Brandblusser

Een brandblusser is een apparaat om het vuur van een klein brandje te doven. Het bestaat uit een cilinder waarin een beperkte hoeveelheid blusmiddel onder druk staat. Er zijn ook blussers waarin zich een drukpatroon bevindt, die eerst geactiveerd (ingeslagen) moet worden via een rode inslagknop bovenop de blusser. Door een opening kan het blusmiddel op het vuur gespoten worden. Hieronder staan de voorwaarden die voor brandblussers gelden in Nederland, inclusief de wetgeving en de normen die voor brandblussers gesteld zijn.

Een brandblusser is geschikt voor een of meerdere brandklassen. Een brandblusser is kortweg ingedeeld in drukvat, blusstof en drijfgas. Als er geen drijfgas in het drukvat aanwezig zou zijn, dan kan ook de blusstof niet uit de blusser komen. Sommige blussers hebben daarom een drukmeter (manometer) bovenop de blusser zitten. Hierin is te zien of de druk van het drijfgas nog voldoende is om de blusser te activeren.

Men kan daarom een brandblusser ruwweg indelen in twee soorten:

• Blussers die onder permanente druk staan
• Blussers die niet onder druk staan (moet door gebruiker onder druk worden gezet met een inslagknop bijvoorbeeld).

Blussers met een drukpatroon kunnen onderverdeeld worden in:

• Blussers met een inwendige drukpatroon
• Blussers met een uitwendig drukpatroon (hier is de drukpatroon buiten het vat aangebracht)

Verder zijn blussers in te delen in:

• Blusapparaten die te dragen zijn
• Blusapparaten die niet te dragen zijn.
• Blusapparaten met een onbeperkte blusstof (Slanghaspels)
• Blusapparaten met een beperkte blusstof, zoals brandblussers.

Inhoud 1 Soorten 2 Andere soorten 3 Gebruik 4 Verschillende brandklassen 4.1 A 4.2 B 4.3 C 4.4 D 4.5 E 4.6 F 5 Zie ook

[bewerk] Soorten

Het blusmiddel kan vloeibaar zijn, maar ook (bijv. in poedervorm) in gasvorm zijn. Veelgebruikte blusmiddelen zijn:

• Water. Een goedkoop middel met een groot koelend effect. Nadelen: vorstgevoelig en water kan gevaarlijk zijn bij gebruik op brandende benzine of olie. Ook onder spanning staande apparatuur kan gevaar opleveren als er water als blusmiddel wordt gebruikt.
• Poeder. Men spreekt dan van een poederblusser. Het poeder bestaat uit een mengsel van ammoniumfosfaat en ammoniumsulfaat. Een nadeel van een poederblusser is de grote nevenschade aan elektronische apparatuur en de kans op herontsteking van het brandje als er niet goed geblust wordt. Wanneer met een poederblusser is geblust, dan moet het overgebleven poeder met een industriële stofzuiger worden verwijderd. Gebruik geen water om het poeder op te ruimen.
• Schuim. Men spreekt dan van een schuimblusser.

• Koolstofdioxide (CO₂). Deze blussers zijn direct te herkennen omdat ze een zwarte expansiekoker of sneeuwkoker aan het uiteinde van de slang hebben. Tussen expansiekoker en slang zit een handvat, dat men tijdens gebruik van de blusser moet vasthouden. Het handvat is nodig omdat het uiteinde van de onbeschermde koker zeer koud wordt (-80°C) en men door deze extreme kou derdegraads brandwonden op zou kunnen lopen.
• Halonen. Vanaf 1 januari 2004 is het gebruik en bezit van halonen in brandblusapparaten en brandbeveiligingssystemen in Nederland en België verboden. Men had twee soorten Halon: Halon 1211 (Broomchloordifluormethaan) of kortweg BCF die gebruikt werden in draagbare brandblussers en Halon 1301 (Broomtrifluormethaan) ofwel BTM, aanwezig in stationaire blusgasinstallaties. Het verbod voor Halon staat in verband met de milieuschade die het Halon-gas aan de ozonlaag van de aarde veroorzaakt. Halonblussers werden vooral in computerruimten ingezet omdat het Halon niet schadelijk was voor elektronische apparatuur. Halonen zijn koolwaterstoffen die gehalogeneerd zijn. Ze worden onder druk tot een vloeistof verdicht. De bluswerking wordt gerealiseerd door de negatieve katalytische werking op het verbrandingsproces. Deze negatieve katalyse wordt ook bereikt via een ABC (poeder)blusser. Halon mag niet meer gebruikt worden en de bestaande apparaten dienen te worden ingeleverd.

