Cees Nooteboom
Cornelis Johannes Jacobus Maria Nooteboom (Den Haag, 31 juli 1933) is een Nederlands schrijver van voornamelijk romans, poëzie en reisverslagen.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Nooteboom werd geboren in Den Haag. Op school werd hij vaak als "lastpak" weggestuurd, en zou hij in niet minder dan vier middelbare scholen hebben schoolgegaan. Hij ging onder andere naar school in een Franciscanerklooster in Venray en een Augustijns gymnasium in Eindhoven, maar hij maakte zijn middelbare opleiding af aan een avondgymnasium te Utrecht.
Hij begon met werken in 1951 bij een bank in Hilversum, maar zwierf vanaf 1953 door Europa, nadat hij door het leger werd afgekeurd voor zijn dienst wegens 'te mager'. Tijdens zijn reis schreef hij het eerste hoofdstuk van zijn debuutroman Philip en de anderen. In Parijs leerde hij Philip Mechanicus kennen, met wie hij naar Cannes trok en vandaar naar Nederland. In 1955 kwam zijn debuut Philip en de anderen uit waarvoor hij de Anne Frank-prijs ontving. De naam Philip was een verwijzing naar Mechanicus. In 1956 volgde de dichtbundel De doden zoeken een huis en schreef hij zijn eerste grote journalistieke reportage voor Het Parool over de Hongaarse opstand, waarvoor hem een reisbeurs werd toegekend. Aan het eind van de jaren vijftig begon hij reisverhalen te schrijven voor Elsevier. Dit zou zijn genre blijven.
In 1957 trouwde hij voor het eerst met Fanny Lichtveld. Maar later scheidde hij en ging hij een relatie aan met de zangeres Liesbeth List, voor wie hij ook een aantal teksten schreef, van 1965 tot 1979.
Na De ridder is gestorven (1963) schreef hij bijna twintig jaar geen roman. Vanaf 1961 was hij redacteur bij de Volkskrant, maar in 1967 werd hij reisredacteur bij het tijdschrift Avenue.
Zijn bekendste boek is Rituelen (1980). Het werd in 1981 bekroond met de F. Bordewijkprijs, en werd in 1989 verfilmd onder regie van Herbert Curiël, met in de hoofdrollen Derek de Lint en Thom Hoffman.
Nooteboom heeft veel lezers in Duitsland, en is verder vertaald in het Engels, het Spaans, het Frans, het Turks, het Hongaars en vele andere talen.
Op 10 december 2003 werd bekend dat hem de P.C. Hooftprijs 2004 was toegekend. De prijs werd hem op 21 mei 2004 uitgereikt.
Op 24 juli 2005 trad hij op in het programma Zomergasten bij de VPRO.
[bewerk] Kenmerken in zijn romans
- Hij maakt vaak gebruik van raamvertellingen, die soms nog eens gesplitst zijn in onderdelen. De onderdelen waarin hij zijn romans verdeeld zijn meestal ook in een verschillende stijl geschreven. Naar het einde toe laat hij de scheiding tussen kern- en kaderverha(a)l(en) vervagen, zelfs indien deze zich in een andere tijd en/of plaats afspelen.
- Hij probeert de sfeer in zijn boeken te creëren door het verwerken van de toenmalige actualiteit en gedachtestromingen uit de tijd en plaats waarin het verhaal zich afspeeld.
- Zijn hoofdpersonages zijn vaak complex of chaotisch.
- Complexe liefde: de (hoofd)personages meestal in zijn boeken gaan liefde en/of seksualeit meestal niet op "normale" wijze (door driehoeksverhoudingen, kleine onderlinge sociale afhankelijkheid, groepsverkrachting zonder trauma's,...).
- Hij speelt veel met stijlen door alle onderdelen waarin het boek is verdeeld in een andere stijl te schrijven en de onderdelen naar het einde toe in elkaar te versmelten. In raamvertellingen laat hij de scheiding tussen het kader en kernverhaal naar het einde toe te vervagen. Personages die eventueel in voorgaande onderdelen zijn gestorven laat hij dan voortleven in nakomelingen. zodat het toch nog mogelijk is alle onderdelen tot een geheel te doen versmelten.
- Hij laat andere culturen in zijn boeken aan het bod laten komen.
"Paradijs verloren" is een goed voorbeeld van deze kenmerken: het bestaat uit een verhaal, in een verhaal in een verhaal; hierdoor ontstaat een effect dat het "Droste-effect" heet. In deze roman zijn de kaderverhalen en het kernverhaal zijn nog eens opgesplitst in verschillende onderdelen, elk in een andere stijl geschreven. Op het einde zijn alle belangrijke personages uit alle onderdelen bij elkaar en is het onderlinge verband duidelijk. Ook is een van de hoofdpersonages, Alma, een vrij chaotisch personage, dat in het begin van het (kern)verhaal wordt verkracht door een groep mannen in een achterbuurt van São Paulo, maar er geen trauma's aan overhoudt. Ook komt de cultuur van de aboriginals vaak aan bod in het boek.
