Iron Maiden
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Iron Maiden er þungarokkhljómsveit sem var stofnuð á jóladag árið 1975 af bassaleikaranum Steve Harris fyrrverandi meðlim Gypsy's Kiss og Smiler. Hljómsveitin er ein sú áhrifamesta og þekktust af gaddavírsböndum („heavy metal“) heims og hefur selt meira en 60 milljón plötur á heimsvísu.
Efnisyfirlit |
[breyta] Byrjunin
Iron Maiden var stofnuð af bassaleikaranum Steve Harris í London árið 1975, þá var Steve aðeins 19 ára og var einnig bráðefnilegur knattspyrnumaður þar sem hann spilaði með unglingaliði West Ham í austurhluta London. Steve ætlaði að byrja að læra á trommur, en þar sem hann hafði hvergi pláss fyrir trommusett ákvað hann að fá sér bassa. Hann fékk sinn fyrsta bassa 17 ára gamall, Fender Telecaster eftirlíkingu fyrir 40 pund, sem eru um 5000 íslenskar krónur.
Hann spilaði áður í böndum eins og Gypsy’s Kiss og Smiler en þau bönd lifðu ekki lengi. Gypsy’s Kiss spilaði í fyrsta sinn og entist í sex tónleika. Þá stofnaði hann Smiler sem gekk ekki upp. Svo hann ákvað að stofna nýtt band, Iron Maiden. Nafn sveitarinnar, Iron Maiden, eða Járnfrúin á íslenskri tungu, má rekja til gamals pyntingartækis. Hugmyndina fékk Steve úr kvikmyndinni The Man In The Iron Mask (1939).
Á þessum tíma var pönkstefnan vinsælust, en Harris hlustaði frekar á rokkbönd eins og Deep Purple, Jethro Tull, Judas Priest og Wishbone Ash og hafði mestan áhuga á að spila tónlist á borð við þær sveitir. Það sem Iron Maiden voru að gera í upphafi var alls ekki ólíkt fyrri hljómsveitum Steves. Steve réð til sín söngvarann Paul Day, gítarleikaranna Dave Sullivan og Terry Rance og trommarann Ron „Rebel“ Matthews.
Þessi liðskipan entist ekki lengi, Steve var með ákveðnar hugmyndir um hvernig tónlistin þeirra ætti að vera. Í nóvember sama ár voru bara Ron og Steve eftir, þá réð hann söngvarann Dennis Wilcock, sem áður hafði verið í Smiler með Steve og gítarleikarnn Bob Sawyer (Bob Angelo). Dennis benti Steve á gítarleikarann Dave Murray og var hann samstundis ráðinn. Í lok ársins hætti svo Bob Sawyer. Nú hófst röð af mannabreytingum. Inn kom Barry Graham en hann vildi láta kalla sig „Thunderstick“.
En Adam var ekki lengi í paradís. Dave þoldi ekki Dennis né Bob og öfugt og endaði það með því að hann var rekinn úr sveitinni. Steve sá mjög á eftir honum og að lokum fengu allir að fjúka. Hann nýtti tækifærið og endurréð Dave. Aftur réð hann fyrrum Smiler meðlim en að þessu sinni var það Doug Sampson, trommari. Löng leit af söngvara lauk þegar Steve fann Paul Di’Anno. Endalausar mannabreytingar héldu áfram.
[breyta] Rísandi afl
Fyrstu alvöru tónleikar Iron Maiden voru í Ruskin Arms klúbbnum í London, á gamlárskvöld 1977. Þeir héldu síðan áfram að spila á klúbbum við góðar viðtökur. Meðan á að þessum tónleikum stóð sömdu þeir lög, þar á meðal lögin Prowler, Strange World og Iron Maiden. Þeir ákváðu loks að fara í stúdíó til að taka upp eitthvað af þessu nýsamna efni. Þeir fóru í Spacewars stúdíóið í Cambridge og tóku þar upp Prowler, Strange World, Iron Maiden og Invasion. Stúdíóið kostaði 200 pund. Þeir sendu plöturnar til ýmissa útgefanda og að lokum voru þær gefnar út á plötunni The Soundhose Tapes, sem var þó aðeins smáskífa. Hún var gefin út í smáu upplagi og er nánast ómetanlegur sagngripur þann dag í dag. Platan vakti jafnframt mikla athygli og fengu þeir tam. Strax umboðsmann, hann Rod Smallwood. Þarna komust þeir einnig í kynni við teiknarann Derek Riggs, sem teiknaði og hannaði goðsagnaveruna Eddie, sem hefur alla tíð verið lukkudýr sveitarinnar og prýtt öll þeirra plötuhulstur.