[bewerk] Andere soorten

• Soms ook wordt zand als blusmiddel gebruikt. In dit geval worden speciale zandbakken geplaatst alwaar men met een schep een brandje kan blussen. Zand wordt gebruikt als er stoffen branden die niet met water kunnen worden geblust, zoals bijvoorbeeld benzinebranden.

[bewerk] Gebruik

• De brandblusser kan zowel in huizen, bedrijven, kantoren, auto's en boten aanwezig zijn. In bedrijven en kantoren is daarnaast ook vaak een brandslang aanwezig. Brandslanghaspels dienen een slanglengte te hebben tussen 20 en 30 meter te hebben met een diameter van 19, 25 of 33mm. De uitgebreide eisen voor brandslanghaspels staan verwoord in de Europese Norm EN 671-1. Slanghaspels kunnen alleen klasse A branden blussen en dienen niet aanwezig te zijn in panden waar de nevenschade (parket, houten wanden e.d.) groot is. In huizen is soms een blusdeken aanwezig. Vroeger stond in veel huizen een emmer zand klaar, waarmee een beginnende brand bedekt kon worden.

• De brandblusser kan niet gebruikt worden om de hete gassen af te koelen die zich bij een brand bovenin de ruimte bevinden. Daarvoor is voornamelijk water geschikt. De brandblusser is enkel bedoeld om het brandende materiaal af te sluiten waardoor er geen zuurstof meer bij kan, en het vuur zal doven. Een veel gemaakte fout is dat iemand het blusmiddel op de vlammen richt, terwijl de bron van de vlammen (het materiaal dat in brand staat) bedekt moet worden.

• Poederblussers worden veelvuldig gebruikt. Omdat zij droog poeder bevatten is er geen kans dat de metalen cilinder gaat roesten, en het poeder is vrij goedkoop. Bij oude poederblussers kan het voorkomen dat het poeder gaat klonteren en niet meer geschikt is om een brand mee te blussen. Een nadeel van een poederblusser is dat het poeder na gebruik van de blusser zeer moeilijk op te ruimen is. Zoals gezegd moet het poeder na gebruik van een poederblusser met een industriële stofzuiger worden verwijderd. Bij de veelgebruikte kleine poederblussertjes in auto's geldt als bijkomend nadeel dat de blustijd hooguit een paar seconden is.

• Koolzuursneeuwblussers, ook wel CO₂-blussers genoemd, zijn geschikt voor het blussen van vloeistofbranden en branden in onder spanning staande apparatuur. Het blussen gebeurt doordat de CO₂ de zuurstof verdringt en door afkoeling. Bij het expanderen van de vloeibare CO₂ in gasvorm wordt het grote zwarte mondstuk van de blusser erg koud (-80 C°) en daarom moet de brandblusser altijd aan het handvat worden vastgehouden. Een voordeel van een koolzuursneeuwblusser is dat de blusstof (CO₂) bij gebruik geen reststoffen achterlaat, en daarom worden koolzuursneeuwblussers onder meer toegepast bij hoogwaardige elektronische apparatuur. Het nadeel van CO₂-blussers ligt vooral in besloten kleine ruimten. Zuurstof wordt door de kooldioxide blusser verdreven en de kleine ruimten vullen zich dan met CO₂ waardoor degene die de blussing uitvoert kan stikken. Bij een blussing in kleine ruimten (WC's en kleine bergingen) dient men hier wel rekening mee te houden.

[bewerk] Verschillende brandklassen

Op brandblussers in Nederland vindt men op de brandblusser een aanduiding voor welke brandklasse de blusser is bedoeld. Dit kan noodzakelijk zijn om te weten welke blusser bij het uitbreken van een beginbrandje moet worden ingezet. Wanneer een computer vlam vat, gebruikt men een Kooldioxide blusser aangezien de nevenschade voor andere elektronische apparatuur nihil moet zijn. Gebruikt men daarentegen een poederblusser, dan is de kans groot dat het zeer fijn gemalen zoutstof van de poederblusser in elk onderdeeltje van een elektronisch apparaat gaat nestelen. Dit kan de schade van aangrenzende apparatuur behoorlijk verhogen (deze machines moeten dan worden schoongemaakt). Wie een goedkoop alternatief voor een brandblusser wil aanschaffen kan een brandblusdeken kopen. Bijna alle brandklassen kan de blusdeken aan, en is in het gebruik vrij simpel toe te passen. Dit is een ideaal blusmiddel voor de huisvrouw bij een kooktoestel.

