Aureliaanse Muur
De Aureliaanse Muur is een stadsmuur in Rome gebouwd tussen 271 en 275 door de Romeinse keizer Aurelianus.
Inhoud |
[bewerk] De noodzaak van een nieuwe Stadsmuur
De 19 kilometer lange muur is gebouwd met als doel het beschermen van de hoofdstad van het Romeinse Rijk tegen aanvallen van barbaarse stammen uit Germania.
Er bestond al een oudere stadsmuur, de Muur van Servius Tullius, gebouwd in de Republikeinse tijd. Deze voldeed echter niet meer na eeuwen van vrede, waarin de inwoners van Rome niet op muren hoefden te rekenen voor hun bescherming. De oude muur was al vervallen en de stad was destijds al ruim buiten de grenzen van deze muur gegroeid.
De crisis van de derde eeuw had het Romeinse Rijk op militair en financieel gebied danig verzwakt, zodat Germaanse stammen regelmatig Romeins grondgebied konden aanvallen. Omdat Rome zelf ook niet meer veilig was besloot keizer Aurelianus dat de stad een nieuwe muur nodig had.
Aurelianus heeft de voltooing van zijn grootste bouwwerk niet meer mee kunnen maken. Hij werd in september 275 vermoord door de Praetoriaanse Garde. De muur werd rond 280 door zijn opvolger Probus afgebouwd.
[bewerk] Constructie van de Muur
Om de muur snel en goedkoop te kunnen bouwen werden vele bestaande gebouwen en een aantal aquaducten versterkt en in de muur opgenomen. Onder andere het Amphitheatrum Castrense, de Castra Praetoria, de Piramide van Cestius en een deel van het Aqua Claudia aquaduct werden zo ingebouwd en bleven om deze reden tot op heden bewaard. Er wordt geschat dat ongeveer 10% van de muur bestaat uit oudere constructies.
De Aureliaanse muur is gebouwd op beide zijden van de Tiber. Een zware ketting, gespannen tussen 2 torens op de beide oevers, sloot de rivier ’s nachts af om ongewenste schepen te weren.
De uit bakstenen bestaande muur was oorspronkelijk 19 kilometer lang, 6 meter hoog en 3,5 meter diep. Er waren 16 stadspoorten. De muur had 383 wachttorens, deze werden op ongeveer 30 meter van elkaar gebouwd, zodat iedere vijand die de stad wilde aanvallen binnen het bereik kwam van de wapens die op de torens geplaatst waren. Verder telde de muur ongeveer 7000 kantelen, 2066 geschutspoorten en 166 latrines.
De Aureliaanse muur omsloot niet het hele grondgebied van de stad. Slechts 1372 van de ongeveer 1800 hectare bevond zich binnen de muur. Vooral delen van de stad op de westelijke oever van de Tiber vielen er buiten. Monumenten als het Vaticaans Naumachia en het Circus van Nero bevonden zich nu ook buiten de muur, al waren deze inmiddels al niet meer in gebruik. Andere buitengesloten stadsdelen waren dun bevolkt en er lagen voornamelijk tuinen en villa's.
[bewerk] Verdere geschiedenis van de Muur
De 6 meter hoge muur was ontworpen om een stormloop van vijandige soldaten tegen te houden, de muur was niet geschikt voor een langdurige belegering. Daarom liet keizer Maxentius (306-312), die een aanval vreesde van zijn grote rivaal Constantijn, al snel de muur met 1,5 meter opgehogen, de grote poorten verstevigen en een aantal kleine poorten sluiten. Opmerkelijk is dat toen Constantijn uiteindelijk met zijn leger bij Rome arriveerde, Maxentius besloot om niet binnen de muren te blijven. Hij trok met zijn hele leger de stad uit om slag te leveren bij de Milvische brug en kwam daarbij om het leven.
Aan het eind van de 4e eeuw werd Rome bedreigd door invallen van de Gothen en Vandalen. Hierom liet Keizer Honorius in 401 en 402 grote verbeteringen in de muur aanbrengen. De muur werd verder opgehoogd tot 11 meter en de stadspoorten werden extra verstevigd. In deze tijd werd ook het Mausoleum van Hadrianus, de huidige Engelenburcht, omgebouwd tot fort en in de verdedigingswerken van de stad opgenomen.
De omvang van de muur zorgde voor problemen, want Rome had niet genoeg soldaten meer in de stad om de 19 kilometer lange muur te bemannen. Desondanks bleek de muur een werkzaam schild tegen de invallen van de barbaren. De Gothen en Vandalen die Rome in de eerste helft van de 5e eeuw plunderden konden de muur niet doorbreken. In plaats hiervan moesten ze een list gebruiken; ze sloopten de aquaducten en dwongen hiermee de Romeinen, die toen geen drinkwater meer tot hun beschikking hadden, de stadspoorten te openen.
Na de val van het West Romeinse Rijk in 476, en vooral door de Byzantijnse verovering van het Oostgotenrijk tussen 535 en 555, is de stad grotendeels ontvolkt. De Aureliaanse Muur was nu veel te groot voor de kleine stad die restte. De Romeinse bevolking concentreerde zich grotendeels op het Marsveld. In de overige delen van de nu verlaten stad, bouwden de rijken grote villa's en werden tuinen aangelegd.
