Kristnasko
El Vikipedio
Kristnasko estas kristana festo por soleni la naskiĝon de Jesuo Kristo. Ties dato estas la 25-a de decembro (sed pro malsamaj kalendaroj kelkaj ortodoksaj kristanaj eklezioj solenas tiun tagon en malsamaj tagoj). Vidu ankaŭ Julo en sama dato.
Enhavo |
[redaktu] Deveno de la dato
Fakte oni ne scias kiam vere naskiĝis li, nur en jaro 354 la Eklezio decidis soleni naskon de Kristo je la dato de ĝistiama pagana festo en Romio 25-a de decembro. Tiu estis antaŭe romia festo de ""sol invinctus" (nevenkita suno), ĉar en tiu tago post la vintra Solstico la tagoj ree ekplilongiĝas kaj de praaj tempoj la paganaj ritoj festas tiun naturan aferon ligita kun le reveno de espero lumo varmo promeso de onta rikolto. En Romo la Saturnaj tagoj (saturnalia) disvolviĝis de la 17-a de decembro ĝis la Kalendoj de januaro, t. e. la dek lastajn tagojn de la jaro. Ili estis origine festitaj honore al Saturno romia dio de agrikulturo. Dum tiuj festotagoj okazis misordaj ĝuadoj, kiuj de kiam la Ekleziuloj provis regi la socion multe malplaĉis al ili. Ankaŭ kun la naskiĝatago de Mitrao, dio el Irano ligiĝis tiu festo de "sol invinctus", kaj li estas dio de lumo, kaj simbolis lukton kontraŭ la mallumaj kaj malbonaj fortoj; Ties kulto enradikiĝis en Romia imperio. (kp: kun irana festo Jalda la 21-an de decembro).
Tial Eklezio volis kontraŭi tiujn kulton kaj festojn, kies gojigaĵojn ĝi ne povis malhelpi, kaj kies simboloj konvene kongruis kun tiuj de la nasko de Jesuo Kristo, kristanigante ilin. Kaj Papo Liberus fiksis kiel la daton de la naskiĝfesto de Kristo la 25-an de decembro.
La bakkanalecaj emoj de la antaŭaj festoj restis je la nova kristana festo, precipe la kutimo festeni! (vidu ankaŭ: mezepoka Festo de la Frenezuloj, kaj aliaj tiaj tradicioj priskribitaj de James Frazer)
Kun la jarcentoj oni kutimiĝis fari el Krisnasko feston per pli da pia enmemiĝo, espero, familia estoso, ktp. En la modernaj tempoj la religia signifo emis sveni, kaj eĉ la postrestanta etoso de lumo, espero, bonaj sentoj, mirindaĵoj, infanoj, tradicioj en multaj landoj tute forvaporiĝis kaj ofte nur restas kutimo festeni en tute senideala etoso.
La semajnoj antaŭ kristnasko, en kiuj kredantoj anime prepariĝas al la festo, nomiĝas advento.
[redaktu] Kristnaskaj tradicioj
Homoj festas kaj celebras Kristnaskon en diversaj manieroj, interalie per:
- interŝangi donacojn
- ornami kristnaskan arbon
- surpendi elektrajn lumojn de la domo
- Avo Frosto, fabeloj kaj rakontoj
- noktomeza meso
- la kripo aŭ staltrogo, kutimo popularigita de sankta Francisko el Asizo
Ofte lige kun tiuj kutimoj, diversaj regionoj havas apartajn kristnaskajn specialaĵojn:
- la provencaj santonoj
- Mez-epokaj anglaj kutimoj pri Julo...
- En Brazilo, estas festo de "paŝtistinoj", kiuj kantas kristnaskajn kantojn.
- Jen katalunaj kristnaskaj aŭ vintro-solsticaj aŭ jarfinaj tradicioj