De brandklasse staat op elke blusser via een pictogram aangegeven.

De volgende brandklassen kunnen we nu in Nederland onderscheiden:

[bewerk] A

Brandklasse A betekent, dat de blusser een blusstof heeft om branden in vaste stoffen te blussen. Vaste stoffen van organische oorsprong: zoals hout, papier, stro, kunststoffen, kolen. De blusstof die gebruikt wordt kan water zijn (de blusser heeft dan een zilveren kleur: dit in tegenstelling met de andere blussers. Het drukvat is dan rood geverfd) of de blusstof is speciaal soort poeder. Een andere blusser is dan de z.g. Slanghaspel. Omdat Brandslanghaspels in verband worden gebracht met mogelijke legionella besmettingen, dienen de slanghaspelhoofdkranen verzegeld te zijn en op geregelde tijden doorgespoeld te worden.

[bewerk] B

Brandklasse B betekent, dat de blusser een blusstof heeft om vloeistofbranden te blussen, zoals olie, benzine, alcohol, sommige kunststoffen, veststoffen en bitumen. Blusstoffen die gebruikt worden zijn: Poeder, CO₂ en Schuim (zoals FFF en AFFF. Uitspreken als Trippel F en A Trippel F)

[bewerk] C

Brandklasse C betekent, dat de blusser een blusstof heeft om gasbranden te blussen, zoals propaan, butaan en aardgas. Blusstoffen die gebruikt worden zijn, CO₂ en schuim (Schuim is een natblusser)

Soms worden brandklassen gecombineerd, bijvoorbeeld een ABC-blusser (dat ook gloedpoeder wordt genoemd). Poederblussers worden vaak met deze brandklassen aangeduid. Het gloedpoeder kan een smeulende vaste stof omsluiten, waardoor het smeulen van vaste stoffen wordt gesmoord.

[bewerk] D

Brandklasse D betekent, dat de blusser een blusstof heeft om metaalbranden te blussen. Metaalbranden zijn branden waarbij Magnesium, Zirkonium, Lithium, Kalium en Natrium betrokken zijn en die erg moeilijk zoniet onmogelijk met vorige brandblussers kunnen worden gedoofd. De blusstof is een bepaald soort poeder, dat over het brandend metaal wordt gestrooid. Metaalbranden zijn bijzonder fel (zoals Magnesiumbranden). Op de blusser staat dan dat er sprake is van een D-(poeder)blusser of ABCD-poederblusser.

[bewerk] E

Brandklasse E betekent, dat de blusser een blusstof heeft om elektriciteitsbranden te blussen. Voor elektriciteitsbanden kan men denken aan een brand in een schakelkast waar de stroomdraden in brand staan of een brand in een werkende computer/apparaat. Dit pictogram staat niet op de blusser. Blussers die hieraan voldoen zijn CO₂-blussers.

[bewerk] F

Brandklasse F betekent, dat de blusser een blusstof heeft om frituurbranden te blussen. Frituurbranden zijn moeilijk te blussen met de andere blusstoffen aangezien er vaak heronsteking kan plaatsvinden. Zodra de temperatuur van olie of vet oploopt tot boven de 320 graden Celsius vindt zelfontbranding plaats en begint het vet of de olie spontaan in brand te vliegen, dus zonder dat er een vlam wordt bijgehouden. De oorzaak van dergelijke branden is vaak te herleiden naar slecht werkende temperatuurbeveiligingen (een kapotte thermostaat) of het gebruikmaken van oud of vervuild vet. Een F-blusser is een nieuwe klasse met een bepaald soort schuim (wet chemical of chemisch blusschuim). Dit schuim sluit de frituurbrand beter af en heeft een sterk koelende werking. Herontsteking is dan niet meer mogelijk. Bedrijven die patat verkopen kunnen het beste een F-blusser neerhangen. Het is verstandig om een vetbrandblusser te nemen die uitgerust is met een metalen lans aan de slang. Hierdoor is van veilige afstand de brand te blussen in een frituurpan.

[bewerk] Zie ook

• Brandpreventie
• Blusdeken
• Branddriehoek
• Brandvijfhoek
• Brandslang