Chassidisch jodendom
Het Chassidisch jodendom (ook bekend als chassidisme) is een ultra-orthodoxe richting binnen het jodendom. De belijders heten de chassidim of chassidiem. Het chassidisme vindt zijn oorsprong in Oost-Europa. Het chassidisme is één van de stromingen binnen het charedisch jodendom; de ander stroming is die van de misnagdiem (wat staat voor tegenstanders). In plaats van misnagdiem wordt ook wel de term Litouws jodendom gebruikt.
Het chassidisch jodendom bestaat uit ontelbaar veel bewegingen (chassidusen) die ieder hun eigen leider hebben. Deze leider staat bekend als een Rebbe. Een Rebbe is een spiritueel leider van een chassidus, maar hoeft niet per se een grote geleerde te zijn. De positie van Rebbe is meestal erfelijk en is zowel in opvolging als functie te vergelijken met het koningschap in Nederland.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaan
Het chassidisme is in de eerste helft van de 18e eeuw ontstaan in Polen, de grondlegger is rabbijn Yisroel ben Eliezer (1698-1760), bijgenaamd de Ba'al Shem Tov (Hebreeuws voor Meester van de Goede Naam). Chassidim houden zich net als andere chareidim strikt aan de joodse wetgeving, zoals de spijswetten en kledingvoorschriften. Chassidische mannen dragen in het openbaar altijd zwarte kleding en een hoed of keppeltje, aan de zijkant van hun hoofd dragen sommigen lange pijpenkrullen, genaamd peyos. Vrouwen dragen altijd een rok of jurk en moeten na hun huwelijk hun hoofd bedekken met een hoed, sjaal, muts of pruik. De volgelingen van Ba'al Shem Tov stichtten honderden chassidische bewegingen. Sommigen daarvan waren zeer succesvol en tellen nu nog tienduizenden aanhangers; anderen zijn sinds de Shoah (Holocaust) niet meer aanwezig. Aan het eind van de 19e eeuw behoorde de meerderheid van de Oost-Europese joden tot het chassidisme. De chassidiem van Oost-Europa, die niet voor de Duitse bezetting vluchtten, zijn vrijwel allen omgekomen in de Holocaust.
[bewerk] Belangrijkste centra
Op dit moment liggen de voornaamste centra in Israël, met name Jeruzalem en Bnei Brak, en in de Verenigde Staten met de grootste concentratie in New York. In Europa zijn de grootste centra van chassidim te vinden in Londen, Antwerpen, Manchester, Parijs, en Wenen. In Joods Antwerpen wonen naar schatting circa 20.000 joden waarvan het merendeel charedisch; onder hen zijn veel chassidiem.
[bewerk] Chassidische bewegingen
Tegenwoordig is het Chassidisch jodendom georganiseerd in talloze bewegingen, zoals de bewegingen Breslov, Lubavitch (Chabad), Satmar, Ger, en Bobov. Chassidische bewegingen worden door Rebbes geleid; de nieuwe Rebbe is meestal een zoon of naast familielid van de voorgaande Rebbe. Sommige grote chassidische bewegingen, zoals Breslov en Lubavitch, hebben momenteel (2005) geen levende Rebbe. De meeste chassidim zijn meer of minder fel anti-zionistisch. Bewegingen die bekend staan om hun extreem anti-zionistische houding, zijn o.a. Satmar, Toldos Aharon en Dushinsky.
Dit is een gedeeltelijke lijst van de bewegingen:
- Pshevorsk
- Satmar
- Bobov
- Gur
- Lubavitch
- Belz
- Dushinsky
- Tzanz
- Toldos Aharon
- Toldos Avraham Yitzchak
- Breslov
- Shotz
- Skver
- Alexander
- Berditchev
- Chortkov
- Vizhnitz
- Spinka
- Rachmastrivka
- Chernobyl
- Puppa
- Biala
- Skullen
- Nadvorna
- Boston
- Karlin-Stolin
- Kosov
- Kotzk
- Modzitz
- Munkatsh
- Nitra
- Ruzhin
- Shotz
- Slonim
- Tosh
Deze bewegingen, waarin een overleden Rebbe meestal door zijn oudste zoon of, wanneer hij alleen dochters heeft, door zijn oudste schoonzoon wordt opgevolgd, hebben de neiging zich bij het kiezen van een Rebbe in een intern conflict te vinden over wie de volgende Rebbe zal zijn en breken vervolgens in twee stromingen op. Dit gebeurde inmiddels bij Belz, Bobov, Toldos Aharon en is thans met Satmar het geval.
[bewerk] Neo-chassidisme
Behalve het klassieke chassidisme, dat simpelweg een onderdeel van het (ultra-)orthodoxe ofwel chareidisch jodendom is, bestaat er ook een beweging van niet-orthodoxe joden die bepaalde chassidische dingen leren. In West-Europa wordt deze richting vooral bekend door de boeken van Martin Buber
[bewerk] Wetenswaardigheid
- De novelle Twee koffers vol (1993) van Carl Friedman speelt zich af binnen de chassidische gemeenschap van Antwerpen. Het boek is in 1998 onder de titel Left Luggage verfilmd onder regie van en met Jeroen Krabbé. De film is door orthodoxe Joden (die overigens zelden films kijken of seculiere boeken zoals het boek van Carl Friedman lezen) veroordeeld wegens de eenzijdige en vrij negatieve kijk die hij geeft op deze gemeenschap.
| {{{afb_links}}} | Richtingen in het jodendom (Portaal) | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Rabbijns: Orthodoxen - Conservatieven - Liberalen | Niet-Rabbijns: Karaïeten |
| {{{afb_links}}} | Charedisch (ultra-orthodox) jodendom (Portaal) | {{{afb_rechts}}} | |
|---|---|---|---|
|
Hoofdrichtingen: Misnagdiem ("Litouws" jodendom) - Chassidisch jodendom - Yerushalmi - Sefardisch orthodox jodendom |