Smallwood stóð sig nokkuð vel í starfi umboðsmanns og fékk fullt af tónleikum fyrir þá. Hann mælti einnig með því að þeir réðu annan gítarleikara, sem varð Dennis Stratton. Doug Sampson þurfti að hætta í bandinu og í hans stað kom Clive Burr. Rokk var alltaf að verða sívinsællra á þessum tíma og voru margar rokkplötur að seljast vel. Þegar fyrsta lag væntanlegrar plötu kom út sló það í gegn og náði 36. sæti breska vinsældarlistans, en þetta var lagið Running Free. Þeim var boðið að koma fram í sjónvarpi í Top of the Pops þættinum á BBC. Þeir samþykktu það með því skilyrði að þeir fengu að spila ‘live’. Þeir fengu það og urðu þar með önnur hljómsveitin til að gera það, en The Who með Pete Townshend í broddi fylkingar gerðu það fyrstir banda árið 1973.
Platan, sem einfaldlega hét Iron Maiden kom út þann 14. apríl 1980. Umslag plötunnar prýddi fyrsta teikning Dereks Riggs af Eddie. Platan sló í gegn og náði 4. sæti á topplistanum í Bretlandi. Platan innihélt lög á borð við Phanton of the Opera, Iron Maiden og Running Free. Flest laganna voru saminn af Steve og Paul. Þetta sama ár komu út tvær smáskífur, þær Sanctuary og Woman in Uniform. Þær vöktu einna helst athygli fyrir umslögin, en á annars sést Eddie myrða Margaret Thatcher með öxi, en á annarri situr Margaret fyrir honum með vélbyssu. Steve fannst Dennis vera að semja of mikið af lögum sem hljómuðu eins og 10cc eða The Eagles og að lokum var hann rekinn. Í stað hans var ráðinn æskuvinur Dave Murray, Adrian Smith.
Í ágúst sama ár er þeim boðið að hita upp fyrir stórbandið frá Ameríku, KISS, á Evróputúr þeirra, og að hita upp fyrir Ufo í Reading. Það gaf Steve tækifæri til að hitta Pete Way, einn af hans helstu áhrifavöldum.
[breyta] Auknar vinsældir
Önnur plata var væntanleg frá strákunum og fengu þeir í þetta skiptið Martin Birch til að pródúsera hana. Birch hafði áður unnið með Deep Purple, Black Sabbath, Rainbow og Whitesnake. Hann breytti sándinu til hins betra og kom með nýjar áherslur. Þann 2. febrúar kom svo platan út og fékk nafnið Killers. Hún náði 12. sæti breska listans, ekki eins hátt og fyrri platan. Meðal laga voru Drifter, Killers og Wrathchild. Eftir plötuna fóru þeir í heimstónleikaferðalag og auk þess að spila í Evrópu fóru þeir í fyrsta sinn til Kanada og Japan. Live diskur var gefinn út með upptökum frá Japan, kallaður Maiden Japan. Nú voru Maiden á barmi heimsfrægðar. Þeir spiluðu á 125 tónleikum árið 1981 og þeir hafa alltaf verið þekktir fyrir að vera duglegir að spila á tónleikum um allan heim. Di’Anno lifði algjöru rokk lífi á þessum tíma, reykti, drakk og skemmti sér. En það var farið að hafa áhrif á röddina og var honum sagt að hann mætti ekki drekka neitt sterkara en te til að halda röddinni. Það tókst honum erfiðlega og var hann að lokum rekinn um haustið ’81. Það olli mikilli óvissu um framtíð sveitarinnar. Í staðinn var loks ráðinn Bruce Dickinson, söngvari breska rokkbandsins Samson. Reyndar kallaði Bruce sig Bruce Bruce eftir persónu úr Monty Python atriði, en breytti því svo aftur í Dickinson þegar hann gekk til liðs við Maiden. En það var bara byrjunin á eitthverju stóru...