Wegens de belangrijke defensieve functie van de Aureliaanse Muur is deze, in tegenstelling tot de vele antieke monumenten in Rome, wel altijd onderhouden door de Pausen en het stadsbestuur. Op een aantal plaatsen is de muur nog uitgebreid met extra verdedigingswerken en bastions om ook bescherming te kunnen bieden tegen vuurwapens. Plannen om grote delen van de muur te herbouwen zijn wegens geldgebrek nooit uitgevoerd.
De muur hield zijn functie tot 20 september 1870, toen tijdens de periode van de Italiaanse eenwording de Piëmonteze troepen van het Koninkrijk Italië een bres in de muur maakten bij de Porta Pia. Door deze bres vielen zij de stad binnen en maakten een einde aan de Kerkelijke Staat van Paus Pius IX.
[bewerk] De Muur tegenwoordig
De muur is voor een groot gedeelte (ongeveer 13 kilometer) nog redelijk intact, in het bijzonder de zuidelijke sectie is nog in goede staat. Het westelijke deel, op de linkeroever van de Tiber, is op een paar fragmenten na geheel verdwenen.
Vanaf het eind van de 19e eeuw heeft men veel middeleeuwse gebouwen en andere constructies van de muur verwijderd om deze in de oorspronkelijke antieke staat te herstellen. In de moderne tijd is de verkeersdruk in Rome enorm toegenomen. Omdat de muur hiervoor een belemmering vormt, zijn er op een aantal plaatsen nieuwe grote doorgangen gemaakt om de vele auto’s op een soepele wijze door te kunnen laten.
De Aureliaanse Muur heeft zich door de eeuwen heen veel robuuster getoond dan enig antieke architect zich ooit voor had kunnen stellen. Zeventien rumoerige eeuwen, katapulten, kanonnen, bommen en aardbevingen zijn niet genoeg geweest om de muur omver te krijgen.
Het “Museo delle Mura” in de Porta San Sebastiano geeft informatie over de constructie van de muur en hoe de verdedigingswerken functioneerden.
[bewerk] Stadspoorten
De Muur had in de tijd van Aurelianus zestien stadspoorten. Twee bestaande poorten van het Castra Praetoria maakten ook deel uit van de Aureliaanse Muur, maar deze werden al enkele jaren na de opname van de Castra in de muur gesloten.
Er waren vier hoofdpoorten, de Porta Flaminia en de Porta Appia waar de belangrijkste Romeinse wegen naar het noorden en zuiden begonnen, en de Porta Portuensis en Porta Ostiensis waar de wegen begonnen naar de twee zeehavens op beide oevers van de monding van de Tiber. Deze vier hoofdpoorten hadden allen een dubbele doorgang. De overige poorten slechts een enkele. Er zijn nog elf poorten uit de Romeinse tijd overgebleven. De andere poorten zijn herbouwd of geheel verdwenen. In de Renaissance zijn de Porta Pia en de Porta San Giovanni in de muur bijgebouwd.
[bewerk] Lijst van Stadspoorten (Porte)
Beginnend bij de meest noordelijke poort en met de klok mee.
Op de oostelijke oever van de Tiber:
- Porta del Popolo (Porta Flaminia) – hier begint de Via Flaminia
- Porta Pinciana – voormalige toegang tot Villa Borghese
- Porta Salaria – hier begint de Via Salaria
- Porta Pia – hier begint de Via Nomentana Nova
- Porta Nomentana – hier begon de Via Nomentana Veta
- Porta Praetoriana – de noordelijke poort van het Castra Praetoria, het legerkamp van de Praetoriaanse Garde
- Porta Principalis Dextera – de oostelijke poort van het Castra Praetoria
- Porta Clausa – kleine gesloten poort naast het Castra Praetoria
- Porta Tiburtina – hier begint de Via Tiburtina
- Porta Maggiore (Porta Praenestina) – hier komen 3 aquaducten samen en begint Via Praenestina
- Porta San Giovanni – vlakbij de Basiliek Sint-Jan van Lateranen
- Porta Asinaria – hier begint de oude Via Tuscolana
- Porta Metronia (Porta Metrovia)
- Porta Latina – hier begint de Via Latina
- Porta San Sebastiano (Porta Appia) – hier begint de Via Appia
- Porta Ardeatina
- Porta San Paolo (Porta Ostiensis) – naast de Piramide van Cestius, hier begint de Via Ostiense
Op de westelijke oever van de Tiber:
- Porta Portuensis – hier begint de Via Portuensis
- Porta San Pancrazio (Porta Aurelia) – hier begint de Via Aurelia
- Porta Settimiana (Porta Septimiana)
[bewerk] Referenties
- Verschillende auteurs. (2005-2006), "Mura aureliane", it.wikipedia.org. URL bezocht op 12 januari 2006.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Virtual Roma Uitgebreide beschrijving van de stadsmuur inclusief gids voor een rondwandeling.
- LacusCuritius Artikel uit S. Platner, A Topographical Dictionary of Ancient Rome
- RomeArtlover Tekeningen van de muur, door Guiseppe Vasi gemaakt in 1781.
- Die Mauern Roms (Duits) Informatie en foto's.
[bewerk] Foto galerij
 Porta Pia |
 De gesloten Porta Nomentana |
 Porta Tiburtina |
 Porta Maggiore |
 Porta Ardeatina met moderne doorgang voor autoverkeer |
 Porta san Paolo |
 De muur bij de Pincio tuinen |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Stadspoorten van Rome op Wikimedia Commons. |
