marokko.
[bewerk] Chareidim in Israël
Chareidim dienen niet in het Israelische leger. In plaats van in het leger te dienen, dienen chareidim overigens wel bij de hulp aan slachtoffers: ze bemannen ambulances en verlenen eerste hulp. Lange tijd zijn de chareidim gezien als de 'pure joden', maar in Israël ontmoeten de chareidim bij de overige inwoners steeds meer weerstand vanwege hun uiterst religieuze houding. De chareidim doen nauwelijks mee aan het openbare leven in de grotere Israëlische samenleving; het is een in zichzelf gekeerde groep. Veel mannen, met name uit de Litvishe sector, werken niet maar richten zich uitsluitend op het bestuderen van duizenden joodse boeken. Bij de Westelijke Muur (Klaagmuur) in Jeruzalem is dagelijks een bonte stoet van chareidische joden te aanschouwen.
[bewerk] Chareidim in Nederland en België
Hoofdartikel: Joods Antwerpen
In Antwerpen bevindt zich een van de grootste orthodox-joodse gemeenschappen uit het land. Het overgrote merendeel van de joden daar is chassidisch.
Hoofdartikel: Cheider
In Amstelveen en Amsterdam, met name in de Rivierenbuurt en Buitenveldert, wonen enkele honderden chareidim. In de Lekstraat (Rivierenbuurt, Amsterdam) bevindt zich de Lekstraat-synagoge, die bekend staat als centrum van de chareidische joden in Amsterdam. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amstelveense synagoge, die bekend staat als centrum van de modern-orthodoxen. Daarnaast beschikt de chareidische gemeenschap over eigen onderwijsinstellingen: de in Buitenveldert gevestigde school het Cheider, die middelbaar en voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo) verzorgt alsmede intensief religieus onderwijs, en het kollel Chacham Tzvi, in de Lekstraatsynagoge gevestigd, waar getrouwde mannen voltijd leren.
| {{{afb_links}}} | Richtingen in het jodendom (Portaal) | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Rabbijns: Orthodoxen - Conservatieven - Liberalen | Niet-Rabbijns: Karaïeten |
| {{{afb_links}}} | Charedisch (ultra-orthodox) jodendom (Portaal) | {{{afb_rechts}}} | |
|---|---|---|---|
|
Hoofdrichtingen: Misnagdiem ("Litouws" jodendom) - Chassidisch jodendom - Yerushalmi - Sefardisch orthodox jodendom |