[breyta] Gullárin
Þeir spiluðu á nokkrum tónleikum með Bruce áður en upptökur á þriðju plötunni hófust snemma árs 1982. Hún kom svo út í mars sama ár. Platan hét The Number of the Beast og titillagið innihélt spádóminn um Andkrist (The Beast):
„Woe to you, oh Earth and Sea,
for the Devil sends the beast with wrath,
because he knows the time is short...
Let him who hath understanding reckon the number of the beast
for it is a human number, its number is Six hundred and sixty six.“
– Opinberunarbók Jóhannesar 13:18
Auk titillagsins inniheldur platan þekktasta lag sveitarinnar, Run to the Hills sem fjallar um baráttu indjána og kúreka. Fyrri hluti lagsins er frá sjónarhorni indjánanna („White man came, across the see, he brought us pain, and misery“), en sá seinni frá sjónarhorni kúrekanna. („Raping the women and wasting the men, the only good indians are tame“) Síðasta setningin vitnar í orðin „The only good indians are dead indians“
Lagið Children of the Damned er einnig með betri lögum plötunnar. Lagið er byggt á samnefndri mynd frá 1963 og fjallar um sex krakka sem fæðast hér og þar í heiminum og hafa einhverja ofurkrafta. Þau eru flutt til London og á meðan ákveðið er hvað gera skuli við þau er herinn að nota þau í ýmiss verkefni sem endar með því að þau deyja. Textinn lýsir einmitt dauða eins barnanna:
„Melting his face screaming in pain Peeling the skin from his eyes Watch him die according to plan He’s dust on the ground what did we learn“
Hallowed by Thy Name fjallar um seinustu augnablik í lífi manns sem er við það að deyja. Textinn er frábær og söngurinn mjög kraftmikill.
Þeir fóru á risa tónleikaferðalag eftir Number of the Beast plötuna, Beast on the Road, og spiluðu ma. Í fyrsta sinn í Ástralíu og Nýja Sjálandi og síðan fyrir 35.000 manns á Reading tónleikahátíðinni. Alls voru tónleikarnir um 180. Brátt hætti Clive Burr sem trommari vegna erfiðra samskipta við Steve. Í hans stað kom trommarinn úr sveitinni Trust, Michael McBrain, kallaður Nicko. Virkilega hæfileikaríkur trommari. Hans fyrsta verkefni var næsta plata þeirra, Piece of Mind. 16. maí 1983 kom hún út og náði hún 33. sæti breska vinsældarlistans. Frægustu lög þeirrar plötu eru líklega The Trooper og Flight of Icarus. Á umslaginu er Eddie hlekkjaður á geðveikrahæli. Tónleikaferðalagið eftir Piece of Mind gekk vel og voru alltaf fleiri að mæta og sjóvið að aukast.
Næsta plata fékk nafnið Powerslave og kom hún út 3. september 1984, en hún var fyrsta platan þar sem line-upið breyttist ekki. Á plötuumslaginu var Eddie egypskur Faraó. Á þessum tíma voru Iron Maiden á toppi ferils síns og þessi plata er svo sannarlega merki um það. Lög eins og Aces High, Powerslave og 2 Minutes To Midnight eru algjör klassík. Síðan er þarna lagið Rime of the Ancient Mariner, byggt á samnefndu ljóði eftir Samuel Taylor Coleridge. Lagið skiptist í 7 parta og er rúmar 13 mínútur á lengd.
Næst kom út live platan Live After Death. Hún var tvöföld og fylgdu með textarnir, sem er frekar óvenjulegt á tónleikaplötum á þeim tíma.