[bewerk] Externe links
[bewerk] Prijzen
- 1957 - Anne Frank-prijs voor Philip en de anderen
- 1960 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Ibicenzer gedicht
- 1960 - ANV-Visser Neerlandia-prijs voor De zwanen van de Theems
- 1963 - Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs voor De ridder is gestorven
- 1965 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Gesloten gedichten
- 1978 - Jan Campertprijs voor Open als een schelp - dicht als een steen
- 1981 - F. Bordewijkprijs voor Rituelen
- 1982 - Cestoda-prijs
- 1982 - Mobil Pegasus Literatuur Prijs voor Rituelen
- 1985 - Multatuliprijs voor In Nederland
- 1992 - Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre
- 1993 - Aristeion-prijs (Europese Literatuurprijs)
- 1997 - benoemd tot Honorary member of the Modern Language Association of the United States of America.
- 2000 - Gedichtendagprijzen voor het gedicht 'Harba lori fa' uit de bundel Zo kon het zijn
- 2002 - Goethe-prijs
- 2002 - Oostenrijkse staatsprijs
- 2004 - P.C. Hooftprijs voor zijn gehele oeuvre
[bewerk] Bibliografie
- 1954 - Phillip en de anderen (roman, Querido)
- 1956 - De doden zoeken een huis (gedichten, Querido)
- 1958 - De verliefde gevangene (roman, Querido)
- 1959 - Koude gedichten (gedichten, Querido)
- 1959 - De zwanen van de Theems (toneel)
- 1960 - Het zwarte gedicht (gedichten, Querido)
- 1961 - De koning is dood (roman, De Roos)
- 1963 - Een middag in Bruay (reisverhalen)
- 1963 - De ridder is gestorven (roman, Querido)
- 1964 - Gesloten gedichten (gedichten, De Bezige Bij)
- 1965 - Een nacht in Tunesië (reisverhalen)
- 1968 - Een ochtend in Bahia (reisverhalen)
- 1968 - De Parijse beroerte (reportage)
- 1970 - Gemaakte gedichten (gedichten, De Bezige Bij)
- 1971 - Bitter Bolivia / Maanland Mali (reisverhalen)
- 1978 - Open als een schelp - dicht als een steen (gedichten, Arbeiderspers)
- 1978 - Een avond in Isfahan(reisverhalen)
- 1980 - Rituelen (roman, Arbeiderspers)
- 1980 - Nooit gebouwd Nederland. 'want tussen droom en daad staan wetten in de weg en practische bezwaren...' (Essay)
- 1981 - Voorbije passages, reisverhalen (reisverhalen)
- 1981 - Een lied van schijn en wezen (roman, De Arbeiderspers)
- 1981 - Voorbije passages 2 (reisverhalen)
- 1982 - Gyges en Kandaules. Een koningsdrama (toneel)
- 1982 - Mosukei! (novelle, De Arbeiderspers)
- 1982 - Aas (gedichten, Arbeiderspers)
- 1983 - Waar je gevallen bent, blijf je (reisverhalen)
- 1984 - Vuurtijd, IJstijd. Gedichten 1955-1983 (gedichten, Arbeiderspers)
- 1984 - In Nederland (roman, De Arbeiderspers)
- 1985 - De zucht naar het Westen (reisverhalen)
- 1986 - De dichter en de dingen
- 1986 - De Boeddha achter de schutting. Aan de oever van de Chaophraya (novelle, Kwadraat)
- 1986 - Het Spaans van Spanje
- 1988 - De brief
- 1989 - De wereld een reiziger (reisverhalen)
- 1989 - Het gezicht van het oog (gedichten, Arbeiderspers)
- 1990 - Berlijnse notities (reisverhalen, Singel - pockets)
- 1991 - Rollende stenen, getijde, met schilderijen van J. van den Berg
- 1991 - Vreemd water (reisverhalen, De Arbeiderspers)
- 1991 - Het volgende verhaal (boekenweekgeschenk, De Arbeiderspers)
- 1992 - De omweg naar Santiago (reisverhalen)
- 1992 - Zurbaránk (reisverhalen)
- 1993 - Groeneveld: herinneringen aan een landhuis in Baarn 1946-1966
- 1993 - De ontvoering van Europa (Essay)
- 1993 - Zelfportret van een ander. Dromen van het eiland en de stad van vroeger, prozagedichten
- 1993 - De koning van Suriname (reisverhalen)
- 1995 - Van de lente de dauw. Oosterse reizen (reisverhalen, De Arbeiderspers)
- 1997 - De koning van Suriname (reisverhalen)
- 1997 - De filosoof zonder ogen : Europese reizen (reisverhalen)
- 1997 - 1997 Terugkeer naar Berlijn (reisverhalen)
- 1998 - Allerzielen (roman, Atlas)
- 1999 - Zo kon het zijn (gedichten, Contact)
- 2000 - Bitterzoet, honderd gedichten van vroeger en zeventien nieuwe (gedichten, De Arbeiderspers)
- 2002 - Nootebooms Hotel
- 2004 - Paradijs Verloren (roman, Atlas)
- 2005 - Het geluid van Zijn naam. Reizen door de Islamitische wereld
- 2005 - De slapende goden | Sueños y otras mentiras (een livre de peintre met lithografieën van Jürgen Partenheimer, Ergo Pers)