Næsta breiðskífa var Somewhere in Time sem kom út þann 29. júní 1986. Á umslaginu var Eddie í stórborg og með geislabyssu. Platan fékk reyndar þá gagnrýni að formúlan væri þreytt og væri búið að reyna hana áður. Lög á borð við Caught Somewhere in Time og Wasted Years eru meðal betri laga plötunnar. Það leið nokkur tími í næstu plötu, eða tvö ár. Þá kom út Seventh Son of a Seventh Son. Nafnið átti vel við, enda var þetta sjöunda plata þeirra. Platan var alls ekki ólík seinustu plötu og fékk svipaða gagnrýni. Hún kom 11. apríl 1988 og þrátt fyrir gagnrýnina seldist hún vel og náði fyrsta sæti breska vinsældarlistans. Á umslagi myndarinnar var Eddie að leysast í sundur og var það greinilegt merki um að sveitin væri á sömu braut. Liðsmenn hennar höfðu alls ekki jafngaman af þessu og áður. En á plötunni má helst nefna lagið Can I Play With Madness og titillagið sjálft. Eftir þessa plötu ákváðu liðsmenn sveitarinnar að taka sér ársfrí og koma svo sterkir inn aftur.
[breyta] Veldið hrynur?
Í þessu fríi sendi Bruce frá sér sólóplötuna Tattooed Millionare meðal annars með vini sínum Janick Gers. Adrian stofnaði hljómsveitina ASAP, sem stendur fyrir As Soon As Possible. Að loknu þessu fríi kom hljómsveitin saman til að taka upp nýja plötu, Martin Birch var ráðinn til að stjórna upptökum. Það gekk ekki áfallalaust fyrir sig og að lokum gekk Adrian út. Þá hafði Bruce samband við fyrrnefndan Janick Gers og bað hann um að koma í stað Adrians. Hann samþykkti það, enda kunni hann flest Maiden lögin. Platan kom út 1. október 1990. Hún hét No Prayer for the Dying. Hún fékk misgóða dóma, en lögin Holy Smoke og Bring Your Daughter to the Slaughter eru þó ágætis smellir. Platan náði öðru sæti breska listann. Þrátt fyrir það er þetta ein þeirra slakasta plata.
1992 kom svo út platan Fear of the Dark. Hún fékk ekki mjög góða dóma þó hún hafi innihaldið lög á borð við Be Quick or Be Dead og Fear of the Dark, sem er reyndar frábært lag. Lag sem er ávallt spilað á tónleikum. Enn voru Maiden að reyna að ná fram plötu sem minnti á gullaldartímana. Á tónleikaferðalaginu eftir plötuna kom sveitin til Íslands, en miðasalan gekk svo illa að fólki var bara hleypt frítt inn.
Í byrjun ársins 1993 hætti Bruce óvænt í sveitinni. Þeir fengu 5000 uptökur með söngvörum sem höfðu áhuga á að syngja með þeim. Að lokum var valinn maður sem kallaði sig Blaze Bayley. Fyrsta plata hans var X-Factor. Hún kom út 1995. Þetta var tíunda plata þeirra og fékk hún slæmar viðtökur og ætla ég ekki að segja mikið um hana. 1996 gáfu þeir út safnplötu og eftir gott frí kom platan Virtual XI út árið 1998. Nafnið vísaði til þess að platan var sú ellefta. Hún fékk enn verri dóma en X-Factor og að marga mati var stutt í endalok sveitarinnar. Steve Harris og Blaze töluðust ekki við og Blaze ferðaðist í annarri rútu á ferðalögum. Brátt var staðfest að Bruce væri kominn aftur, og með Adrian Smith með sér. Lítið var sagt um Blaze, en hann vildi sjálfur meina að þetta hafi verið gert í góðu.
[breyta] Endurris
Árið 2000 kom út platan Brave New World, hún fékk góða dóma. Mörg frábær lög prýða plötuna og standa Wicker Man, Dream of Mirrors og Blood Brothers hæst ásamt titillaginu.
Árið 2003 kom svo út Dance of Death platan sem innihélt m.a. Wildest Dreams og Dance of Death. Á plötunni er einnig lagið Face In The Sand sem er fyrsta og eina lagið sem að Nicko McBrain notar tvöfalda bassatrommu.
DVD diskurinn „The History Of Iron Maiden: The Early Days“ kom út seint 2004 og fór þeir á heimstúr sumarið eftir og komu til Íslands eftir 13 ára bið. Eftir túrinn gáfu þeir út live plötuna „Death on The Road“ sem tekinn var upp í Dortmund á DoD túrnum og DVD diskur með sama nafni kom svo út í febrúar 2006.
Sumarið 2006 tilkynnti hljómsveitin að næsta plata hljómsveitarinnar myndi heita „A Matter of Life and Death“. Platan kom svo út í byrjun september sama ár við góðar viðtökur aðdáenda og gagnrýnenda. Margir hafa jafnvel kallað hana bestu plötu Maiden frá 1988, eða síðan „Seventh Son of a Seventh Son“ kom út.
[breyta] Núverandi meðlimir
- Bruce Dickinson - söngur (1982 - 1993, 1999 - )
- Dave Murray - gítar (1976 - )
- Adrian Smith - gítar (1980 - 1990, 1999 - )
- Janick Gers - gítar (1990 - )
- Steve Harris - bassi (1975 - )
- Nicko McBrain - trommur (1983 - )
[breyta] Frummeðlimir
- Steve Harris - bassi (1975 - )
- Dave Murray - gítar (1976 - , kom í stað Dave Sullivan eftir tvo mánuði)
- Paul Day - söngur (1975-1976)
- Terry Rance - gítar (1975-1976)
- Ron "Rebel" Matthews - trommur (1975-1977)
[breyta] Aðrir meðlimir
- Dennis Wilcock - söngur (1976 - 1978)
- Bob Sawyer - gítar (1976)
- Terry Wapram - gítar (1977)
- "Thunderstick" - trommur (1977)
- Tony Moore - hljómborð (1977)
- Doug Sampson - trommur (1977 - 1979)
- Paul Todd - gítar (1977)
- Paul Cairns - gítar (1977)
- Paul Di'Anno - söngur (1978 - 1981)
- Tony Parsons - gítar (1979 - 1980)
- Dennis Stratton - gítar (1980)
- Clive Burr - trommur (1979 - 1982)
- Blaze Bayley - söngur (1994 - 1998)
[breyta] Tónleikar á Íslandi
- 5. júní 1992 — Laugardalshöll, Reykjavík (Fear of the Dark Tour)
- 7. júní 2005 — Egilshöll, Reykjavík (Eddie Rips up Europe)
[breyta] Útgefið efni
[breyta] Plötur
- Soundhouse Tapes, 1979 EP
- Iron Maiden (1980)
- Killers (1981)
- Maiden Japan, 1981 (Live EP)
- The Number of the Beast (1982)
- Piece of Mind (1983)
- Powerslave (1984)
- Live After Death (Live 1985)
- Somewhere in Time (1986)
- Seventh Son of a Seventh Son (1988)
- No Prayer for the Dying (1990)
- Fear of the Dark (1992)
- Live at Donington (1993)
- A Real Live One (Live 1993)
- A Real Dead One (1993)
- The X Factor (1995)
- Best of the Beast (samantekt 1996)
- Virtual XI (1998)
- Brave New World (2000)
- Rock in Rio (2002)
- Edward the Great (samantekt 2002)
- Dance of Death (2003)
- Death On The Road (2005)
- A Matter of Life and Death (2006)
[breyta] Vídeó og DVD
- Live at the Rainbow (1981)
- Video Pieces (1983)
- Behind The Iron Curtain (1985)
- Live After Death (1985)
- 12 Wasted Years (1987)
- Maiden England (1989)
- The First Ten Years - The Videos (1990)
- From There to Eternity (1992)
- Donington Live 1992 (1993)
- Raising Hell (1994)
- Classic Albums: The Number Of The Beast (2001)
- Rock in Rio (2002)
- Visions of the Beast (2003)
- The Early Days (2004)
- Death on the Road (2005)
